Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για τον Αλεξάντερ Λουκασένκο, που περιγράφεται παντού ως ο “τελευταίος δικτάτορας της Ευρώπης”. Βάση για τον χαρακτηρισμό αποτελεί η μακροβιότητά του στην εξουσία, οι εκλογικές ατασθαλίες, η καταδίωξη των αντιπάλων του, και πολλά άλλα κρίματα, πραγματικά ως επί το πλείστον.
Παραδόξως βεβαίως τα ίδια ακριβώς θα μπορούσαν να ειπωθούν και για τον Μίλο Τζουκάνοβιτς, τον Πρόεδρο του Μαυροβουνίου ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία στην χώρα του για περισσότερα χρόνια από τον Λουκασένκο. Ο Μίλο Τζουκάνοβιτς ξεκίνησε ως πρωθυπουργός της Ομόσπονδης Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου το 1991 (ο Λουκασένκο προεδρεύει της Λευκορωσίας από το 1994), σύμμαχος στενός του Μιλόσεβιτς τότε, και έκτοτε υπήρξε Πρόεδρος ή Πρωθυπουργός αρχικά της ΟΔ του Μαυροβουνίου και μετά το δημοψήφισμα για την απόσχιση της χώρας από την Ενιάια Ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία, της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου. Ακόμα και στα τρία περίπου διετή διαλείμματα σε όλη αυτή την τριακονταετή εξουσία του Τζουκάνοβιτς, ο ίδιος διατήρησε πάντα την ηγεσία του κόμματός του, του DPS (Demokratska partija socijalista Crne Gore), του διαδόχου σχήματος της Λίγκας Κομμουνιστών του Μαυροβουνίου.
Η πολιτική του πορεία συνδέεται με λογής-λογής οικονομικές ατασθαλίες και διαφθορά, που οδήγησαν κατά πολλούς αναλυτές στην δημιουργία ενός κράτους-μαφίας, στην “βράβευσή του” ως Ανθρώπου της Χρονιάς στο Οργανωμένο Έγκλημα για το 2015, στην απαγγελία κατηγοριών από Ιταλικό δικαστήριο επί λαθρεμπορία, αλλά και σε κατά συρροήν, εκλογική νοθεία, δολοφονίες αντιπολιτευόμενων δημοσιογράφων και πολιτικές διώξεις αντιφρονούντων. Και αυτό πριν από τις πρόσφατες παρέμβασεις του στα Εκκλησιαστικά
Ακόμα και τις τελευταίες εκλογές το κόμμα του Τζουκάνοβιτς τις έχασε (ή μάλλον δεν τις κέρδισε) παρά τις εντατικές προσπάθειές νόθευσής τους.
Αντίθετα όμως από τον Λουκασένκο που βρίσκεται σχεδόν συνέχεια στο επίκεντρο της δυτικής κριτικής (αν και η πρόσφατη ρήξη του Λουκασένκο με την Ρωσία είχε αλλάξει τον τόνο της κριτικής κάποιων, έστω και προσωρινά), ο Μαυροβούνιος Πρόεδρος ήταν στο απυρόβλητο (σε πρακτικό επίπεδο) τόσο των εξ εσπερίας επικρίσεων, όσο και της εξωτερικής πολιτικής μια και ήταν κομβικός παίκτης και συνεργός των δυτικών συμφερόντων στα Βαλκάνια. Σημειώνουμε μερικούς μόνο από τους σταθμούς αυτής της προσέγγισης:
- Ο Τζουκάνοβιτς, έγινε αρεστός στην Δύση από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, με τη σταδιακή αποστασιοποίησή του από τον Μιλόσεβιτς. Αυτό παρότι ο Τζουκάνοβιτς είχε παίξει κομβικό ρόλο στον βομβαρδισμό του Ντουμπρόβνικ στον πόλεμο της Κροατίας.
- To 2001 προχώρησε στην εγκατάλειψη του Γιουγκοσλαβικού Δηναρίου ως επισήμου νομίσματος του Μαυροβουνίου και υιοθέτησε το Γερμανικό Μάρκο (και στην συνέχεια το Ευρώ)
- To 2006, σε μια κίνηση που θρυλείται ότι συντελέστηκε σε συνάντηση στην οποία συμμετείχε ο Τζουκάνοβιτς με πράκτορα της Βρετανικής MI6, αποφασίστηκε η απόσχιση του Μαυροβουνίου από την Γιουγκοσλαβία. Η απόφαση αυτή ετοιμαζόταν ηδη από το 2000 περίπου και επικυρώθηκε με ένα οριακό δημοψήφισμα για το οποίο έχεi εκδοθεί ένας τόμος με καταγγελίες νοθείας, εξαγοράς και πιέσεων στους ψηφοφόρους
- To 2017 υπό τον Τζουκάνοβιτς το Μαυροβούνιο έγινε μέλος του ΝΑΤΟ, (και έσπευσε να στείλει περισσότερους στρατιώτες με τις νατοϊκές δυνάμεις κατοχής του Αφγανιστάν) ενώ θεωρείται ήδη η πρώτη υποψήφια χώρα για ένταξη στην ΕΕ
Έτσι τα δυτικά ΜΜΕ αντί να χαλάνε τον κόσμο με τον “τελευταίο δικτάτορα των Βαλκανίων” ήταν συχνά μέχρι και υμνητικοί:
Από το 2000 ήδη η Wall Street Journal ήταν οπαδός του Μίλο:
2017, το Sky News ανακοινώνει θριαμβευτικά πως “Ο αντιρώσος Μίλο Τζουκάνοβιτς είναι φαβορί για να κερδίσει τις εκλογές στο Μαυροβούνιο”
Μετά τις νόθες εκλογές του 2018, AFP: “Ο Φιλοδυτικός Τζουκάνοβιτς κερδίζει τις εκλογές στο Μαυροβούνιο”
Ο Economist τον ξέπλενε το 2019, με τον τρόπο που μόνο ο Economist ξέρει να ξεπλένει προσεκτικά φιλοδυτικούς δικτάτορες και “ισχυρούς άνδρες”
Μετά τις τελευταίες εκλογές το Euractiv, παρατηρεί με ανησυχία πως “το φιλοδυτικό κυβερνών κόμμα του Μαυροβουνίου, χάνει την πλειοψηφία μετά τις εκλογές”
Ο Independent περιέγραφε τις εκλογές αυτές σαν σκληρή μάχη μεταξύ από την μια ενός “φιλοδυτικού κόμματος” και από την άλλη μιας “φιλορωσικής συμμαχίας”
Και στην τελευταία αυτή εκλογή ο Economist μαεστρικά φρόντιζε να εμφανίζει τους αντιπάλους του Τζουκάνοβιτς ως γραφικούς θρησκόληπτους:
Όπως και να έχει ο Τζουκάνοβιτς εκτός από τις θρυλούμενες επιτυχίες του στον χώρο του λαθρεμπορίου, δημιούργησε και τετελεσμένα για την χώρα. Η ετερόκλητη αντιπολίτευση που θα κληθεί να σχηματίσει κυβέρνηση έχει ήδη δεσμευτεί πως δεν πρόκειται να επανενώσει την χώρα με την Σερβία και ούτε να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ. Μένει η πάταξη της διαφθοράς και η αποκατάσταση της Εκκλησιαστικής τάξης. Και πάλι η διαφθορά δεν είναι παρεμπίπτον στοιχείο στο Μαυροβούνιο, αλλά μετά από τόσες δεκαετίες είναι δομικό στοιχείο της οικονομίας της μικρής αυτής χώρας με πληθυσμό συγκρίσιμο με εκείνον της Κύπρου. Άρα ίσως είναι νωρίς για συμπεράσματα για το μέλλον και την πορεία της χώρας, σε μια περιοχή του κόσμου όπου δυσκολεύεται να βρει κανείς “καλούς” μετά την κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας και την επικράτηση των εθνικισμών…
Άλλωστε το κόμμα του Μίλο Τζουκάνοβιτς μπορεί να έχασε τις εκλογές (παρότι το DPS παραμένει πρώτο κόμμα)…
…ο ίδιος όμως παραμένει Πρόεδρος της χώρας. Θα είναι νωρίς να ξεγράψει κανείς έναν τόσο ευέλικτο και αποτελεσματικό, βαλκάνιο άνθρωπο της Δύσης – που συν τοις άλλοις ελέγχει ακόμα μηχανισμούς, σώματα ασφαλείας και γραφειοκρατία….
Φωτογραφία: Το ζεύγος Ομπάμα φωτογραφίζεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης με το ζεύγος Τζουκάνοβιτς το 2009
