Η τελευταία δεκαετία υπήρξε περίοδος τριών, μείζονος σημασίας, κρίσεων του καπιταλισμού. Πρώτα, της οικονομικής-χρηματιστηριακής-τραπεζικής κρίσης που τσάκισε οριστικά τις φαντασιώσεις του εφαρμοσμένου νεοφιλελευθερισμού για τον “διάχυτο” πλούτο στην κοινωνία. Μετά, της έντασης της κλιματικής κρίσης που εξαφανίζει τα ευάλωτα οικοσυστήματα και τους πάγους στους δύο πόλους, καταποντίζει νησιά και ακτές, διαλύει τις ονειρώξεις της βιομηχανικής ανάπτυξης με βάση τα ορυκτά καύσιμα και τα κέρδη των πετρελαϊκών εταιρειών. Τέλος, τους τελευταίους μήνες, προστέθηκε και η υγειονομική κρίση του κορονοϊού που ενταφιάζει τις εσφαλμένες πεποιθήσεις για την υπεροχή του ανθρώπου πάνω στη φύση και σαρώνει τα εντελώς αποσαθρωμένα λόγω επικυρίαρχης αγοράς και παραδομένης πολιτικής, συστήματα υγείας και πρόνοιας της υφηλίου, σπέρνοντας εκατομμύρια ασθενείς και εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς.
Οι αρνητές όλων των κρίσεων είναι ταγμένοι στην υπηρεσία του κεφαλαίου
Και στις τρεις κρίσεις, οι αστικές ηγεσίες, οι οικονομικές και πολιτικές ελίτ του πλανήτη, τα συστημικά μέσα ενημέρωσης έχουν δώσει, μέχρι στιγμής, τις εντελώς λάθος απαντήσεις για το “τις πταίει”.
Στην πρώτη κρίση, την οικονομική, το μάρμαρο κλήθηκαν να πληρώσουν όχι οι too big to fail τράπεζες και επιχειρήσεις, αλλά ο αθώος του αίματος κόσμος της εργασίας και κυρίως οι μετανάστες και το νεολαιίστικο πρεκαριάτο που τάχα έζησαν και ζουν πάνω από τις δυνατότητες τους. Στη δεύτερη, την περιβαλλοντική, οι “λύσεις” αναζητούνται στη λεγόμενη πράσινη οικονομία που συνεχίζει να κλείνει το μάτι στον εξορυκτισμό του φυσικού αερίου και της υδραυλικής ρηγμάτωσης και στον ουσιαστικό αποκλεισμό συγκεκριμένων “ποινικοποιημένων” και πλατιάς κατανάλωσης συμπεριφορών όπως είναι η κατοχή ρυπογόνου αυτοκινήτου, την ώρα που ουδείς τολμά να υποδείξει ως βασικούς ενόχους της κλιματικής κρίσης τους δύο γιγαντιαίους ρυπαντές της υφηλίου: τον στρατό των ΗΠΑ που είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου στον κόσμο και τη βιομηχανία της Κίνας, που συναγωνίζεται πια ευθέως τον πρώτον σε εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Και στις δύο κρίσεις, μια συστοιχία αρνητών των πραγματικών αιτίων και των πραγματικών λύσεων των οξύτατων προβλημάτων της καπιταλιστικής οικονομίας και της κλιματικής καταστροφής έκανε την εμφάνιση της, προσπαθώντας να συσκοτίσει και να αποπροσανατολίσει τη συζήτηση για τον καπιταλισμό, την τραπεζοκρατία, την αυτοκτονική εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, τον βιασμό της φύσης που “εκδικείται” τους ανθρώπους με μεγάλη πια συχνότητα.
Η τρίτη κατά σειρά κρίση δεν έχει βρει ακόμη τους κατασκευασμένους ενόχους της, πέρα από τις διάφορες θεωρίες συνωμοσίας που έβαλαν στο στόχαστρο είτε τα ιατρικά εργαστήρια της Βουχάν είτε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αν και ο τελευταίος θα αποφύγει δύσκολα μια αναδρομική επανεξέταση των πεπραγμένων του στα χρόνια της διάλυσης του κοινωνικού κράτους. Οι αρνητές της υγειονομικής κρίσης, όμως είναι πανταχού παρόντες – από τα προεδρικά μέγαρα και τα υπουργικά συμβούλια έως τις διαδηλώσεις και τις ένοπλες διαμαρτυρίες που οργανώνουν αναβαπτισμένα γκρουπούσκουλα και περιθωριακά κόμματα της Ακροδεξιάς.
Από τον Λευκό Οίκο στο Μέγαρο Μαξίμου: η σύγχυση στην εξουσία
Η έκδοση του βιβλίου του βετεράνου δημοσιογράφου και Ρεπουμπλικάνου στις πολιτικές πεποιθήσεις, Μπομπ Γούντγουορντ, “Οργή” δεν αφήνει περαιτέρω αμφιβολίες: τουλάχιστον ο πλανητάρχης, Ντόναλντ Τραμπ ήξερε από την πρώτη στιγμή πόσο επικίνδυνος και θανατηφόρος ήταν ο νέος ιός και προτίμησε να εκμεταλλευτεί την κατάσταση που ολοφάνερα θα εκτροχίαζε την αμερικανική οικονομία και κοινωνία, μικροπολιτικά ενόψει των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου.
Η στάση του Τραμπ να υποτιμήσει εσκεμμένα τους υγειονομικούς κινδύνους του κορονοϊού έδωσε το πράσινο φως σε ομάδες ακροδεξιών διαδηλωτών να απαιτήσουν την άρση όλων των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης που είχαν ληφθεί από τις πολιτειακές κυβερνήσεις και τα νομοθετικά σώματα, θεωρώντας ότι η πανδημία αποτελεί αντιαμερικανική συνωμοσία. Αποκορύφωμα αυτής της πολεμικής ήταν η υποστηριζόμενη από τον Λευκό Οίκο συγκέντρωση των αυτοαποκαλούμενων Αμερικανών Πατριωτών για την Ελευθερία που έλαβε χώρα την 1η Μαΐου στο Μίσιγκαν. Τότε, ομάδα ενόπλων λευκών εισέβαλε συντεταγμένα στην τοπική Βουλή των Αντιπροσώπων απαιτώντας την άμεση άρση του λοκντάουν και την επαναφορά της “κανονικότητας” στην οικονομία “χωρίς αντιαμερικανικούς αυτοσχεδιασμούς”, την ώρα που η πολιτεία των περίπου δέκα εκατομμυρίων κατοίκων μετρούσε 42.000 ασθενείς και πάνω από 3.800 νεκρούς μέσα σε διάστημα έξι εβδομάδων.
Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν ήταν ο μόνος ηγέτης στον πλανήτη που ουσιαστικά στήριξε ή τροφοδότησε τους αρνητές του κορονοϊού με τη στάση και τη συμπεριφορά του.
Στη Βραζιλία, ο πρόεδρος, Ζάιρ Μπολσονάρο έκανε δημοσίως λόγο για την “απλή γριπούλα” ακόμη και την ώρα που συσσωρεύονταν τα φέρετρα σε πόλεις όπως το Ρίο ντε Τζανέιρο και το Σάο Πάολο. Όταν δύο πολιτειακές κυβερνήσεις αποφάσισαν να πάρουν τα πρώτα περιοριστικά μέτρα κυκλοφορίας και λοκντάουν, η ομοσπονδιακή στρατοχωροφυλακή της Μπραζίλια εισέβαλε σε εργατικές συνοικίες και φαβέλες, ώστε οι εργάτες, ακόμη και άρρωστοι, να επιστρέψουν στα εργοστάσια και τις βιομηχανίες. Υπενθυμίζεται ότι το Σάο Πάολο είναι το Ρουρ του Νότιου Κώνου, καθώς αποτελεί την πόλη με τις περισσότερες, γερμανικές επενδύσεις, κυρίως στην αυτοκινητοβιομηχανία. Παράλληλα, η Βραζιλία είναι και πετρελαιοπαραγωγός χώρα μέσω της Petrobas, η εθνικοποίηση της οποίας επί ημερών Εργατικού Κόμματος και Λούλα αποτέλεσε τη θρυαλλίδα για τις πολιτικές αναταραχές που προκάλεσε η Δεξιά της «μεσαίας τάξης» στη χώρα και τις δικαστικές διώξεις ενάντια στον πρόεδρο και στελέχη του κόμματος του, με αποτέλεσμα να ανοίξει ο δρόμος στην ανάδειξη του παλιού χουντικού λοχαγού Μπολσονάρο στην προεδρία της χώρας.
Στην Ολλανδία και έως τις τριήμερες, θυελλώδεις συνεδριάσεις στην Κάτω Βουλή, από τις 18 έως τις 20 Μαρτίου, ο πρωθυπουργός, Μαρκ Ρούτε αρνιόταν να εισακούσει τις εκκλήσεις δημάρχων, όπως ο λαϊκοδεξιός Τέο Βέλτερινγκς στο Τίλμπουργκ ή ο σοσιαλδημοκράτης Αχμέτ Αμπουταλέμπ στο Ρότερνταμ, για άμεσα μέτρα ανάσχεσης της πανδημίας, ισχυριζόμενος ότι είτε μια γενναία αύξηση της κεντρικής χρηματοδότησης στην υγεία είτε κάποια περιοριστικά μέτρα τύπου λοκντάουν θα κατέστρεφαν την αναιμική ανάπτυξη του 2,7% και θα ανέτρεπαν τους δημοσιονομικούς κανόνες – 48 νεκροί μέσα σε 12 ώρες στις 20 του Μάρτη άλλαξαν άρδην τον κυβερνητικό σχεδιασμό της Χάγης, που άρχισε να μετρά γεωμετρική άνοδο σε ασθενείς και νεκρούς έως τα μέσα Απριλίου.
Στη Βρετανία, ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον ακολουθούσε γραμμή… Ρούτε, μέχρι τη στιγμή που και οι Βρετανοί συμπολίτες του και ο ίδιος έπεφταν θύματα της ασθένειας και έδιναν τιτάνια, προσωπική και συλλογική, μάχη για να ανακάμψουν στα νοσοκομεία και τα κρεβάτια εντατικής θεραπείας.
Στην Ιταλία, που σε ένα βαθμό αποτέλεσε και πυξίδα για όσα ακολούθησαν και έγιναν στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η κυβέρνηση συνασπισμού των Πέντε Αστέρων και του Δημοκρατικού Κόμματος με πρωθυπουργό τον Τζουζέπε Κόντε, έπαιζε το χαλασμένο τηλέφωνο με την περιφερειακή κυβέρνηση στη Λομβαρδία και τους βιομηχάνους του ιταλικού Βορρά που παρά τα περιοριστικά μέτρα και τις κυβερνητικές αποφάσεις για λουκέτο, συνέχιζαν να λειτουργούν τα εργοστάσια και τις βιοτεχνίες τους. Αποτέλεσμα ήταν να στραφεί το απαγορευτικό “ενδιαφέρον” της κυβέρνησης στις μαζικές και συλλογικές δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου, κάτι που εφάρμοσαν πιστά και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, λες και ο κορονοϊός εξαπλωνόταν μόνο όταν οι άνθρωποι αξιοποιούσαν τον ελεύθερο χρόνο τους σε κοινωνικές εκδηλώσεις.
Στην Ελλάδα και παρά το μεταχρονολογημένο και αδρά χρηματοδοτούμενο αφήγημα περί “σωτηρίας των Ελλήνων από τον Μωυσή πρωθυπουργό”, αποδείχθηκε εξαρχής ότι ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα προσπαθούσε να εκμεταλλευτεί μικροκομματικά την πανδημία για να εξάψει τα ακροδεξιά αντανακλαστικά – ποιος άραγε θυμάται σήμερα τη δήλωση του, στις 27 Φεβρουαρίου και ενώπιον του υπουργικού συμβουλίου, ότι “τον κορονοϊό στην Ελλάδα θα φέρουν οι μετανάστες μέσω Ιράν, που έχει πολλά κρούσματα” και για αυτό ζητούσε την κοινωνική συναίνεση για την κατασκευή προσφυγικών φυλακών στη Λέσβο και τη Χίο, με ανάθεση της εργολαβίας σε εταιρίες όπου εμπλεκόταν το όνομα συγγενούς του υπουργού Επικρατείας, Γιώργου Γεραπετρίτη. Υπενθυμίζεται ότι ο κορονοϊός κατέφτασε διαδοχικά με τα επιχειρηματικά ταξίδια Καστοριανών εμπόρων στην Ιταλία, τον θρησκευτικό τουρισμό Πελοποννησίων στα Ιεροσόλυμα και τον επαναπατρισμό σε χωριά της Θράκης μεταναστών εργατών στα ναυπηγεία του Ρότερνταμ που επέστρεψαν όλοι τους χωρίς κάποια διαδικασία προληπτικών τεστ στις πύλες εισόδου της Ελλάδας.
Στο ίδιο πλαίσιο, η ελληνική κυβέρνηση και η κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ έδρασαν σε μεγάλο ποσοστό ως αρνητές της πανδημίας, όταν απέφυγαν να αντιταχθούν στην Εκκλησία με άξονα το ζήτημα της θείας μετάληψης και γενικά, της προσέλευσης πιστών στους ιερούς ναούς, θέμα που έχει δώσει κατά πάσα πιθανότητα και τις μεγαλύτερες λαβές στο αντικίνημα των εν Ελλάδι αρνητών του ιού, καθώς ακόμη και καθηγητές λοιμωξιολογίας, όπως ο Σωτήρης Τσιόδρας ή η Ελένη Γιαμαρέλλου έφασκαν και αντέφασκαν με τα λόγια και τη στάση τους, προσπαθώντας να μην διαταράξουν τις βαθιά πολιτικές σχέσεις ανάμεσα στο κυβερνών κόμμα, την επιστημονική κοινότητα, την ιεραρχία και το εκλογικό κοινό της Δεξιάς του Κυρίου.
Κανόνια ή βούτυρο; Η Ελλάδα του Μητσοτάκη απαντάει… φρεγάτες
Μέσα σε αυτό το κλίμα, οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού από την “κάτι σαν ΔΕΘ” εκδήλωση στη HELEXPO, αναζωπυρώνουν ουσιαστικά το αντικίνημα των αρνητών του κορονοϊού. Την ώρα που η Ελλάδα έχει στα χαρτιά, 720 κλίνες ΜΕΘ, ενώ στην πραγματικότητα, μόλις οι 188 είναι κατάλληλα προετοιμασμένες και στελεχωμένες για την αντιμετώπιση κρίσιμων περιστατικών Covid-19, την ώρα που τα σχολεία ετοιμάζονται να ανοίξουν με έναν στοιβαγμένο υπερπληθυσμό μαθητών μέσα σε ακατάλληλες και στενές αίθουσες, την ώρα που χρειάζονται περισσότεροι υγειονομικοί στα νοσοκομεία του ΕΣΥ και περισσότεροι εκπαιδευτικοί στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, την ώρα που καταγράφεται το ένα αρνητικό ρεκόρ νέων κρουσμάτων και διασωληνωμένων ασθενών μετά το άλλο, η κυβέρνηση της ΝΔ υποστηρίζει δημόσια ότι πραγματικός, μέγιστος και κατά προτεραιότητα κίνδυνος είναι ο εξ Ανατολών. Και ο πρωθυπουργός ανακοινώνει πρόγραμμα αγοράς και ενοικιάσεων οπλικών συστημάτων που μέσα σε 10 χρόνια θα επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό κατά τουλάχιστον 10 διs. ευρώ, πρόγραμμα που συνοδεύεται με την προαναγγελία πρόσληψης 15.000 επαγγελματιών οπλιτών στον Στρατό Ξηράς και το Ναυτικό. Λεφτά για πολέμους, εικονικούς ή πραγματικούς, στο Αιγαίο υπάρχουν, λεφτά για τον “πόλεμο” με τον κορονοϊό, δεν περισσεύουν. Με αυτή την κυβερνητική στρατηγική και τις δημόσιες τοποθετήσεις, πώς να μην θεωρηθεί από πλατιά στρώματα της κοινωνίας, με εκλεκτικές πολιτικές και κοινωνικές σχέσεις με την (Ακρο)Δεξιά, πως ο “εχθρός κορονοϊός” είτε είναι ανύπαρκτος είτε είναι “κατασκευασμένος”;
Και κάπως έτσι, φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση, όπου και στην Ελλάδα, μετά τις ΗΠΑ και τη Γερμανία, εκδηλώνονται δημόσιες αντιπαραθέσεις που προκαλούν σύγχυση και αποπροσανατολισμό, ως προς τις πραγματικές, υγειονομικές συνέπειες της πανδημίας, το πλήθος των ασθενών και τους αριθμούς των θυμάτων. Διόλου τυχαία, το «κύμα» αυτό αμφισβητιών της πανδημίας ξεκίνησε παράλληλα με το δεύτερο και κρισιμότερο συγκριτικά για την Ελλάδα, κύμα κρουσμάτων που αναπόφευκτα και λόγω των εσφαλμένων τακτικών και της εντελώς αυτοκτονικής στρατηγικής που έχει ακολουθήσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη μπορεί να αποδειχθεί πολύ χειρότερο ακόμη και από όσα έχουν συντελεστεί σε χώρες της Ευρώπης, όπως η Ιταλία και η Ολλανδία, πάντα σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, τα γεωγραφικά δεδομένα, τους καπιταλιστικούς ρυθμούς και αριθμούς εκμετάλλευσης και “συνωστισμού” στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες και το πλήθος των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών – η Ελλάδα είναι μία από τις πιο γερασμένες χώρες στον κόσμο.
Το φάντασμα μιας άλλης κοινωνίας στο τέλος των κρίσεων
Τι ακριβώς αρνούνται όσοι αντιμετωπίζουν τον κορονοϊό σαν μια παγκόσμια συνωμοσία σκοτεινών και απρόσωπων κέντρων;
Στην πραγματικότητα δεν αμφισβητούν τον ιό, αλλά προσπαθούν να πολεμήσουν προκαταβολικά όσα η πανδημία αποκαλύπτει για το πρόσωπο του σύγχρονου καπιταλισμού και όσα ο ιός θα φέρει ως κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες και ανατροπές.
Σε αυτό το πλαίσιο, η aκροδεξιά που πρωταγωνιστεί στις διαδηλώσεις και τα fora “αντίδρασης” στον ιό τέμνεται ξανά με τα όσα η ίδια εισέφερε στη δημόσια συζήτηση και σφαίρα κατά την προηγούμενη, βαθιά κρισιακή δεκαετία, όντας ως πολιτικός χώρος η κατεξοχήν δεξαμενή άντλησης στελεχών, εφεδρειών και opinion makers της παλιάς “αντισυστημικότητας” που έγινε είτε τμήμα της εκτελεστικής εξουσίας είτε καθαυτό νέο καθεστώς με τον Τραμπ στις ΗΠΑ, με τον Μπολσονάρο στη Βραζιλία, με τον Τιερί Μπουτιέ στην Ολλανδία και τη Μαρί Λεπέν στη Γαλλία.
Τα ίδια ακροδεξιά κόμματα, οι ίδιοι ακραίοι του ίντερνετ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα ίδια φωνασκούντα πρόσωπα της τηλεόρασης και της δεξιάς ρητορικής πρωταγωνίστησαν στη νόθευση των πραγματικών αιτίων για τις δύο προηγούμενες και συνεχιζόμενες κρίσεις του καπιταλισμού.
Για την οικονομική κρίση του 2008 δεν φταίνε η ίδια η “κατασκευή” του καπιταλισμού και το δόγμα της ελεύθερης και χωρίς κυβερνητικούς και ρυθμιστικούς φραγμούς λειτουργίας της αγοράς και ειδικά των τραπεζών, αλλά οι μετανάστες και οι εργατοϋπάλληλοι που έζησαν και ζουν πάνω από τις δυνατότητες τους.
Για την κλιματική κρίση δεν φταίνε ο καπιταλισμός των εξορύξεων και της αλόγιστης και σπάταλης κατανάλωσης του πετρελαίου και του άνθρακα, καθώς και η καταστροφή της φύσης από τον άνθρωπο, αλλά ορισμένοι “αριστεριστές” οικολόγοι και άλλα “περιθωριακά” στοιχεία που υπερβάλλουν για τους πραγματικούς κινδύνους, όταν η γη λειώνει, φλέγεται, υπερθερμαίνεται και παγώνει, εναλλάξ και διαρκώς, και σε επίπεδα πρωτοφανή για την ανθρώπινη ιστορία και επιβίωση.
Το ίδιο μοτίβο ακολουθείται και σήμερα – δεν υπάρχει κορoνοϊός και υγειονομική κρίση, γιατί δεν θέλουν ορισμένοι κύκλοι της Ακροδεξιάς και των πολιτικών και επιχειρηματικών της προστατών να υπάρξει. Κι αυτό γιατί όπως και η οικονομική κρίση και η κλιματική κρίση, η πανδημία επαναφέρει ξανά στο προσκήνιο το πάντα επίκαιρο ερώτημα – σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα;
Η κρίση στην οικονομία, από την οποία ουδέποτε βγήκε ο παγκόσμιος καπιταλισμός, η κρίση στο περιβάλλον και το κλίμα, στην οποία οδηγούνται με φρικαλέα δριμύτητα ο πλανήτης και η ανθρωπότητα, και η κρίση στην υγεία με την Covid-19, με την οποία θα κληθούμε να ζήσουμε και να συνυπάρξουμε για άγνωστο, χρονικό διάστημα, είναι κρίσεις που ενταφιάζουν οριστικά “το τέλος της ιστορίας” και τον Φουκουγιάμα και ανασταίνουν εκ νέου το κομμουνιστικό μανιφέστο και τον Μαρξ.
Καλύτερα από όλους, το ξέρουν οι ελίτ της υφηλίου και οι πραιτωριανές της φρουρές – στα ΜΜΕ, στα κόμματα της τάχα “αντισυστημικότητας”, στις “αυθόρμητες” εκδηλώσεις με ρίζες στα σκοτάδια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τις αδρά χρηματοδοτούμενες από τις πετρελαϊκές εταιρείες και το εκάστοτε δεσπόζον κεφάλαιο, “μονάδες κρούσης” της aκροδεξιάς.
Το φάντασμα μιας άλλης κοινωνίας, πιο δίκαιης, πιο εξισωτικής, πιο ανθρώπινης βρίσκεται στο τέλος των δρόμων όλων των κρίσεων της εποχής μας. Οι αρνητές του κορoνοϊού δεν αρνούνται τον ιό και τις συνέπειες του, στην προσωπική κατάσταση και τη δημόσια υγεία, αλλά τις δυνάμεις που θα κινητοποιήσουν και τις συνειδήσεις που θα αφυπνίσουν τα αποτελέσματα μιας πανδημίας που μπορούσε να έχει αντιμετωπιστεί εν τη γενέσει της. Με περισσότερες υποδομές, περισσότερο προσωπικό, περισσότερους πόρους και περισσότερη κοινωνική και πολιτική κινητοποίηση και δημόσια λογοδοσία, σε συνθήκες διαφορετικές και ανατρεπτικές από εκείνες που υπαγορεύει μια πλαστά κυρίαρχη και πολλαπλά ξεφτιλισμένη ιδεολογία για τα κέρδη που είναι τάχα πάνω από τις ανθρώπινες ζωές και τον πλούτο των λίγων που δήθεν ευνοεί τους πολλούς.
Την οριστική συντριβή αυτών των ιδεολογημάτων, στην οικονομία, την κοινωνία, το κλίμα και τη δημόσια υγεία, προσπαθούν να αρνηθούν οι νεοφιλελεύθεροι και οι ακροδεξιοί αρνητές του κορονοϊού, όχι τον ιό και το θανατικό που αυτός έχει φέρει.
