Αυτό που συμβαίνει τις τελευταίες ημέρες στο χώρο του πολιτισμού στην Ελλάδα εντάσσεται στα μεγαλύτερα παράδοξα που μπορεί κανείς να σκεφτεί. Μέσα σε ένα τοπίο όπου το διάστημα του εγκλεισμού (ελληνιστί lockdown) παρήλθε χωρίς να θωρακιστεί το σύστημα υγείας έναντι της (αυτονόητα επερχόμενης) δεύτερης φάσης, αφού μια κολοβή, σκιά του εαυτού της τουριστική περίοδος, με πλήρη υποχώρηση στους όρους των μεγάλων ξένων τουριστικών κολοσσών όπως η TUI, προκρίθηκε ως σημαντικότερη της προστασίας της δημόσιας υγείας, αφού η πληρότητα των πλοίων λόγω μειωμένων δρομολογίων εκτοξεύτηκε στα ύψη, αφού τα σχολεία άνοιξαν με μεγαλύτερα αντί μικρότερα τμήματα και με τη γενική θυμηδία να καλύπτει τη νέα γκάφα που σημάδεψε τη διανομή μασκών στους μαθητές, ως αποκλειστικώς υπεύθυνοι για την διάδοση του νέου κορονοϊού, φαίνεται πως κρίθηκαν τα μπαρ που κλείνουν στις δώδεκα κι ο πολιτισμός που εξ αρχής καταδικάστηκε σε έναν αργό και βασανιστικό θάνατο.
Ακόμα και αν σε άλλους τομείς η εικόνα ενός πρωθυπουργού-κηδεμόνα που παρεμβαίνει άνωθεν για να διορθώσει τις αστοχίες, αβλεψίες ή γκάφες των υπουργών του είναι ήδη ενοχλητική για τα ήθη μιας ευνομούμενης δημοκρατίας, όταν αυτό αγγίζει τη διαχείριση ενός μείζονος υγειονομικού ζητήματος, μπορεί κανείς να μιλήσει για σκάνδαλο τερατωδών διαστάσεων. Και όμως: παρακολουθούμε όλοι απαθείς (;) έναν, από τους ελάχιστους, φίλα προσκείμενο στην κυβέρνηση καλλιτέχνη, τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη, να διατείνεται πως ο πρωθυπουργός εισάκουσε τις τηλεφωνικές παρακλήσεις του και ενάντια σε όλες τις εισηγήσεις των υγιειονομικών “τη χάρισε” στους καλλιτέχνες και, παρακάμπτοντας όλους τους αρμόδιους υπουργούς, διέταξε την αποφυγή του γενικευμένου lockdown στον πολιτισμό. Την αποκάλυψη έκανε ο ίδιος ο κ.Μαρκουλάκης απαντώντας στη συγχαρητήρια για την παρέμβασή του ανάρτηση του Χρήστου Χωμενίδη, ο οποίος έσπευσε να λάβει μέρος σε αυτό το θέατρο σκιών υιοθετώντας ασμένως το ρόλο του Χατζηαβάτη. Η συναρμόδια Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, ερωτηθείσα δήλωσε άγνοια για το θέμα…
Από πού να αρχίσει κανείς; Από τη διαπίστωση πως στην Ελλάδα του 2020 η παρέμβαση ενός υποψήφιου βουλευτή Επικρατείας του κυβερνώντος κόμματος μπορεί να οδηγήσει σε αποτελέσματα στα οποία δεν οδήγησε ο διάλογος (ποιος διάλογος;) με τους εκπροσώπους ολόκληρου του καλλιτεχνικού κόσμου – και πως αυτό προφανώς δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά σύστημα; Πως οι υπουργοί που χειρίζονται ευαίσθητα ζητήματα παρακάμπτονται και αντιμετωπίζονται ως τζουτζέδες, χωρίς (εννοείται) να βγάλουν άχνα, από τον παντογνώστη, πατερούλη Πρωθυπουργό, ο οποίος σώζει την παρτίδα; Από το εύλογο, ήδη διατυπωμένο από πολλούς ερώτημα, πως αν ένας φίλος σκηνοθέτης/ηθοποιός παρεμβαίνει (δικαίως) υπέρ των συμφερόντων του καθώς ετοιμάζει παράσταση, τι θα γίνεται άραγε σε περιπτώσεις παρεμβάσεων ισχυρών οικονομικών παραγόντων με απείρως μεγαλύτερα συμφέροντα; Είναι πάντως σαφές πως κανείς εισαγγελέας δεν θα διερευνήσει αυτό το τρομακτικό “ενάντια σε όλες τις εισηγήσεις των υγιειονομικών” που ξεστόμισε ο σωτήρας του καλλιτεχνικού κόσμου Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης: όλοι είδαν πόσο ανθυγιεινό μπορεί να αποδειχθεί το να κινηθούν εναντίον κυβερνητικών λειτουργών κάνοντας το καθήκον τους.
Τελικώς βέβαια, μπροστά στην παγίωση των κρουσμάτων στην περιοχή των τριακοσίων ημερησίως, ο πολύς υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς, ήδη γνωστός και από την αλήστου μνήμης θητεία του ως δήμαρχος Βύρωνα, εστράφη εναντίον των συνήθων υπόπτων και διέταξε τη μη λειτουργία των χειμερινών κινηματογραφικών αιθουσών και την αναστολή των περισσότερων πολιτιστικών εκδηλώσεων: τι να κάνει ο δόλιος; Αδυνατώντας προφανώς να λάβει μέτρα προς άλλες, γνωστές κατευθύνσεις (τουρισμός, θεία κοινωνία στις εκκλησίες, σχολεία, πληρότητα μέσων ενημέρωσης) μιμήθηκε τον παπαγάλο του γνωστού ποιήματος του Παπαντωνίου: βήχει, ξεροβήχει, μὰ τὶ νὰ πεῖ; Ξανάπε: καλησπέρα!
Κατά τα άλλα το αρμόδιο Υπουργείο Πολιτισμού, εξακολουθεί να μην έχει δώσει καμιά διευκρίνιση για τους κανόνες που θα διέπουν τη λειτουργία των θεάτρων το χειμώνα. Εν τω μεταξύ, θίασοι έχουν ήδη ξεκινήσει πρόβες, χωρίς να ξέρουν αν έχει νόημα ο κόπος τους. Και μη διανοηθεί κάνεις να ρωτήσει τι μπορεί να κάνει το υπουργείο, είναι απλούστατο: να ακολουθήσει τη διεθνή εμπειρία. Να επιλέξει μια χώρα που προσομοιάζει στα δικά μας χαρακτηριστικά ή στον δικό μας τρόπο αντιμετώπισης (;), να δει τι αποφάσισε να κάνει με τα θέατρα και να ακολουθήσει το παράδειγμά της. Φυσικά, αν το ζητούμενο ήταν η εξεύρεση λύσης, αυτή η μέθοδος θα μπορούσε να έχει εφαρμοστεί και για το φορολογικό νομοσχέδιο, το εκπαιδευτικό σύστημα ή την καταπολέμηση της διαφθοράς. Είναι όμως φανερό πως δεν υπάρχει τέτοια βούληση, από καμία κατεύθυνση. Μόνο την διαιώνιση γνωστών μεθόδων και καταστάσεων μοιάζει να επιθυμεί η κυβέρνηση – αλλά και μεγάλο μέρος της πελατείας της.
Είναι προφανές ότι ο πολιτισμός μας έχει προσβληθεί βαρύτατα από τον νέο αυτό ιό, και πως όλοι οι Έλληνες καλλιτέχνες, και ειδικά οι γενιές γύρω στα τριάντα που βρίσκονται στην έκρηξη της δημιουργικότητάς τους αντιμετωπίζουν όχι απλώς το πάγωμα της δραστηριότητάς τους, αλλά και ξεκάθαρο πρόβλημα επιβίωσης. Όμως, ακριβώς επειδή δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς, θα εφεύρουν σίγουρα λύσεις και διεξόδους, και θα αναρρώσουν – ενδεχομένως όχι χωρίς βλάβες και απώλειες, αλλά την άκρη θα τη βρουν. Αυτή που γίνεται όλο και περισσότερο εμφανές πως δεν πρόκειται να επιβιώσει της κατάστασης είναι η σημερινή κυβέρνηση: παρασυρμένη από αλαζονεία και συμφέροντα σε καταστροφικές ατραπούς, σταδιακά αποκομμένη από την πραγματικότητα, της μέλλεται να καταλήξει από COVID-19. Και κανείς δεν θα ήθελε να έχει την υστεροφημία της.
