Μετά από μαραθώνιες διαπραγματεύσεις εννέα ωρών και δύο απορρίψεις προσχεδίων του Σαρλ Μισέλ από την Κύπρο και την Ελλάδα, οι 27 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε ένα κείμενο συμπερασμάτων στο οποίο δεν υπάρχει καμία άμεση αναφορά σε κυρώσεις για την Τουρκία.

Στο κείμενο καταγράφονται μόνο ισχυρές συστάσεις προς την Τουρκία, με την Ευρώπη να δίνει πρακτικά χρόνο στην Άγκυρα να αναπροσαρμόσει τη στάση της μέχρι την επόμενη Σύνοδο Κορυφής, τον Δεκέμβριο.

Συγκεκριμένα, η Τουρκία “καλείται να μπει σε διάλογο για τον ορισμό όλων των διαφωνιών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου που σχετίζονται με τις θαλάσσιες ζώνες”, ενώ σημειώνεται ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο “παραμένει πλήρως δεσμευμένο σε μία συνολική επίλυση του Κυπριακού”.

Η μοναδική έμμεση αναφορά σε κυρώσεις διατυπώνεται ως εξής: “Σε περίπτωση νέων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων και παραβίαση του διεθνούς δικαίου η Ε.Ε. θα χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή” της.

Κατά τ’ άλλα, στον συμβιβασμό προσφέρονται και ‘τυράκια’ στον Ερντογάν, όπως οι εμπορικές σχέσεις μέσω τελωνειακής ένωσης, η περαιτέρω συνεργασία στον τομέα της προσφυγικής κρίσης, αλλά και το ανοιχτό παράθυρο για χαλάρωση της βίζας προς τους Τούρκους ταξιδιώτες προς την Ε.Ε.

Για τα θέματα της Ανατολικής Μεσογείου συνολικά, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανακοίνωσε ότι συγκαλεί πολυμερή διάσκεψη και κάλεσε τον Ύπατο Εκπρόσωπο να ξεκινήσει συνομιλίες σχετικά με την οργάνωσή του. Η συμμετοχή, το πεδίο εφαρμογής και το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να συμφωνηθούν με όλα τα μέρη.

Όπως εξηγείται στο κείμενο συμπερασμάτων, η διάσκεψη αυτή θα μπορούσε να καταπιαστεί με ζητήματα για τα οποία απαιτούνται πολυμερείς λύσεις, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας οριοθέτησης, της ασφάλειας, της ενέργειας, της μετανάστευσης και της οικονομικής συνεργασίας.

Χορτάσαμε αλληλεγγύη

Στο κείμενο των συμπερασμάτων οι ηγέτες της Ευρώπης ήταν φειδωλοί σε σχέση με τις ελληνικές αξιώσεις έναντι της Τουρκίας, αλλά αποδείχτηκαν πολύ υποστηρικτικοί σε επίπεδο δηλώσεων και διαβεβαιώσεων.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, όταν ρωτήθηκε για εο ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι “Είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέσα σε περίπτωση που υπάρξει ανάγκη”.

We reaffirm our solidarity with Greece and Cyprus.
Nobody can drive a wedge between us. We expect Turkey to stop its unilateral and illegal actions. This is a precondition for a positive long term agenda. #EUCO pic.twitter.com/OafV0SvilY

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) October 1, 2020

Απαντώντας στο ίδιο ερώτημα, η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανέφερε ότι υπάρχουν δύο εργαλειοθήκες: “η μία για μια κατάσταση που δε θέλουμε – την περίπτωση δηλαδή που η Τουρκία πάλι προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες”

Η δεύτερη εργαλειοθήκη αφορά μια πιο θετική ατζέντα, συμπλήρωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σημειώνοντας ότι η Τουρκία πρέπει να αποδείξει ότι έχει βούληση να διεξαγάγει πραγματικά εποικοδομητικό διάλογο με την ΕΕ.

Ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, Εμανουέλ Μακρόν, δήλωσε ότι “Η αλληλεγγύη απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο, και εδώ θέλω να είμαι απόλυτα ξεκάθαρος, δεν είναι διαπραγματεύσιμη”, και υπενθύμισε ότι “όταν ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης δέχεται επίθεση ή απειλή, όταν τα χωρικά ύδατά του δεν γίνονται σεβαστά, αποτελεί χρέος των Ευρωπαίων να δείξουν αλληλεγγύη”.

Ικανοποίηση στην ελληνική κυβέρνηση

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές που επικαλείται το ΑΠΕ-ΜΠΕ το κείμενο συμπερασμάτων αντανακλά τις θέσεις της Ελλάδας: “Όπως τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (σ.σ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν), κανένας δεν μπορεί να διχάσει την Ευρώπη. Έτσι, η ΕΕ στέλνει σήμερα μήνυμα ενότητας, αλληλεγγύης και αποφασιστικότητας. Καταδικάζονται οι μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας και είναι ξεκάθαρο ότι αν υπάρξει συνέχιση τέτοιων συμπεριφορών, αυτό θα έχει συνέπειες”.

Οι ίδιες πηγές σχολίασαν ότι “καθίσταται σαφές ότι οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας αφορούν την Οριοθέτηση Θαλάσσιων ζωνών (Υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ). Είναι σαφές πως για πρώτη φορά η συμπεριφορά της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου βρέθηκε στο επίκεντρο μιας μαραθώνιας συνεδρίασης της Συνόδου Κορυφής, δεν αποτέλεσε απλά ένα μέρος της υπό συζήτηση ατζέντας”.