Εδώ και μια πενταετία, η 14η Οκτώβρη, Ημέρα των Υπερασπιστών, έχει καθιερωθεί για την Ουκρανία ως εθνική γιορτή, αντικαθιστώντας την παλαιά ομώνυμη εθνική επέτειο της 23ης Φεβρουαρίου. Ο τότε νέος πρόεδρος της χώρας, Πέτρο Ποροσένκο, του οποίου η εκλογή ακολούθησε το πραξικόπημα του Μαϊντάν, κατέστησε ξεκάθαρο ότι εκτός της ημερομηνίας και το περιεχόμενο των εορτασμών θα ήταν εντελώς διαφορετικό. Η νέα εθνική γιορτή (που ταυτόχρονα είναι και επίσημη δημόσια αργία) ήταν αφιερωμένη αφενός στα θύματα της ‘’ρωσικής επέμβασης’’, αφετέρου στην πρόσφατη εκείνη την περίοδο θέσπιση νομοθεσίας αποκομμουνιστοποίησης, που απαγόρευε την χρήση συμβόλων που παρέπεμπαν στην κομμουνιστική ιδεολογία. Δύο σε ένα, με την νέα ημερομηνία να μην είναι καθόλου αθώα, αφού η 14η Οκτωβρίου είναι η ημέρα δημιουργίας του Ουκρανικού Εξεγερσιακού Στρατού, OUN-UPA, του εθνικιστικού-και φανατικά αντικομμουνιστικού-στρατού που συνεργάστηκε με τους Γερμανούς Ναζί στη διάρκεια του Β΄ΠΠ, στελεχώνοντας την κατοχική αστυνομία (Ukrainische Hilfspolizei), συμμετέχοντας στο Ολοκαύτωμα και την εθνοκάθαρση κατά των Πολωνών της δυτικής Ουκρανίας.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα δημιούργησε εύφορο έδαφος για την απροκάλυπτη έκφραση κάθε είδους νεοφασιστικού φαινομένου. Αν και τα φασιστικά μορφώματα δεν αποτέλεσαν ποτέ υπολογίσιμη δύναμη σε εκλογικό επίπεδο (στις τελευταίες εκλογές η συμμαχία των νεοφασιστών συγκέντρωσε μόλις 2.15%) απολαμβάνουν ουσιαστικά ασυλία για την ρητορική μίσους που διασπείρουν και την βία που ασκούν απέναντι στην εβραϊκή κοινότητα, την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και την εγχώρια Αριστερά.
Όλα αυτά ασφαλώς δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν χωρίς την ουσιαστική στήριξη του ουκρανικού κράτους. Είναι χαρακτηριστικό πως πέρυσι όταν η τοπική αντιπροσωπεία της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ διαμαρτυρήθηκε για την στοχοποίηση Ουκρανών πολιτών από το εθνικιστικό site Mirotvorets, απαιτώντας την ανάληψη νομοθετικών πρωτοβουλιών ο Πρόεδρος της Βουλής Ντμίτρι Ραζούμκοφ απάντησε πως ‘’το Κοινοβούλιο αδυνατεί να ασχοληθεί με τέτοιες διαδικασίες’’. Παράλληλα το υπουργείο Πολιτισμού, Νεότητας και Αθλητισμού δεν διστάζει να χρηματοδοτήσει νεοναζιστικές οργανώσεις, οι οποίες χρησιμοποιούν τον μανδύα των πατριωτικών οργανώσεων ‘’που προωθούν την εθνική ιδέα’’, με ποσά που υπολογίζεται ότι φτάνουν συνολικά τα 300.000 ευρώ.
Είναι μάλιστα τέτοια η κανονικοποίηση της ανοχής στο νεοφασιστικό και νεοναζιστικό φαινόμενο που την περασμένη Τετάρτη, ημέρα ακριβώς των εθνικών εορτασμών, το Τμήμα Πολιτισμού του Δημοτικού Συμβουλίου Κιέβου συνέταξε επιστολή που απευθύνθηκε στην εβραϊκή κοινότητα της πόλης, ζητώντας της ‘’να προσευχηθεί για τους ανά τους αιώνες υπερασπιστές της Ουκρανίας‘’, μια ανατριχιαστική διατύπωση αν σκεφτεί κανείς πως οι απόγονοι των θυμάτων των σφαγών του UPA καλούνται να προσευχηθούν για τους εκτελεστές τους.
Εξίσου ανατριχιαστική ήταν και η παρέλαση σύσσωμων των νεοναζιστικών δυνάμεων (Δεξιός Τομέας, Svoboda, Εθνικό Σώμα) την ίδια ημέρα, με συνθήματα όπως “Πολεμήστε τους συνεργάτες” (σε μια διατροφή της πραγματικότητας συνεργάτες ονομάζονται όσοι αντιτίθενται στους ίδιους) και “ο Μπαντέρα είναι ο ήρωάς μας”. Ο τελευταίος, ηγετική φυσιογνωμία του UPA και κατόπιν μέλος της αντικομμουνιστικής Διεθνούς του Αντιμπολσεβικικού Μπλόκ που έδρασε μετά τον Β’ΠΠ με αμερικανική και βρετανική στήριξη, αποτελεί το σταθερό σημείο αναφοράς σε κάθε κινητοποίηση της νεοφασιστικής κλίκας από το 2014 και έπειτα, δίχως να λείπει ενίοτε η συμπαράσταση από πιο “μετριοπαθή’’ κόμματα όπως εκείνο της αναβαπτιζόμενης σε μαχήτρια της δημοκρατίας Γιούλια Τιμοσένκο.
Ανάμεσα στα αιτήματα των συγκεντρωμένων νεοναζί και η ανάκληση των αδειών έξι τηλεοπτικών σταθμών που στηρίζουν την ανάγκη τήρησης της Συμφωνίας του Μινσκ ή που θέτουν θέμα αντιμετώπισης του ναζιστικού φαινομένου στη χώρα. Δείγμα μάλιστα του πόση αυτοπεποίθηση αισθάνονται οι ναζί είναι πως ανήρτησαν πανό κατά του προέδρου της χώρας Ζελένσκι με έντονα αντισημιτικό χαρακτήρα (ο Ζελένσκι είναι εβραϊκής καταγωγής) έξω από το γραφείου του Ουκρανού προέδρου καταγγέλοντας τον “για κατοχή και εκμετάλλευση της χώρας από την εβραϊκή του φυλή”.
Έτσι, σε μια αναλογία που θυμίζει αντίστροφα την μακιαβελική σχέση της ελληνικής παραδοσιακής Δεξιάς με την εδώ ναζιστική συμμορία, οι Ουκρανοί φασίστες φαίνεται να αυτονομούνται σε επίπεδο πρακτικής δίχως καμία νομική συνέπεια, αλλά και χωρίς να διαβλέπονται στον ορίζοντα πολιτικά οφέλη για αυτούς. Δείχνουν πρόθυμοι να ενοχλήσουν -τουλάχιστον όσο τα δεδομένα μένουν ίδια- μόνο μέχρι ενός σημείου το κεντρικό πολιτικό σκηνικό, του οποίου λειτουργούν ως χρήσιμος σύμμαχος και από το οποίο ψωμίζονται.
Στο πλαίσιο μιας σχέσης που τα όριά της φαίνονται να έχουν λίγο-πολύ διαμορφωθεί, οι νοσταλγοί των SS αποδεικνύονται πολύτιμο παραστρατιωτικό συμπλήρωμα στο αν και σε ύφεση πάντα ενεργό πολεμικό μέτωπο της ανατολικής Ουκρανίας. Το αντίτιμο των “υπηρεσιών τους” είναι όπως πάντα οδυνηρό, με την ζωή να γίνεται όλο και πιο ασφυκτική για τις μειονότητες.
Εκτός λοιπόν της έλλειψης πολιτικής εναλλακτικής, γεγονός που επιβεβαιώνεται από την σταθερά κάτω του 50% συμμετοχή στις εκλογικές διαδικασίες και το συνεχιζόμενο όργιο διαφθοράς, η ουκρανική κοινωνία αναγκάζεται να συμβιβαστεί και με την ανίερη συμμαχία μεταξύ του πιστά δυτικόφιλου πολιτικού κατεστημένου και των υπό πλήρη ασυλία φασιστών, με όλες τις τοξικές της συνέπειες.
Με την ουκρανική οικονομία μάλιστα να παραπαίει ελέω κορονοϊού και την προοπτική της ειρήνης να δείχνει δύσκολη και μακροχρόνια υπόθεση, αυτή η συμβιωτική σχέση που έχει ως κεντρικό της στοιχείο το ξαναγράψιμο της Ιστορίας μοιάζει ακλόνητη. Διαψεύδοντας πανηγυρικά Ευρωπαίους και Αμερικανούς δημοσιολογούντες, που ερωτώμενοι για την άνοδο των νεοναζιστικών αντισημιτικών τάσεων έκαναν λόγο για ρωσική προπαγάνδα, ο ειδεχθής γάμος φιλοευρωπαϊστών, ολιγαρχών και νεοναζί αποδεικνύεται εξαιρετικά πετυχημένος, ασχέτως του ποιος θα βρίσκεται στην προεδρική καρέκλα του Κιέβου.
