Σε μια ασυνήθιστη και πάντως εντελώς αντιθεσμική κίνηση, με οσμή ωμής προσπάθειας παρέμβασης στην δικαιοσύνη, προέβη την Πέμπτη 29 Οκτωβρίου η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη. Επισκέφθηκε αυτοπροσώπως την πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), Μαίρη Σαρπ, μία ακριβώς βδομάδα πριν από την εκδίκαση στη μείζονα Ολομέλεια των τριών αιτήσεων ακύρωσης κατά της υπουργικής απόφασης που η ίδια η υπουργός υπέγραψε και εξέδωσε περί “ανακατασκευής” του σταθμού Βενιζέλου στο μετρό της Θεσσαλονίκης, με αποξήλωση και τεμαχισμό ενός ολόκληρου βυζαντινού αρχαιολογικού τοπίου!
Το ερώτημα γεννάται αβίαστα: τι δουλειά έχει σε μια τέτοια συγκυρία να επισκέπτεται τον δικαστή η υπουργός, αντίδικος η ίδια ως εκπρόσωπος του Δημοσίου, σε μια τέτοια πολύκροτη υπόθεση; Άλλως, όπως λέει κι ο λαός, “τι δουλειά έχει η αλεπού στο παζάρι”;
Με τις θεσμικές διαδικασίες φαίνεται ότι δεν τα πηγαίνει και τόσο καλά η υπουργός Πολιτισμού: την ίδια ακριβώς ημέρα που επισκέφθηκε την πρόεδρο του ΣτΕ, κατέθεσε στο δικαστήριο και το υπουργείο Πολιτισμού, εκπρόθεσμα κατά 24 ολόκληρες μέρες, τις έγγραφες απόψεις που , σύμφωνα με το άρθρο 23 του Προεδρικού Διατάγματος 18/1989, υποχρεούται να καταθέσει για την αίτηση ακύρωσης που συνυπέβαλαν ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, ο Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων ΥΠΠΟΑ Αττικής, Στερεάς και Νήσων, ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων, η Πανελλήνια Ένωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων και έξι προσωπικότητες της Θεσσαλονίκης.
Η καθυστέρηση αυτή, μάλιστα, όπως προβλέπει το ακριβώς επόμενο άρθρο του ίδιου Προεδρικού Διατάγματος συνιστά ιδιαίτερα πειθαρχικό παράπτωμα.
Ειδικότερα, όπως ρητά προβλέπεται:
“1. Η παράλειψη της έγκαιρης αποστολής προς το Συμβούλιο των στοιχείων και πληροφοριών που προβλέπονται από τα προηγούμενα άρθρα, καθώς και της έκθεσης, συνιστά ιδιαίτερο πειθαρχικό αδίκημα των αρμοδίων για την ενέργεια αυτή υπαλλήλων.
2. Η πειθαρχική δίωξη ασκείται σύμφωνα με τις διατάξεις για το πειθαρχικό δίκαιο κάθε κατηγορίας υπαλλήλων. Την άσκηση της πειθαρχικής δίωξης μπορεί να προκαλέσει και ο Πρόεδρος του Συμβουλίου με έγγραφο του προς τον αρμόδιο υπουργό ή τη διοίκηση του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου. Στην περίπτωση αυτή καθίσταται υποχρεωτική η άσκηση της δίωξης. Η πειθαρχική απόφαση εκδίδεται το αργότερο μέσα σε δύο μήνες από τη λήψη του εγγράφου για την άσκηση της πειθαρχικής δίωξης. Η απόφαση που εκδίδεται κοινοποιείται αμελλητί και στον Πρόεδρο του Συμβουλίου”.
Εκνευρισμός και μεθοδεύσεις
Δεν γνωρίζουμε αν η πρόεδρος του ΣτΕ προτίθεται ή όχι να κινήσει τις προβλεπόμενες διαδικασίες. Ούτε αν η επίσκεψη της υπουργού στόχευε να προλάβει ένα τέτοιο, απίθανο εδώ που τα λέμε, ενδεχόμενο ή, το πιθανότερο, να ισχυροποιήσει τη θέση της στην επίδικη υπόθεση και να ενισχύσει με την αυτοπρόσωπη παρουσία της τα αδύναμα ενδεχομένως επιχειρήματα που εμπεριέχουν οι έγγραφες απόψεις που με τόση καθυστέρηση κατέθεσε σχετικά η πλευρά της.
Εκτιμούμε, ωστόσο, πως η υπουργική επίσκεψη καθαυτή συνιστά μια προβληματική για την όλη διαδικασία παραθεσμική ενέργεια. Δίχως να τρέφουμε πολλές αυταπάτες για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το δικαστικό σύστημα στη χώρα, δεν μπορούμε παρά να διαπιστώσουμε πως για την υπουργό Πολιτισμού φαίνεται πως ο διαχωρισμός των εξουσιών και η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, καθώς και η τήρηση της νομιμότητας, της διοικητικής δικονομίας, αλλά και των προσχημάτων, είναι ψιλά γράμματα.
Λίγες ώρες, πάντως, μετά από την επίσκεψή της στην πρόεδρο του ΣτΕ, η Λίνα Μενδώνη δεν αμέλησε από το βήμα της Βουλής, να δηλώσει πόση εμπιστοσύνη έχει στις αποφάσεις του ΣτΕ, με αφορμή ακριβώς το ζήτημα των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου, αλλά και να επιτεθεί με οξύτητα στην αξιωματική αντιπολίτευση και σε όσους αντιτίθενται στις πολιτικές επιλογές της κυβέρνησης για το θέμα αυτό.
Θα πρέπει να επισημανθεί πως τις τελευταίες ημέρες παρατηρείται έντονος εκνευρισμός στις κινήσεις του υπουργείου Πολιτισμού γύρω από το ζήτημα των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου. Το μαρτυρούν και δύο περιστατικά που αμφότερα σχετίζονται με την κοινή συνέντευξη τύπου
που παραχώρησαν στις 21 Οκτωβρίου οι επτά συνολικά φορείς που έχουν καταθέσει στο ΣτΕ τις τρεις αιτήσεις ακύρωσης της υπουργικής απόφασης Μενδώνη.
Νουθεσίες του Γ.Γ. Πολιτισμού στην καθηγήτρια Μαλλούχου-Tufano
Το πρώτο σημειώθηκε την παραμονή της συνέντευξης τύπου, κατά την διάρκεια της συνεδρίασης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ). Εκεί, ο πρόεδρος του Συμβουλίου και Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, Γιώργος Διδασκάλου επιχείρησε να… νουθετήσει το μέλος του Συμβουλίου, αρχαιολόγο εξειδικευμένη στην αναστήλωση μνημείων και ομότιμη καθηγήτρια της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης, Φανή Μαλλούχου-Tufano, που επρόκειτο την επομένη να παραστεί στην συνέντευξη των φορέων, εκπροσωπώντας την Europa Nostra.
Ας σημειωθεί πως η κ. Μαλλούχου-Tufano, που, μεταξύ άλλων έχει πολυετή ευδόκιμη υπηρεσία στην Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης του υπουργείου Πολιτισμού, ενώ έχει διατελέσει και εκλεγμένη πρόεδρος της Επιτροπής Κρίσεως και Απονομής των Βραβείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Europa Nostra για την Πολιτιστική Κληρονομιά (European Union Prize for Cultural Heritage/Europa Nostra Awards), είναι αναπληρωματικό μέλος του ΚΑΣ. Μετέχει δε στις συνεδριάσεις του όταν απουσιάζει το τακτικό μέλος Μανόλης Κορρές. Επομένως θα συμμετείχε και στην συνεδρίαση του Δεκεμβρίου 2019 που γνωμοδότησε υπέρ της λύσης “απόσπασης – επανατοποθέτησης”, εάν είχε γίνει δεκτή η αίτηση εξαίρεσης του Μανόλη Κορρέ που είχε κατατεθεί λόγω παρουσίας στη συνεδρίαση του αδελφού του, ο οποίος είχε κληθεί από την “Αττικό Μετρό” ως εμπειρογνώμονας για να τεκμηριώσει την εφικτότητα της λύσης “απόσπασης-επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων στο σταθμό Βενιζέλου. Υπό κανονικές συνθήκες θα συμμετείχε, επίσης, και στην συνεδρίαση της 23ης Σεπτεμβρίου, όταν και εγκρίθηκε τελικά η μελέτη για την απόσπαση που εκπόνησε η κοινοπραξία ΑΚΤΩΡ -KORRES ENGINEERING. Αν είχε, βέβαια, προσκληθεί, πράγμα το οποίο δεν έγινε, “εκ παραδρομής”, κατά τον πρόεδρο του ΚΑΣ…
Στην συνεδρίαση λοιπόν της 20ης Οκτωβρίου ο Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, που δεν φημίζεται για την ευγένεια και το τακτ στη συμπεριφορά του, ούτε λίγο ούτε πολύ κατηγόρησε την εγνωσμένου κύρους καθηγήτρια πως ενδεχόμενη συμμετοχή της στην συνέντευξη τύπου θα έπληττε το… κύρος του ΚΑΣ! Η κ. Μαλλούχου-Tufano αντέτεινε πως θα παραστεί στην συνέντευξη ως εκπρόσωπος όχι του ΚΑΣ βεβαίως, αλλά της Europa Nostra, ενώ μπροστά στην επιμονή του κ. Διδασκάλου υποχρεώθηκε να θέσει την παραίτησή της στην διάθεσή του.
Η κ. Μαλλούχου-Tufano, παρέστη τελικώς στην τόσο ενοχλητική για την πολιτική ηγεσία του Υπουργείο Πολιτισμού συνέντευξη τύπου, όπου μεταξύ άλλων ανέφερε και τα εξής:
“Οι μοναδικές χωρικές και υλικές ποιότητες των αρχαίων του σκάμματος Βενιζέλου επιβάλλουν τη διαφύλαξη και κληροδότησή τους στις επερχόμενες γενεές με όσο το δυνατόν πιο αλώβητη την φυσική και άυλη υπόστασή τους. Αυτό επιτυγχάνεται μόνο με τη διατήρηση και ανάδειξή τους κατά χώραν, χωρίς καμμία μετακίνηση, πάνω στη γη που τα φιλοξένησε για δεκαέξι αιώνες
Ένα τοπίο πόλης, αποτελούμενο από αλλεπάλληλες επικαθήσεις ανομοιογενών επιχώσεων καθώς και από ποικίλα εξίσου ανομοιογενή υλικά δομής, δεν τεμαχίζεται και δεν μεταφέρεται -ακόμη και με την πλέον εξελιγμένη και έμπειρη τεχνογνωσία- χωρίς να υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη ως προς την φυσική του ακεραιότητα και ως προς την αυθεντικότητά του ως υλικού τεκμηρίου των εγγενών άυλων – αισθητικών, περιβαλλοντικών, κοινωνικών, τεχνικών και τεχνολογικών – αξιών που αυτό φέρει. Ένα τμήμα αστικού ιστού, όπως οι αρχαιότητες του σταθμού Βενιζέλου, αντιπροσωπεύει το κατεξοχήν ακίνητο, αμετακίνητο, μνημείο”.
“Διαρροές” εγγράφων και επιχείρηση εκφοβισμού
Τη σφοδρή ενόχληση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού απηχεί και το δημοσίευμα που αναρτήθηκε στο φιλοκυβερνητικό και εξόχως φιλομενδωνικό Liberal.gr μετά από την συνέντευξη των φορέων. Σε αυτό επιχειρείται να στηθεί ένα σενάριο “σκανδαλώδουςδιαρροής”εγγράφων από την δικογραφία που βρίσκεται στο ΣτΕ για την υπόθεση των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου.
Η συντάκτρια του δημοσιεύματος προχώρησε στην καταγγελία πως όσα δημόσια υποστήριξε στην συνέντευξη τύπου η πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων για προσπάθεια παραπλάνησης του ΣτΕ από το υπουργείο Πολιτισμού, με ψευδή δεδομένα που εμπεριέχονται στις έγγραφες απόψεις που κατέθεσε το υπουργείο στο ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο, προέρχονται από “σκανδαλώδη διαρροή” εγγράφων.
Για ρεπορτάζ που παρουσιάζεται ως άτυπο δελτίο τύπου του Υπουργείου Πολιτισμού, έκανε λόγο ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων στην απάντησή του, σημειώνοντας πως “πρόκειται για στρατευμένες πένες που το μόνο που καταφέρνουν είναι να εκθέτουν τους εμπνευστές των μεθοδεύσεων και βεβαίως τους ίδιους ως εκτελεστικά όργανα αυτών” και καταγγέλλοντας την συντάκτρια πως “φαντάζεται δήθεν “διαρροές” και μάλιστα “σκανδαλώδεις” στην άσκηση των δικονομικών δικαιωμάτων του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων”.
Δριμεία καταγγελία για το θέμα εξέδωσε και η συνδικαλιστική παράταξη του υπουργείου Πολιτισμού Ενωτική Αγωνιστική Κίνηση, τονίζοντας πως “δεν υπάρχουν «σκανδαλώδεις διαρροές». Αυτό που είναι σκανδαλώδες είναι το έγκλημα που σχεδιάζει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ και η Αττικό Μετρό. Σκανδαλώδεις είναι οι μεθοδεύσεις τους και τα ψέματα που διακινούν ανερυθρίαστα, ακόμη και προς το ΣτΕ! Σκανδαλώδης είναι η συγκάλυψη του εγκλήματος από λιγοστές πια πένες του πολιτιστικού ρεπορτάζ και η χείρα βοηθείας που άκριτα προσφέρει η «έγκριτη» ρεπόρτερ στους πολιτικούς ενορχηστρωτές του εγκλήματος. Σκανδαλώδης είναι ο τρόπος που λειτουργεί η συγκεκριμένη δημοσιογράφος ως κύμβαλον αλαλάζον”.
Στις απαράδεκτες μεθοδεύσεις της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού για το θέμα των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου και την προσπάθεια φίμωσης των αντίθετων με την πολιτική της φωνών έχουμε αναφερθεί πρόσφατα. Όπως άλλωστε έχουμε αναφερθεί και στο είδος της δημοσιογραφίας που ασκεί η συγκεκριμένη δημοσιογράφος του Liberal, με αφορμή τότε την επίθεση που εξαπέλυσε εναντίον του “Κοσμοδρόμιου” μετά την αποκάλυψή μας για τον διορισμό από την Λίνα Μενδώνη στη θέση του προϊσταμένου στην Μονάδα Εσωτερικού Ελέγχου του υπουργείου Πολιτισμού ενός υπηρεσιακού στελέχους που ελέγχεται από τις δικαστικές αρχές για σοβαρά κακουργήματα.
Το ενδιαφέρον είναι πως οι πρακτικές αυτές δεν έχουν, όπως φαίνεται, ουδόλως περιοριστεί. Αντίθετα, επαναλαμβάνονται και συστηματοποιούνται σε βαθμό τέτοιο, που συνιστούν, αυτοτελώς πλέον, πολιτικό ζήτημα.
Κορυφώνεται η καμπάνια των υποστηρικτών των αρχαιοτήττων
Πάντως, οι φορείς που, συντονισμένα πλέον, αγωνίζονται για την διάσωση των μοναδικής σημασίας αρχαιοτήτων της Βενιζέλου δεν δείχνουν να πτοούνται από τις σπασμωδικές αντιδράσεις του υπουργείου Πολιτισμού. Τουναντίον, κορυφώνουν σταδιακά τις ενέργειες και την καμπάνια τους, ενόψει της κρίσιμης συνεδρίασης του ΣτΕ στις 6 Νοεμβρίου.
Την ίδια ημέρα που η Λίνα Μενδώνη έκανε την κίνησή της προς την πρόεδρο του ΣτΕ δόθηκε στην δημοσιότητα ένα σύντομο αλλά περιεκτικό βίντεο που ετοιμάστηκε από την Κίνηση Πολιτών Θεσσαλονίκης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού.
Σε αυτό, προσωπικότητες του καλλιτεχνικού και επιστημονικού χώρου, όπως ο Γιώργος Αρβανίτης, πρόεδρος του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, η Φιλαρέτη Κομνηνού, ο Σωκράτης Μάλαμας, η Ελένη Γερασιμίδου, ο Γιώργος Καζαντζής, η Λυδία Φωτοπούλου, ο Αργύρης Μπακιρτζής, η Έφη Σταμούλη, ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος, η Σοφία Νικολαΐδου, ο διεθνούς φήμης βυζαντινολόγος Πάολο Οντορίκο και ο ακαδημαϊκός Παναγιώτης Βοκοτόπουλος, εξηγούν μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα γιατί οφείλουμε να σταθούμε όλοι απέναντι στον εγκληματικό τεμαχισμό του μοναδικού αρχαιολογικού χώρου που αντίστοιχός του δεν διασώθηκε πουθενά στον κόσμο.
Η ταχύτητα με την οποία διαδόθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το συγκεκριμένο βίντεο και οι δεκάδες χιλιάδες προβολές που είχε μέσα σε ένα μόλις 24ωρο από την ανάρτησή του δείχνουν την ευρύτερη απήχηση που έχουν πλέον οι απόψεις των υποστηρικτών της διάσωσης των αρχαιοτήτων στη Βενιζέλου.
Και αυτό είναι, προφανώς, που ενοχλεί σφόδρα την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού και καθοδηγεί, εν πολλοίς, τις αντιδράσεις της.
