Δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Η έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) υπογραμμίζει το υγειονομικά και κοινωνικά προφανές: Στην Ευρώπη και την Αμερική, τα κράτη και οι κυβερνήσεις χάνουν τον πόλεμο με τον κορονοϊό λόγω έλλειψης υγειονομικού προσωπικού και ο Οργανισμός ζητά επενδύσεις προς αυτή την κατεύθυνση στελέχωσης και εκπαίδευσης.

Με την τεχνοκρατική γλώσσα του Οργανισμού, τα συστήματα υγείας στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τον Καναδά, “πρέπει να αναπτυχθούν προκειμένου να ανταποκρίνονται καλύτερα σε κορυφώσεις ζήτησης”. Και ποια είναι η μεγαλύτερη κορύφωση ζήτησης από μια πανδημία που έχει οδηγήσει μέχρι στιγμής στην πρωτοφανή πολιτική απόφαση για δύο λοκντάουν σε διάστημα μικρότερο των οκτώ μηνών χωρίς να φαίνεται στον ορίζοντα οποιαδήποτε προοπτική καταπολέμησης της εξάπλωσης με γνήσια και πραγματικά υγειονομικά μέτρα;

Το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι. Και ο ΟΟΣΑ δεν είναι άμοιρος ευθυνών για τη σημερινή άθλια και απογυμνωμένη από προσωπικό κατάσταση των συστημάτων υγείας στη Γηραιά Ήπειρο και τη Βόρεια Αμερική που μολύνονται, νοσούν και πεθαίνουν από Covid-19. Το μεγάλο ζήτημα των τελευταίων τριάντα τουλάχιστον ετών είναι η ποινικοποίηση και η εμπορευματοποίηση της ανώτατης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και πολύ περισσότερο των ανθρωπιστικών σπουδών και επιστημών υγείας και πρόνοιας, αλλά για αυτές τις ρίζες του προβλήματος, ο ΟΟΣΑ δεν βρήκε να πει κάτι στην έκθεση του.

Ας δούμε τι συμβαίνει σε ορισμένα από τα ιδρυτικά κράτη-μέλη του Οργανισμού που σήμερα χύνει κροκοδείλια δάκρυα για την κακή λειτουργική κατάσταση των συστημάτων υγείας, ξεχνώντας πολύ βολικά να αναφερθεί στην κακή και ιδιωτικοποιημένη κατάσταση της ανώτατης εκπαίδευσης.

Για να γίνει κάποιος γιατρός στο Ηνωμένο Βασίλειο, οφείλει να πληρώσει από την τσέπη του και σε προπτυχιακό επίπεδο, δίδακτρα μέσου ύψους 9.000 λιρών για κάθε έτος σπουδών. Για σπουδαστές τρίτων χωρών ή από άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. πριν από το Brexit, το μέσο ύψος διδάκτρων ανεβαίνει στις 9.350 λίρες για κάθε έτος σπουδών.

Στις δημόσιες και ιδιωτικές ιατρικές σχολές της Ολλανδίας, όπως στο, εμβληματικό και ανατριχιαστικό για τη διαβόητη Συνθήκη του, Μάαστριχτ, το κόστος σπουδών ανέρχεται στα 30.000 ευρώ για κάθε έτος παρακολούθησης. Στην Ιταλία, που σήμερα ζητιανεύει γιατρούς από όλον τον κόσμο, ετοιμάζεται να δώσει με κατεπείγουσες διαδικασίες ιταλική ιθαγένεια σε πρόσφυγες υγειονομικούς, ώστε να αναλάβουν καθήκοντα στις κλινικές της και την άνοιξη ζήτησε και πέτυχε την αποστολή Κουβανών γιατρών για να συνδράμουν τις κλινικές Covid-19 στη Λομβαρδία, το ύψος των διδάκτρων σε μια ιατρική σχολή κυμαίνεται μεταξύ 7.000 και 16.000 ευρώ για κάθε έτος σπουδών.

Στην Ισπανία, τα δημόσια πανεπιστήμια χρεώνουν δίδακτρα μεταξύ 500 και 1.500 ευρώ για κάθε χρόνο σε ιατρική σχολή, όταν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια τιμολογούν τις ίδιες σπουδές από 5.000 έως 14.000 ευρώ για κάθε διδακτικό έτος. Στην Ελβετία επίσης χώρα-μέλος του ΟΟΣΑ ακόμη και στις δημόσιες ιατρικές σχολές τα δίδακτρα ξεκινούν από το κατώφλι των 15.000 ελβετικών φράγκων και ανηφορίζουν στα 40.00 ελβετικά φράγκα για κάθε έτος σπουδών. Στη Σουηδία, το ίδιο: τα δίδακτρα ξεκινούν από τις 80.000 κορώνες και φτάνουν στις 130.000 κορώνες (8.300 ευρώ-13.00 ευρώ, αντίστοιχα).

Υπενθυμίζουμε ότι ο κανόνας είναι η εξαετής προπτυχιακή φοίτηση σε όλες αυτές τις χώρες, ενώ κατά κανόνα ακολουθούν και δύο ή τρία χρόνια μεταπτυχιακών σπουδών και ειδίκευσης σε πανεπιστημιακά νοσοκομεία και κλινικές που πάλι πληρώνονται από την τσέπη των υποψήφιων γιατρών.

Αν περάσουμε τον Ατλαντικό, στις ΗΠΑ, οι απόφοιτοι των ιατρικών σχολών και ανάλογα με το ύψος των διδάκτρων που έχουν καταβάλει, κουβαλούν στις πλάτες τους ένα χρέος που κυμαίνεται μεταξύ 154.000 και 200.000 δολαρίων. Στον Καναδά, επίσης χώρα-μέλος του ΟΟΣΑ, το κόστος για κάθε έτος σπουδών σε ιατρική σχολή ξεκινά από τα 3.450 δολάρια και φτάνει στα 19.000 δολάρια. Κάθε νέος Καναδός γιατρός βγαίνει στην αγορά εργασίας με ένα τραπεζικό χρέος που μπορεί να φτάσει και τα 160.000 δολαρίων κατά μέσο όρο και έπειτα από μεταπτυχιακές ή εξειδικευμένες σπουδές.

Το ασανσέρ της κοινωνικής και επαγγελματικής κινητικότητας και της εργασιακής εξασφάλισης στον τομέα της υγείας αποδιοργανώθηκε και καταστράφηκε σε αυτές τις χώρες και με την συνυπευθυνότητα του ΟΟΣΑ. Είναι πανάκριβο σπορ οι σπουδές υγείας. Είναι απλησίαστο όνειρο ειδικά για τα καλύτερα μυαλά των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων οι προοπτικές αποκατάστασης και καταξίωσης στο επάγγελμα του γιατρού ή του νοσηλευτή.

Αντίθετα, στη Γερμανία, το σύστημα εκπαίδευσης και μετεκπαίδευσης γιατρών και νοσηλευτών ήδη από τα πανεπιστημιακά έδρανα και εργαστήρια παραμένει επιδοτούμενο από το ομοσπονδιακό κράτος και τα επιμέρους κρατίδια. Για κάθε έτος σπουδών και για κάθε νέο γιατρό ή νοσηλευτή, ο γερμανικός προϋπολογισμός δαπανά περίπου 8.000 ευρώ στις επιστήμες υγείας, τις ιατρικές και νοσηλευτικές σχολές. Η καρδιά της νεοφιλελεύθερης και “μερκελικής” Ευρώπης δεν έχει τινάξει στον αέρα τις πανεπιστημιακές της σπουδές και το σύστημα καταρχάς εκπαίδευσης και ανανέωσης του επιστημονικού της δυναμικού συνεχίζει να λειτουργεί με όρους δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα και ισότητας στην πρόσβαση και τη μάθηση.

Όλα τα προηγούμενα χρόνια, ο ΟΟΣΑ υπήρξε υπερασπιστής και διαπρύσιος κήρυκας της πολιτικής εμπορευματοποίησης και ιδιωτικοποίησης στην παιδεία και την υγεία. Η περίφημη “εργαλειοθήκη” του αποτέλεσε νάρκη για το κοινωνικό κράτος στην Ευρώπη της λιτότητας. Η έκθεση του στερείται αυτοκριτικής ενώ δεν παύει να φτιάχνει ψευδείς εντυπώσεις και να δίνει εσφαλμένα παραδείγματα «βέλτιστων πρακτικών», όταν αναφέρεται στο «καλό παράδειγμα» της Γαλλίας που τα προηγούμενα δέκα χρόνια και ήδη από την εποχή της προεδρίας Νικολά Σαρκοζί κατάργησε 240 μεγάλα και μικρά νοσοκομεία και εξαφάνισε από το σύστημα πάνω από 68.000 κλίνες, κοινές, εντατικής θεραπείας και υψηλής φροντίδας, αντικαθιστώντας τες, με μόλις 3.000 κλίνες ΜΕΘ τους προηγούμενους πέντε μήνες.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, η έκθεση του ΟΟΣΑ υπογραμμίζει ξανά ότι η χώρα έχει μία από τις υψηλότερες αναλογίες γιατρών σε σχέση με τον πληθυσμό, παραγνωρίζοντας τις κολοσσιαίες στρεβλώσεις στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, τον ιδιωτικό τομέα υγείας και το Εθνικό Σύστημα Υγείας που από το 2009 και μετά, αποψιλώθηκε από μονάδες και προσωπικό. Οι στατιστικές και οι αναλογίες δεν λένε την αλήθεια για την άθλια πραγματικότητα της υγείας στην Ελλάδα, όπως την βιώνουν καθημερινά, υγειονομικοί, ασθενείς και ασφαλισμένοι και το λεγόμενο “καταστροφικό” (όσα καταβάλλει ιδιωτικά κάθε ασθενής) κόστος υπηρεσιών υγείας για τον μέσο Έλληνα παραμένει υψηλό και απαγορευτικό για να έχει πραγματικά ποιοτικές και σοβαρές υπηρεσίες περίθαλψης. Παρόλα αυτά, ο ΟΟΣΑ δεν φροντίζει να κάνει κάποια κρουστική νύξη για αυτά τα γεγονότα.

Από την έκθεση του Οργανισμού απουσιάζει φυσικά και μία αναφορά στους 18.000 Έλληνες γιατρούς και νοσηλευτές που αυτή τη στιγμή σώζουν την τιμή των υγειονομικών όπλων στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, τη Σουηδία, την Ολλανδία, τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Είναι τα ξενιτεμένα επιστημονικά νιάτα της Ελλάδας που εγκατέλειψαν τη χώρα με την “υψηλότερη αναλογία γιατρών στον πληθυσμό”, επειδή η ίδια χώρα, σαν άλλος Κρόνος, κατασπάραξε τις γνώσεις και τις σπουδές τους εξαφανίζοντας και καταργώντας 20.000 θέσεις γιατρών και νοσηλευτών από το ΕΣΥ.

Οι Έλληνες υγειονομικοί μετανάστες στο εξωτερικό έχουν καλύψει σε μεγάλο βαθμό τα αβυσσαλέα κενά σε προσωπικό στο σύστημα υγείας αυτών των χωρών, κενά που άνοιξε η εμπορευματοποίηση και η ιδιωτικοποίηση των σπουδών. Για αυτά τα κενά, για αυτά τα προβλήματα, για αυτήν την άθλια και φονική κατάσταση στα συστήματα υγείας φταίει ο εμπεδωμένος νεοφιλελευθερισμός, φταίει ο σύγχρονος κρισιακός καπιταλισμός, αλλά ο ΟΟΣΑ δύσκολα θα αναγνώριζε τις δικές του ευθύνες σε αυτή την εφαρμοσμένη πολιτική διάλυσης του κοινωνικού κράτους και σε αυτήν την υγειονομική κρίση που διανύουμε με αγωνία και οργή.

Ο ΟΟΣΑ θα ήταν ο τελευταίος Οργανισμός που θα μπορούσε να παρουσιάσει αντικειμενικά τις απόψεις τους για τη συγκυρία επειδή είναι μέρος και αυτού του προβλήματος και όχι παράγοντας της λύσης του, όσες εκθέσεις πλημμυρισμένες από κροκοδείλια δάκρυα και πρωθύστερες διαπιστώσεις κι αν εκδώσει πάνω στη πιο σκοτεινή ώρα της μεγαλύτερης σύγχρονης υγειονομικής μάχης.