Στη δημοσιότητα δόθηκαν τα συμπεράσματα της έκθεσης της Επιτροπής κατά των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης (CPT) για τις πολιτικές κράτησης, καταγραφής και επαναπροώθησης που εφαρμόζει η Ελλάδα απέναντι σε μετανάστες και πρόσφυγες. Στην 30 σελίδων έκθεση η Επιτροπή διαπιστώνει προβληματικές πρακτικές και ζητεί από τις ελληνικές αρχές να αναθεωρήσουν πρωτίστως το καθεστώς κράτησης των μεταναστών και των προσφύγων στη χώρα.
Στο δελτίο Τύπου, που εξέδωσε η CPT, επισημαίνεται πως υπάρχουν “δομικές ελλείψεις στην πολιτική κράτησης μεταναστών στην Ελλάδα. Οι μετανάστες συνεχίζουν να κρατούνται σε κέντρα κράτησης που αποτελούνται από φραγμένα κελιά, που είναι γεμάτα με κρεβάτια, με κακό φωτισμό και εξαερισμό, ερειπωμένες τουαλέτες και διαλυμένα ή ανεπαρκή προϊόντα προσωπικής υγιεινής και υλικά καθαρισμού, ανεπαρκές φαγητό και χωρίς πρόσβαση σε υπαίθρια καθημερινή άσκηση”.
Υπογραμμίζεται πως “η κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω από τον υπερβολικό συνωστισμό σε πολλές από τις εγκαταστάσεις. Επιπλέον, δεν δόθηκαν στους μετανάστες σαφείς πληροφορίες σχετικά με την κατάστασή τους”. Η έκθεση βασίζεται σε επιτόπιες έρευνες, συνεντεύξεις μετά από επίσκεψη αντιπροσωπείας της CPT στην Ελλάδα μεταξύ 13-17 του περασμένου Μαρτίου.
Η αντιπροσωπεία, αναφέρει η έκθεση, “έλαβε, για μία ακόμα φορά μία σειρά από καταγγελίες από μετανάστες περί χαστουκιών και κλωτσιών και χτυπημάτων με γκλομπ στο σώμα από μέλη της Ελληνικής Αστυνομίας και του Λιμενικού. Σε λίγες περιπτώσεις, αυτές οι καταγγελίες συνοδεύονταν από ιατρικά αποδεικτικά στοιχεία. Επιπροσθέτως, ελήφθησαν πολλαπλές καταγγελίες για υβριστική γλώσσα στο προ-αναχωρησιακό κέντρο στο Φυλάκιο, όπου ορισμένοι αστυνομικοί απευθύνονταν στους μετανάστες μέσα από τα κάγκελα ως ‘ζώα’”.
Η ίδια επιτροπή είχε επισκεφτεί την Ελλάδα για τον ίδιο λόγο το 2018. Δύο χρόνια μετά διαπιστώνει ότι δεν έχει υπάρξει “ουσιαστική πρόοδος” στη διασφάλιση των δικαιωμάτων των υπό κράτηση μεταναστών. Ειδική αναφορά γίνεται στο δικαίωμα των κρατούμενων να ενημερώσουν συγγενικά τους πρόσωπα ότι κρατούνται, στο δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο και σε γιατρό, αλλά και στη “σχεδόν ολοκληρωτική απουσία υπηρεσιών διερμηνείας” στις εγκαταστάσεις κράτησης.
Επιπλέον, επιστρέφει στο ζήτημα των επανοπροωθήσεων – που η Ελλάδα πάντα αρνείται – μια πρακτική που είναι παράνομη βάσει του διεθνούς δικαίου και η οποία φέρεται να περιλαμβάνει τη Frontex, τον οργανισμό συνόρων της ΕΕ. “Η CPT έλαβε και πάλι συνεπείς και αξιόπιστους ισχυρισμούς για μετανάστες που υφίστανται pushbacks από τα σύνορα του ποταμού Έβρου προς την Τουρκία. Οι ελληνικές αρχές πρέπει να ενεργήσουν για να αποτρέψουν τέτοιες επιστροφές”. Η Επιτροπή εκφράζει επίσης την ανησυχία της για τις πληροφορίες που εμφανίζουν την Ελληνική Ακτοφυλακή να εμποδίζει την πρόσβαση βαρκών, που μεταφέρουν μετανάστες, σε οποιοδήποτε ελληνικό νησί, ενώ αμφισβητεί το ρόλο και τη συμμετοχή του FRONTEX σε τέτοιες επιχειρήσεις.
Η Ελλάδα, από την πλευρά της, αρνείται τα ευρήματα. Ο υπουργός Μετανάστευσης, Νότης Μηταράκης, είπε ότι υποστηρίζει απόλυτα τη θέση του ότι οι αναφορές των μέσων μαζικής ενημέρωσης σχετικά με τις επιστροφές είναι “προπαγάνδα”. Ο Υπουργός τόνισε ότι η ελληνική κυβέρνηση προστατεύει τα σύνορά της σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Η αρμόδια υπηρεσία της ΕΛ.ΑΣ., σημειώνει η ελληνική πλευρά, “μέχρι σήμερα δεν έχει λάβει γνώση οποιασδήποτε καταγγελίας, που να έχει υποβληθεί σε οποιαδήποτε αρχή ή υφιστάμενη αστυνομική υπηρεσία” από τα φερόμενα θύματα ή άλλα πρόσωπα. Σημειώνεται επίσης ότι έχει δοθεί εντολή σε όλες τις αστυνομικές υπηρεσίες υπενθυμίζοντας τις υποχρεώσεις απέναντι στους κρατούμενους και ότι σε περιπτώσεις όπου υπήρξαν πληροφορίες για παραβιάσεις έχουν διενεργηθεί διοικητικές διαδικασίες και “επιβάλλονται βαριές πειθαρχικές κυρώσεις” σε όσους ευθύνονται.
Η ελληνική πλευρά ισχυρίζεται ότι τα δικαιώματα επικοινωνίας των κρατουμένων με συγγενείς και πρόσβασης σε νομική βοήθεια και ιατρική φροντίδα γίνονται πλήρως σεβαστά. Επιπλέον, σημειώνεται ότι γίνεται ενημέρωση σε όσους κρατούνται για τα δικαιώματά τους σε πολλαπλές γλώσσες και ότι η προσπάθεια για τη διεύρυνση των υπηρεσιών διερμηνείας είναι “συνεχής”.
Σχετικά με την πλήρη καταγραφή των στοιχείων όσων συλλαμβάνονται, αναφέρεται ότι σχετικές οδηγίες “έχουν εκδοθεί και υπενθυμίζονται συνεχώς” στο πλαίσιο επιθεωρήσεων των αστυνομικών αρχών. Αναφέρεται επίσης ότι έχουν ολοκληρωθεί οι διαβουλεύσεις με τη Frontex και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ένα ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης επιστροφών. Σχετικά με τις συνθήκες σε συγκεκριμένα κέντρα κράτησης, αναφέρονται παρεμβάσεις βελτίωσής τους που έχουν γίνει τους τελευταίους μήνες. Η κράτηση ανηλίκων, σύμφωνα με το ελληνικό έγγραφο, είναι προσωρινή και για τη δική τους προστασία.
