Ο πόλεμος που διαμέλισε την πρώην Γιουγκοσλαβία στις αρχές της δεκαετίας του ’90 αποτελεί μακρινή, αν και οδυνηρή, ανάμνηση για πολλούς, εκτός βεβαίως από τους λαούς της περιοχής.
Ομως, εάν ρωτήσεις τους σημερινούς κατοίκους της Βοσνίας_Ερζεγοβίνης, που δημιουργήθηκε από τις στάχτες της πρώτης καταστροφικής σύρραξης στο μαλακό υπογάστριο της Ευρώπης μετά το τέλος Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και θεμελιώθηκε μέσω της συνθήκης του Ντέιτον το χειμώνα του 1995 (με τους μακιαβελικούς χειρισμούς του πρώην υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ) ο σημερινός “μη πόλεμος” δεν είναι ακριβώς ειρήνη.
Κυρίως γιατί δεν έχει φέρει ούτε καν ορισμένα στοιχειώδη από τα κλασικά γνωρίσματα μίας ευνομούμενης πολιτείας, όπως εύρυθμη λειτουργία μίας κρατικής μηχανής, προσφορά εργασίας με αξιοπρεπείς αποδοχές για το μεγαλύτερο μέρος του εργατικού δυναμικού, ευκαιρίες για δημιουργία στις νέες γενιές, όραμα και ελπίδες για ένα πιο φωτεινό μέλλον…
Ενίοτε, χειρότερος και από έναν πόλεμο είναι η επιβολή μίας “ειρήνης” κομμένης και ραμμένης με τα συμφέροντα κυρίως των ισχυρότερων δυτικών δυνάμεων, με πρώτες τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Τις δυνάμεις δηλαδή που σε πρώτη φάση “ναρκοθέτησαν” και προκάλεσαν την καταστροφή μίας πολυεθνοτικής χώρας για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους με την σχεδόν αλάνθαστη μέθοδο του “διαίρει και βασίλευε”.
Η 25η επέτειος από την υπογραφή της συμφωνίας του Ντέιτον, στο Παρίσι στις 14 Δεκέμβρη 1995, προκαλεί μεγάλο προβληματισμό σε Δυτικούς αξιωματούχους αλλά και αναλυτές για το εάν θα πρέπει να συνεχιστεί ή να πεταχτεί στο καλάθι των αχρήστων της Ιστορίας.
Οι περισσότεροι απεύχονται το πρώτο και προετοιμάζονται για το δεύτερο, είτε διά της μεθόδου της “μεταρρύθμισης”, με ένα “Ντέιτον νούμερο 2” είτε με τη μέθοδο της “κατεδάφισης” μέσω, μεταξύ άλλων, της κατάργησης του θεσμού του “Υπατου Διοικητή” που ορίζεται από τον ΟΗΕ (ή ακριβέστερα από τις ισχυρότερες δυτικές χώρες) έχει ρόλο “ζωής και θανάτου” σε κρίσιμα ζητήματα.
Η Ρωσία για παράδειγμα θεωρεί πως θα πρέπει να καταργηθεί ο θεσμός του Ύπατου Αρμοστή που είχε επί μία 12ετία ο Αυστριακός διπλωμάτης Βαλεντίν Ίντσκο και ενδέχεται να αντικατασταθεί από τον Γερμανό πρώην υπουργό Γεωργίας Κρίστιαν Σμιντ.
Μέσα σε αυτά τα 25 χρόνια, το έδαφος της χώρας που απαρτίζεται κατά 51% από την Ομοσπονδία Κροατών και Μουσουλμάνων της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και κατά 49% από τη Σερβική Δημοκρατική Οντότητα της Βοσνίας (SRPSKA) δυσκολεύεται να συγκροτήσει μία στοιχειώδη κυβέρνηση εξαιτίας αντιθέσεων που συντηρούνται σχεδόν αναλοίωτες από την πολιτική και οικονομική ελίτ Βόσνιων Μουσουλμάνων,Σέρβων και Κροατών που καλοπερνούν σε βάρος των λαών τους.
Αρκεί να αναφέρει κανείς πως έχουν περάσσει δύο χρόνια από τις εκλογές του 2018 και δεν έχει συγκροτηθεί ακόμη η κυβέρνηση της Ομοσπονδίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Το ομοσπονδιακό κοινοβούλιο δεν συνεδρίασε μέσα στο 2019 ούτε μία φορά. Το ίδιο συνέβη και το 2020. Και εάν δεν αλλάξει κάτι, είναι πολύ πιθανό το ίδιο να επαναληφθεί και τη νέα χρονιά…
Τη μόνη φορά που άλλαξε το σύνταγμα της χώρας που δημιουργήθηκε από τη συμφωνία του Ντέιτον ήταν το 1999 όταν δημιουργήθηκε το αυτόνομο “κρατίδιο” του Μπίρσκο (Brcko).
Από υποψήφιος ιμάμης και “βαποράκι”… δημοτικός σύμβουλος!
Η βρετανική εφημερίδα Financial Times επιχειρώντας προ ημερών μία “χαρτογράφιση” της σημερινής κατάστασης στη Βοσνία, ξεκίνησαν με την ιστορία του 25χρονου Μουσουλμάνου Αμπντουλάχ Ιλιάζοβιτς, που γεννήθηκε δύο βδομάδες πριν τη συμφωνία του Ντέιτον και έγινε τον περασμένο Δεκέμβρη ο νεαρότερος δημοτικός σύμβουλος στο αυτόνομο Μπίρσκο.
Ο Ιλιάζοβιτς, αναφέρει χαρακτηριστικά το εκτενές άρθρο των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς ξεκίνησε να γίνει ιμάμης, αλλά μετά κατέληξε “βαποράκι” ναρκωτικών. Μετά αποφάσισε να ξεκινήσει πολιτική καριέρα και κατάφερε να εκλεγεί με βασικό όπλο την ειλικρίνεια και το ευφάνταστο σύνθημα: “Με μένα ένα γραμμάριο, θα είναι πάντα ένα γραμμάριο”…
Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει πληθυσμό παρόμοιο με εκείνο του Βερολίνου, δηλαδή κάπου 3,5 εκατομμύρια άτομα, δίχως την οικονομική άνεση ενός μέσου Βερολινέζου. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας μόλις που ξεπερνά τα 6.070 ευρώ. Οι πολίτες χρηματοδοτούν μία αδηφάγα κρατική μηχανή που απορροφά το μεγαλύτερο μέρος των κρατικών δαπανών προκειμένου να συντηρηθεούν 13 τοπικές κυβερνήσεις και ισάρριθμα κοινοβούλια, πέντε πρόεδροι και 150 υπουργεία.
Εάν σε αυτά προσθέσεις το ξεπούλημα των περισσότερων υπηρεσιών σε ξένα και ντόπια συμφέροντα, την διατήρηση της καταστροφής βασικών υποδομών που στερούν από τις νέες γενιές κάθε ελπίδα για ευημερία και ανάπτυξη, αντιλαμβάνεσαι γιατί περίπου το ένα πέμπτο του πληξυσμού ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας.
Στα τάρταρα της φτώχειας παλεύουν πάνω από 640.000 άνθρωποι. Το 50% μπορεί να μείνει χωρίς δουλειά, εισόδημα ανά πάσα στιγμή. Η κατάσταση είνια χειρότερη στις αγροτικές περιοχές και την περιφέρεια όπου η ανέχεια είναι “εξασφαλισμένη” για έναν στους πέντε κατοίκους. Στα αστικά κέντρα επικρατεί λίγο καλύτερη κατάσταση με τους μέσους μισθούς να μην ξεπερνούν τα 300 ευρώ…
Βαρύ τίμημα πληρώνουν τα παιδιά, το 22% των οποίων δύσκολα θα καταφέρει να δραπετεύσει από τη βαρβαρότητα της φτώχειας και της ειρήνης” των Δυτικών αξιωματούχων που συνεχίζουν να κρατούν τους λαούς της περιοχής αιχμάλωτους, συχνά με τη μέθοδο του καρότου και του μαστίγιου και της υπόσχεσης για δήθεν “ευημερία” εάν κάποτε ενταχθούν στην ΕΕ…
Πριν περίπου έξι χρόνια (φεβρουάριος 2014) χιλιάδες πολίτες της χώρας, ανεξαρτήτως θρησκεύματος και εθνοτικής καταγωγής, είχαν κάνει μεγάλες διαδηλώσεις εκφράζοντας απόγνωση και βαριά δυσαρέσκεια για την φτώεια και πείνα που τους κληροδότησε, μεταξύ άλλων, και η συνθήκη του Ντέιτον…
Η κροατομουσουλμανική ομοσπονδία της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης και η Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας γεννήθηκαν με τη συμφωνία του Ντέιτον και πολύ πιθανό, με κάποιο τρόπο, να “πεθάνουν” εξαιτίας της εάν κάτι δεν αλλάξει σύντομα προς το καλύτερο…
Μέχρι τότε η Βοσνία-Ερζεγοβίνη θα παραμείνει ο φτωχός συγγενής των Δυτικών Βαλκανίων.
Παραλλήλως ελλοχεύει ο κίνδυνος μίας νέας βίαιης σύγκρουσης καθώς παραμένουν ζωντανοί στο παρασκήνιο οι σχεδιασμοί ισχυρότερων δυνάμεων για αναχάραξη των συνόρων στην ευρύτερη περιοχή, σε περίπτωση που δεν προωθήσουν αλλιώς τα συμφέροντά για νέους αγωγούς Ενέργειας και εμπορικές οδούς. Με φόντο, βεβαίως, και τους σύγχρονους δρόμους μεταξιού της Κίνας, που περνούν και από τα Βαλκάνια…
