Το Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, καταγγέλλοντας ότι ο καταυλισμός έκτακτης ανάγκης προσφύγων που δημιουργήθηκε τον Σεπτέμβριο κοντά στο πεδίο βολής του Καρά Τεπέ στη Λέσβο, είναι μολυσμένος με μόλυβδο που απειλεί τις ζωές χιλιάδων αιτούντων άσυλο, ζητά σε ανακοίνωσή του από την ελληνική κυβέρνηση να δώσει στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα των αναλύσεων και άλλες πληροφορίες ζωτικής σημασίας προκειμένου να προστατεύσει την υγεία των διαμενόντων και των εργαζομένων.

Σύμφωνα με τον Guardian, το Παρατηρητήριο “καλεί την κεντροδεξιά κυβέρνηση της Αθήνας να δώσει στη δημοσιότητα περαιτέρω λεπτομέρειες για τα αποτελέσματα των αναλύσεων που πραγματοποίησε στην πρώην στρατιωτική εγκατάσταση” και τα οποία αφορούν στη συγκέντρωση μολύβδου στην περιοχή, προκειμένου να προστατευτεί η ζωή των διαμενόντων αλλά και των εργαζομένων στη δομή.

Σε μια δήλωση που εκφράζει τη λύπη του για την έλλειψη διαφάνειας με την οποία αντιμετωπίστηκε το ζήτημα, η ερευνήτρια κρίσεων και συγκρούσεων του οργανισμού, Μπέλκις Γουίλι, στηλιτεύει την ελληνική κυβέρνηση καταγγέλλοντάς την ότι κάνει τα στραβά μάτια στους κινδύνους που ενσκήπτουν για την υγεία των προσφύγων και των εργαζομένων εκεί, καθώς, αφενός αρνείται ότι υπήρχε κίνδυνος έκθεσής τους στον μόλυβδο και αφετέρου -αν και έχουν περάσει τουλάχιστον επτά εβδομάδες από την ημέρα που διενεργήθηκαν οι αναλύσεις- δεν επιτρέπει σε ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες να προχωρήσουν σε δειγματοληψίες στην περιοχή.

Το υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου από την πλευρά του δήλωσε για το θέμα στις 23/1, ότι έπειτα από έλεγχο της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, όλα τα δείγματα που ελήφθησαν εντός οικιστικής περιμέτρου είχαν δεδομένα συγκέντρωσης μολύβδου κάτω από τα διεθνή όρια για οικιστική χρήση, ωστόσο εντοπίστηκε συγκέντρωση μολύβδου ανώτερη των αποδεκτών ορίων σε τμήμα της δομής εκτός της κατοικημένης περιοχής.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα επίσης, εξέφρασαν από την πρώτη στιγμή της ανησυχία τους, ζητώντας εξηγήσεις από την κυβέρνηση για το γεγονός ότι καθυστέρησε τόσο πολύ η ενημέρωση, ενώ υπήρχαν ευρήματα από τις 8 Δεκεμβρίου 2020.

Nα κοινοποιήσουν τις αναλύσεις

Με τη σειρά τους, 20 ΜΚΟ ζήτησαν την άμεση εκκένωση της δομής τονίζοντας ότι η ανακοίνωση του υπουργείου αντί να καθησυχάζει”γεννά και νέα ερωτήματα ως προς τη σημασία και βαρύτητα που δίδεται στην προστασία της υγείας ανθρώπων που διαβιούν ή/και εργάζονται στην προσωρινή δομή”.

“Η κυβέρνηση δεν έχει ακόμα ανακοινώσει ότι θα λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την επαρκή αξιολόγηση του κινδύνου και τον μετριασμό του, όπως είναι οι πλήρεις αναλύσεις και τα μέτρα απομάκρυνσης των ανθρώπων από περιοχές που ενδέχεται να είναι μολυσμένες” αναφέρει η ανακοίνωση.

Το Παρατηρητήριο είχε αναδείξει το θέμα, δημοσιεύοντας σχετική έκθεση τον Δεκέμβριο, σύμφωνα με την οποία χιλιάδες αιτούντες άσυλο, εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, εργαζόμενοι των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενδέχεται να αντιμετωπίζουν κίνδυνο δηλητηρίασης από μόλυβδο στη δομή της Λέσβου.

Το Παρατηρητήριο ζήτησε από την ελληνική κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία παρέχει οικονομική στήριξη για τη δομή και στην οποία κοινοποιήθηκαν τα αποτελέσματα, να κοινοποιήσουν ή να δώσουν στη δημοσιότητα το σχέδιο διεξαγωγής αναλύσεων και τα αποτελέσματα, στα οποία θα πρέπει να περιλαμβάνονται πληροφορίες όπως τα επίπεδα μολύβδου κάθε δείγματος, το βάθος λήψης των δειγμάτων και οι ακριβείς τοποθεσίες, αναλυτικό ιστορικό της τοποθεσίας με πληροφορίες για την τοποθεσία, η εξειδίκευση όσων διεξήγαγαν τις αναλύσεις, η μεθοδολογία δειγματοληψίας, καθώς και πληροφορίες για τη διαδικασία χειρισμού των δειγμάτων και όλους τους εμπλεκόμενους σε αυτή.

“Μέχρι στιγμής, ούτε η ελληνική κυβέρνηση ούτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχουν κοινοποιήσει αυτές τις πληροφορίες” αναφέρει η ανακοίνωση.

Ανεπαρκή τα μέτρα που έλαβε η Κυβέρνηση

Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο, αυτή η έλλειψη διαφάνειας σημαίνει ότι είναι αδύνατη η αξιολόγηση της επάρκειας των αναλύσεων και της σημασίας των αποτελεσμάτων ή η παρουσίαση συγκεκριμένων στρατηγικών για την αντιμετώπιση των προσδιορισθέντων κινδύνων. Συνεπώς, δεν είναι δυνατό να κρίνουμε αν τα μέτρα που παρουσιάστηκαν στην ανακοίνωση της 23ης Ιανουαρίου, δηλαδή η επιχωμάτωση, η επικάλυψη με χαλίκι και η κατασκευή τσιμεντένιας βάσης σε κάποιους χώρους, επαρκούν για την προστασία των ανθρώπων που διαμένουν και εργάζονται στη δομή. 

Σε συνάντηση με το Παρατηρητήριο στις 20 Ιανουαρίου, ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, είπε ότι ήλπιζε οι διαμένοντες στο Καρά Τεπέ να μην περάσουν ακόμα έναν χειμώνα εκεί, χωρίς να διευκρινίσει πότε θα είναι έτοιμη η νέα δομή. Οι κατασκευαστικές εργασίες δεν έχουν ακόμα ξεκινήσει.

Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες, 7.165 άνδρες, γυναίκες και παιδιά διαβιούν στο στρατόπεδο “Μαυροβούνι”, ένα στοιχειώδη καταυλισμό με σκηνές που βλέπουν στη θάλασσα. Κατασκευάστηκε μέσα σε λίγες μέρες μετά την πυρκαγιά που κατέστρεψε τον προηγούμενο καταυλισμό-κόλαση της Μοριάς και υποτίθεται, όπως είχε δηλώσει ο υπουργός Μετανάστευσης, ότι ήταν λύση έκτακτης ανάγκης μέχρι να δημιουργηθεί καταλληλότερη δομή σε άλλο σημείο του νησιού. Μετά τις πυρκαγιές, περισσότεροι από 5.000 αιτούντες άσυλο έχουν μεταφερθεί στην ηπειρωτική χώρα.

Δεν υπάρχει γνωστό ασφαλές επίπεδο συγκέντρωσης μολύβδου στο αίμα

«Το Μαυροβούνι χρησιμοποιείτο ως πεδίο βολής του στρατού από το 1926 έως τα μέσα του 2020. Είναι ευρέως γνωστό ότι τα πεδία βολής είναι χώροι μολυσμένοι με μόλυβδο από σφαίρες, σκάγια και περιβλήματα που περιέχουν μόλυβδο και καταλήγουν στο έδαφος.

»Ο μόλυβδος από υπολείμματα σφαιρών μέσα στο έδαφος μπορεί εύκολα να μεταφερθεί μέσω αέρος, ιδίως υπό συνθήκες ξηρασίας και υψηλών ανέμων, που είναι συχνά φαινόμενα στη Λέσβο.

»Ο μόλυβδος είναι εξαιρετικά τοξικός για τον άνθρωπο σε περίπτωση κατάποσης ή εισπνοής, ιδίως από παιδιά και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της γαλουχίας», αναφέρει η ανακοίνωση και συνεχίζει:

«Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει γνωστό ασφαλές επίπεδο συγκέντρωσης μολύβδου στο αίμα, καθώς διασπάται εξαιρετικά αργά κι έτσι οι χώροι μπορούν να παραμένουν επικίνδυνοι επί δεκαετίες».

Οι εικόνες από δορυφόρο και η χαρτογράφηση των ανθρωπιστικών οργανώσεων της δομής δείχνουν ότι μέχρι και τις 10 Ιανουαρίου, υπήρχαν στο πεδίο βολής 79 σκηνές και 58 ακόμη στους πρόποδες του λόφου. Όσοι διαμένουν στις σκηνές μπορεί να αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο επαφής με το μολυσμένο έδαφος, ειδικότερα σε περίπτωση βροχής.

Οι αρχές δεν έχουν περιφράξει την περιοχή ούτε έχουν ενημερώσει τους διαμένοντες για τους υγειονομικούς κινδύνους.

Απαντώντας το υπουργείο μετανάστευσης δήλωσε ότι το στρατόπεδο εκτείνεται σε έκταση 341.000 τετραγωνικών μέτρων και μόνο τα 21.000 τετραγωνικά μέτρα είχαν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν ως σκοπευτήριο. Ωστόσο, παραδέχτηκε το σαββατοκύριακο ότι από 12 δείγματα εδάφους που ελήφθησαν από την τοποθεσία, ένα «είχε επίπεδα μολύβδου που υπερέβαιναν το αποδεκτό όριο».

Η Λέσβος βρίσκεται εδώ και πολύ καιρό στην πρώτη γραμμή της προσφυγικής κρίσης, με σχεδόν ένα εκατομμύριο Σύριοι που ταξιδεύουν στην Ευρώπη να φτάνουν στο νησί μόνο το 2015. Πέρυσι, οι αφίξεις σε όλη την Ελλάδα μειώθηκαν κατά σχεδόν 80%, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία, αφού η Αθήνα, με την υποστήριξη της ΕΕ, προσπάθησε να ενισχύσει τα χερσαία και θαλάσσια σύνορά της.

Πηγή: Τhe Guardian