Σήμερα συμπληρώνονται 113 ημέρες από την αρχική απαγόρευση κυκλοφορίας στην Αθήνα το φθινόπωρο, το δεύτερο και συνεχιζόμενο λοκντάουν, στις 24 Οκτωβρίου. Αν και η διάκριση μεταξύ λόκντάουν, περιορισμού (stay at home order) και απαγόρευσης κυκλοφορίας (curfew) είναι λεπτή – αλλά υπαρκτή, είναι πλέον πιθανότατο πως η Αθήνα και ορισμένες πόλεις της Ελλάδας (π.χ. Κοζάνη) που “έκλεισαν” από εκείνη την ημερομηνία τις νυχτερινές ώρες, είναι οι πόλεις παγκοσμίως με την εκτενέστερη συνεχόμενη απαγόρευση κυκλοφορίας στον πανδημικό μας κόσμο. Λέω “πιθανότατο” γιατί δεν έχω φυσικά την καθολική εποπτεία ων μέτρων ανά τον πλανήτη. Όμως η Μελβούρνη είχε λοκντάουν 112 ημερών και θεωρείτο το μεγαλύτερο σε διάρκεια μέχρι σήμερα. Και με δεδομένο ότι έχει εξαγγελθεί η διατήρηση του λοκντάουν στην χώρα μας τουλάχιστον μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου, είναι βέβαιο πως και από την ημέρα που ξεκινήσαμε τα SMS εξόδου (3/11) να αρχίσουμε να μετράμε, το παγκόσμιο ρεκόρ είναι δικό μας.
Επ’ευκαιρία της σημερινής κατάκτησης της απαγορευτικής κορυφής του κόσμου, λοιπόν, και της εμφανούς αστοχίας των μέτρων απαγόρευσης κυκλοφορίας τα οποία επεκτάθηκαν μάλιστα τα Σαββατοκύριακα στην Αττική και τις άλλες πανδημικά “κόκκινες” περιοχές, και ξεκινούν, δεύτερη εβδομάδα, από τις 6μμ, θα σχολιάσω κάποιες παρατηρήσεις της Καθηγήτριας Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλους της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του ΕΟΔΥ, Βάνα Παπαευαγγέλου, στα πλαίσια της ενημέρωσης των συντακτών από τον ΕΟΔΥ στις 12/2.
Προχθές στην ενημέρωση του ΕΟΔΥ η κ. Παπαευαγγέλου λοιπόν, είπε πράγματα για τα οποία έχει μάλλον 100% δίκιο, αλλά τα οποία έρχονται σε αντίφαση με την πολιτική περιορισμών και καραντίνας την οποία εφαρμόζει η κυβέρνηση, και γενικά με τις πρακτικές που ακολουθούνται. Δεν είναι η πρώτη φορά που οι παρατηρήσεις των επιδημιολόγων μάλλον υπονομεύουν το σκεπτικό των περιορισμών, αλλά αξίζει να τις επισημάνουμε και αυτή τη φορά.
Λέει η κ Παπαευαγγέλου:
“Έχουν αυξηθεί τα κρούσματα, αλλά έχουν αυξηθεί τα τεστ”.
Πράγματι, αλλά αυτό δημιουργεί ένα θέμα με την αποτύπωση των τάσεων, δηλαδή πώς συγκρίνονται τα κρούσματα (και κρούσμα = θετικό τεστ;) με 3.000 τεστ ημερησίως, με τα κρούσματα που προκύπτουν από 25.000 τεστ ημερησίως; Πέραν του ότι δεν ξέρουμε σε ποιες περιφερειακές ενότητες έχουν γίνει πόσα τεστ. Δεδομένου πως υπάρχει ένα πραγματικό (και μη διαπιστώσιμο) ποσοστό θετικών στον ιό στον πληθυσμό, περισσότερα τεστ θα σημαίνουν γενικά μιλώντας περισσότερα διαπιστωμένα κρούσματα, ανεξάρτητα από την πραγματική αύξησή τους. Παρακάτω είναι ένα γράφημα του αριθμού των μοριακών τεστ (και θα επιμείνω στα μοριακά τεστ για λόγους που θα εξηγήσω στο τέλος) ανά ημέρα από τον Οκτώβριο και μετά.
Όπως βλέπουμε από τις 27/1, ύστερα από πάνω από δύο μήνες συνεχούς μείωσης των μοριακών τεστ, τα τεστ εκτοξεύονται στα επίπεδα του Νοεμβρίου, μέσα σε μια ημέρα.
Προξενούν εντύπωση είπε η κ. Παπαευαγγέλου οι “…μεγάλες συρροές σε κλειστές δομές, εργασιακούς χώρους και σε νοσηλευτικά ιδρύματα – γεγονός που επιβεβαιώνει πως ο ιός αυτός εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία που του δίνουμε – κάθε μικρή μας απροσεξία ή αδιαφορία…”
Θα μπορούσε να σχολιάσει κάποιος πως, όπως έχουμε πει εδώ και ξαναπεί, η μεγάλη αδιαφορία σχετικά με τους εργασιακούς χώρους, π.χ. δεν είναι προσωπικό θέμα των εργαζομένων, αλλά αποτέλεσμα της συστηματικής αποδυνάμωσης των επιθεωρήσεων εργασίας και της εποπτείας για την τήρηση των πρωτοκόλλων υγείας στα εργοστάσια και στους χώρους δουλειάς γενικότερα. Οι καταγγελίες είναι άλλωστε πάμπολλες πως οι εργαζόμενοι υποχρεώνονται να δουλεύουν σε συνθήκες ευνοϊκότατες για τη μετάδοση της πανδημίας
Ο καιρός δεν θα είναι σύμμαχός μας τις επόμενες ημέρες καθώς η κακοκαιρία Μήδεια θα μας δυσκολέψει και θα μας κλείσει μέσα στα σπίτια μας. Έτσι αναμένεται μια περαιτέρω αύξηση των κρουσμάτων της ημέρες που αναγκαστικά θα χρειαστεί να παραμείνουμε στο σπίτι.
Ώπα. Αν όταν “χρειαστεί να παραμείνουμε στο σπίτι” αυξάνονται τα κρούσματα, τότε η υποχρεωτική απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 6 τα Σαββατοκύριακα (και από τις 9 τις καθημερινές) όπου μας επιβάλλεται να μένουμε εσώκλειστοι θα οδηγήσει, σύμφωνα με την κ. Παπαευαγγέλου, σε αύξηση των κρουσμάτων. Που σημαίνει ότι το να μαντρώνεται ο κόσμος μέσα μέσω τέτοιων απαγορεύσεων είναι υγειονομικά αντιπαραγωγικό, κάτι που, αν το συνομολογεί η επιτροπή, καθιστά ενδεχομένως και νομικά τον περιορισμό αυτόν ακόμα πιο έωλο. Και καθιστά επίσης το προαναφερθέν παγκόσμιό μας ρεκόρ, απόλυτα μάταιο.
Είναι, συμπεραίνω από τα όσα λέει η λοιμοξιωλόγος, εξαιρετικά ασφαλέστερο πανδημικά να βγαίνουμε έξω κατά μόνας ή ανά δυο και να περπατάμε και να καθόμαστε έξω όταν το επιτρέπει ο καιρός, ανεξαρτήτως ώρας, από το να μένουμε σπίτι. Μάλιστα η κ. Παπαευαγγέλου μοιάζει (ορθότατα) εμμέσως να παροτρύνει τον κόσμο να περνά όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος της ημέρας του έξω, αρκεί φαντάζομαι να τηρεί τα βασικά της πανδημικής ασφάλειας (απόσταση, μάσκα, πλύσιμο χεριών κτλ). Αυτό ακούγεται σαν μια εξαιρετικά εύλογη συμβουλή, με βάση όσα ξέρουμε για τη μετάδοση του κορονοϊού, αλλά δεν είναι ο δρόμος τον οποίο ακολουθεί η επιτροπή ή όποιος τελικά αποφασίζει για τα μέτρα.
Ενδοοικογενειακή μετάδοση: “…τώρα που είμαστε όλοι στα σπίτια μας η ευκαιρία που έχει και σίγουρα θα εκμεταλλευτεί αυτός ο ιός είναι να μεταδοθεί ενδοοικογενειακά. Ιδιαίτερη προσοχή λοιπόν στην ενδοοικογενειακή μετάδοση ειδικά σήμερα, τώρα, τις πρώτες ημέρες που θα κάτσουμε στο σπίτι. Προστατέψτε ιδιαίτερα τους ανθρώπους μεγάλης ηλικίας. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι κολλάμε από τους συγγενείς και τους φίλους πιο συχνά και όχι από τον κακό απρόσκετο ξένο. Θέλω λοιπόν να σας παρακαλέσω θερμά να προσέξτε πάρα πολύ ποιον βάζετε μεσα στο σπίτι σας”
Εδώ επαναλαμβάνεται η προηγούμενη έμμεση ενθάρρυνση να βγούμε έξω για να μην κινδυνεύσουν οι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας. Παράλληλα όμως η συμβουλή για την τήρηση αποστάσεων μέσα σε ένα σπίτι μοιάζει ανεφάρμοστη. Δεν μένει ο περισσότερος κόσμος σε επαύλεις όπου ο καθένας μπορεί να απομονωθεί στα δώματά του. Σε ένα πενταμελές π.χ. ή τετραμελές νοικοκυριό δεν είναι εύκολα εφικτό αν ένα μέλος του νοικοκυριού νοσήσει, δεδομένης της ακραίας έλλειψης πρωτοβάθμιας φροντίδας και πρόνοιας να μην νοσήσουν άλλοι. Θα αφήσουν οι γονείς χωρίς φροντίδα τα άρρωστα παιδιά τους; Θα παρατήσουν τους δυνητικά σοβαρά νοσούντες γονείς τους τα παιδιά; Θα πετάξουμε τον παππού από το σπίτι; Τι μέριμνα υπάρχει ώστε να μπορούν να απομονωθούν γρήγορα και με ασφάλεια σε κατάλληλο χώρο φροντίδας όσα μέλη μιας οικογένειας νοσήσουν; Όσο για τους συγγενείς (φαντάζομαι όχι τους ήδη διαμένοντες στο ίδιο σπίτι, αλλιώς δεν μπορώ να φανταστώ πρακτικά τι σημαίνει αυτή η παραίνεση) που κολλάνε περισσότερο από τους ξένους, οι αποφάσεις της επιτροπής καθιστούν πρακτικά απαγορευμένη τη συνάντηση με φίλους και συγγενείς σε εξωτερικό χώρο, ανεξάρτητα από προφυλάξεις, κάτι που, συνεπικουρούσης και της κόπωσης, οδηγεί στην πράξη σε περισσότερες συναντήσεις σε εσωτερικούς χώρους.
Τέλος, δυο λόγια για τα τεστ, τα θετικά και τα αρνητικά. Από τα μέσα του Δεκέμβρη ο ορισμός του επιβεβαιωμένου κρούσματος κατά ΠΟΥ έχει διευρυνθεί ώστε να περιλαμβάνει και τεστ πέραν των μοριακών. Θεωρείται δηλαδή θετικό ένα τεστ όταν ένα τεστ αντιγόνου (“ράπιντ τεστ”) είναι θετικό ΚΑΙ ο εξεταζόμενος πληρεί κριτήρια για ύποπτο ή πιθανό κρούσμα. Αυτό σημαίνει περίπου πως δεν μετράνε οι ασυμπτωματικοί, ακόμα και αν έχουν θετικό τεστ αντιγόνου, ως επιβεβαιωμένα κρούσματα. Δεν έχουμε όμως αναλυτικά στοιχεία για τα τεστ στη χώρα μας. Και δεν ξέρουμε πόσα από τα θετικά είναι θετικά μοριακά, πόσα είναι τα θετικά τεστ αντιγόνου πολλώ δε μάλλον πόσα από τα τεστ αντιγόνου πληρούν τις υπόλοιπες προϋποθέσεις για να θεωρηθούν ως επιβεβαιωμένα. Επίσης ξέρουμε πως σχεδόν πάντα μετά από ένα θετικό ράπιντ τεστ και συχνά ακόμα και μετά από αρνητικό ράπιντ τεστ, ακολουθεί δεύτερο τεστ είτε αντιγόνου πάλι, ή/και μοριακό. Δεν έχουμε όμως σαφή εικόνα πόσα από τα τεστ, την ίδια ή άλλη ημερομηνία, αφορούν τα ίδια πρόσωπα. Άρα αν και σε ποιο βαθμό μετρούνται διπλά τα κρούσματα και τα αρνητικά τεστ, κάτι που σίγουρα επηρεάζει την προκύπτουσα συχνότητα θετικών τεστ (“κρουσμάτων”) και άρα και την εικόνα της εξέλιξης της πανδημικής διασποράς. Αφήνω απ’έξω το μεθοδολογικά προβληματικό αυτής της ασάφειας, αλλά και τα θέματα που σχετίζονται με την ευαισθησία και την ειδικότητα των τεστ
Το ρεκόρ λοιπόν το έχουμε εξασφαλίσει, ας αποσυρθούν όμως τα πιο ακραία, από τα ήδη ακραία (και αμφιβόλου συνταγματικότητας στη γενικότητα και τη διάρκειά τους) μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας, τουλάχιστον όσα τα εκλεκτά μέλη της επιτροπής των εμπειρογνωμώνων εμμέσως δηλώνουν πως είναι όχι απλά άχρηστα, αλλά και επιβαρυντικά…
Photo by Evgeni Tcherkasski on Unsplash
