“Προσεύχομαι στον Θεό για συμφιλίωση και ειρήνη μεταξύ των Βενεζουελάνων”, και “Ζητώ από τον Κύριο να μην αφήσει καμία εξωτερική επέμβαση να σταθεί εμπόδιο σε αυτή την κοινή πορεία εθνικής ενότητας”.
Με αυτά τα λόγια έκλεισε ο Πάπας Φραγκίσκος το μήνυμά του προς τον λαό της Βενεζουέλας επ’ ευκαιρία της “οσιοποίησης”[*] του Χοσέ Γκρεγκόριο Χερνάντες (1864-1919), του Βενεζουελάνου “γιατρού των φτωχών”, που έμεινε στη μνήμη των συμπατριωτών του μεταξύ άλλων για την αυτοθυσιαστική του προσφορά κατά τη διάρκεια της ισπανικής γρίπης, στα τέλη της δεύτερης δεκαετίας του 20ού αιώνα. Το γεγονός συνέβη την περασμένη εβδομάδα, 30 Απριλίου (Μεγάλη Παρασκευή κατά το ορθόδοξο εορτολόγιο), αλλά αξίζει να επισημανθεί, έστω και καθυστερημένα.
Σχολιάζοντας την είδηση το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) επεσήμανε ότι όλα αυτά συμβαίνουν σε μια ιδιαίτερη χρονική στιγμή που κλιμακώνεται η ένταση στα σύνορα με την Κολομβία και αυξάνουν οι συγκρούσεις με τις παραστρατιωτικές ομάδες που βρίσκουν καταφύγιο εντός της γειτονικής προς τη Βενεζουέλα χώρας.
Πρόσφατα οι αρχές της Βενεζουέλας κατήγγειλαν και πάλι την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών και τον Κολομβιανό πρόεδρο Ιβάν Ντούκε ότι σχεδιάζουν την ανατροπή του Νικολάς Μαδούρο. Στο πλαίσιο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία η απόρριψη από τον Πάπα κάθε ιδέας για εξωτερική επέμβαση εναντίον του καθεστώτος Μαδούρο. Υπάρχουν στο μήνυμά του αρκετές νύξεις για αυτούς που έχουν υποφέρει από τη διακυβέρνηση του Μαδούρο (στέρηση ελευθερίας, στέρηση δικαιοσύνης, στέρηση αγαθών), τελικά όμως η βασική πρότασή του είναι η συμφιλίωση και η αναζήτηση ενός ειρηνικού κοινού δρόμου με σεβασμό της νομιμότητας. Θα επηρεάσει το μήνυμα αυτό προς ένα άλλο είδος αντιπολίτευσης από αυτό που υποκινείται από τις ΗΠΑ; Μένει να το δούμε.
Από τη δική του μεριά ο Πρόεδρος Νικολάς Μαδούρο υποδέχθηκε την επευλογία του νέου εθνικού Όσιου με ενθουσιασμό, εκφράζοντας τις ευχαριστίες του στον Πάπα γιa αυτό το “δώρο πίστης και πνευματικότητας”, όπως το χαρακτήρισε. Ο Χοσέ Γκρεγκόριο, είπε ο pρόεδρος της Βενεζουέλας, “αναγνωρίστηκε σήμερα στις άγιες τράπεζες των εκκλησιών, όπως έχει αναγνωριστεί και στις άγιες τράπεζες της καρδιάς του λαού”. Η Βενεζουέλα, κατέληξε ο Νικολάς Μαδούρο, είναι “η χώρα των θαυμάτων, της βαθειάς πνευματικότητας, όπου τα πάντα είναι πιθανά”.
Εδώ είναι το βίντεο με τις δηλώσεις του Νικολάς Μαδούρο.
Πνευματικό και πολιτικό πρότυπο για τη Βενεζουέλα
Η επίσημη οσιοποίηση του αγαπημένου αγίου των Βενεζουελάνων ήταν, όπως φαίνεται, παλλαϊκός πόθος εδώ και πολλές δεκαετίες. “Δεν υπήρξε Βενεζουελάνος” είπε στο μήνυμά του ο Πάπας “με τον οποίο να έχω συνομιλήσει και να μη μου επισημάνει σε κάποια στιγμή της συνομιλίας μας την ανάγκη να επισημοποιηθεί επιτέλους η οσιότητα του Χοσέ Γκρεγκόριο”.
Ο δρ. Χοσέ Γκρεγκόριο, είπε ο Πάπας, προσφέρει στους Xριστιανούς, αλλά και σε όλους τους ανθρώπους καλής θέλησης “το παράδειγμα ενός πιστού μαθητή του Χριστού, ο οποίος έκανε κριτήριο της ζωής του το Ευαγγέλιο, αναζήτησε την κλίση του, τήρησε τις εντολές, συμμετείχε καθημερινά στην Ευχαριστία, αφιέρωσε χρόνο στην προσευχή, και πίστευε στην αιώνια ζωή. Υπήρξε πρότυπο προσωπικής καλοσύνης, και πρότυπο πολιτικής όσο και θρησκευτικής αρετής. Ανοικτός, ευαίσθητος στο πόνο του άλλου, μετριόφρων και ταπεινός στην επαγγελματική του ζωή και πράξη, αλλά και ένας άνθρωπος που αγαπούσε τη γνώση, την έρευνα, την επιστήμη, και ήταν αφοσιωμένος στην υπηρεσία της υγείας και της διδασκαλίας. Είναι ένα πρότυπο αγιότητας αφοσιωμένο στην υπεράσπιση της ζωής, και ανοιχτό στις προκλήσεις της ιστορίας. Παράδειγμα προσφοράς στον πλησίον, ένας καλός Σαμαρείτης, χωρίς να αποκλείει κανέναν. Είναι ένας άνθρωπος προσφοράς προς τους πάντες”.
“Η οσιοποίηση του δρ. Χοσέ Γρκεγκόριο λαμβάνει χώρα σε μια συγκεκριμένη, δύσκολη στιγμή για εσάς”, συνέχισε ο Πάπας. “Όπως οι αδελφοί μου επίσκοποι, γνωρίζω καλά την κατάσταση που αντιμετωπίζετε και γνωρίζω πόσο πολύ έχετε υποφέρει, και πώς τα βάσανα και οι αγωνίες σας επιδεινώθηκαν ιδίως μετά το ξέσπασμα της τρομερής πανδημία της Covid-19, που μας πλήττει όλους… Σκέφτομαι επίσης όλους εκείνους που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα αναζητώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, καθώς και εκείνους που τους έχει αφαιρεθεί η ελευθερία τους, και όσους στερούνται τις στοιχειώδη για να ζήσουν. Είστε όλοι συμπολίτες του Οσίου. Και έχετε όλοι έχετε τα ίδια δικαιώματα. Έχετε την αγάπη μου, όλοι σας. Και όπως γνωρίζω πολύ καλά όσα υποφέρατε, ξέρω επίσης πόσο μεγάλη είναι η πίστη και η ελπίδα που έχει ο λαός της Βενεζουέλας. Η οσιοποίηση του δρ. Χερνάντες είναι μια ιδιαίτερη ευλογία του Θεού για τη Βενεζουέλα, και είναι μια πρόκληση να τη μετατρέψουμε σε ακόμα μεγαλύτερη αλληλεγγύη μεταξύ μας, έτσι ώστε όλοι μαζί να μπορούμε να προσφέρουμε στη χώρα το κοινό αγαθό που τόσο έχει ανάγκη για την αναγέννησή της και το ξαναζωντάνεμά της μετά την πανδημία σε πνεύμα συμφιλίωσης… Ακολουθώντας το παράδειγμα του δρ. Χοσέ Γκρεγκόριο, μακάρι να μπορέσετε να αναγνωρίσετε ο ένας τον άλλο σαν ίσοι, σαν αδέλφια, σαν παιδιά της ίδιας πατρίδας”.
Και ο Πάπας κατέληξε: “Προσεύχομαι, αγαπημένοι μου αδελφοί και αδελφές, ώστε ο νέος Όσιος να εμπνεύσει ιδιαίτερα όλους τους ηγέτες όπου και αν υπηρετούν: συνδικαλιστές, πανεπιστημιακούς, πολιτικούς, επιχειρηματίες, θρησκευτικούς και κάθε άλλον, να κάνουν σοβαρή προσπάθεια για να πετύχουν την ενότητα. Αναζητούμε την οδό της εθνικής ενότητας, γιατί αυτό είναι το καλό για τη Βενεζουέλα. Μια λειτουργική ενότητα στην οποία ο καθένας, με σοβαρότητα και ειλικρίνεια, ξεκινώντας από τον αμοιβαίο σεβασμό και την αμοιβαία αναγνώριση, θέτοντας το κοινό καλό μπροστά από κάθε άλλο συμφέρον, θα εργαστεί για την ενότητα, για την ειρήνη και την ευημερία, έτσι ώστε ο λαός να μπορέσει να ζήσει σε συνθήκες ομαλότητας, παραγωγικότητας, δημοκρατικής σταθερότητας, ασφάλειας, δικαιοσύνης και ελπίδας. Μην αποθαρύνεστε. Ο Θεός να σας ευλογεί και η Παναγία Παρθένα να σας προστατεύει”.
Εδώ είναι το πλήρες μήνυμα του Πάπα για την Οσιοποίηση του Χοσέ Γκρεγκόριο Χερνάντες (στα αγγλικά). Ακολουθεί το βίντεο με τον Πάπα να αναγιγνώσκει το μήνυμα.
Κλείνοντας, δεν μπορώ να αποφύγω τον πειρασμό μιας ειδικότερης επισήμανσης που αφορά τους θεολογικούς κύκλους στη χώρα μας. Υπάρχουν στην Ελλάδα ορθόδοξοι θεολόγοι που δεν χάνουν ευκαιρία να εξυμνούν τις κατά καιρούς προοδευτικές δηλώσεις και ενέργειες του Πάπα Φραγκίσκου και μάλιστα αντιπαραβάλλοντάς τις προς όσα λένε και κάνουν οι δικοί μας εδώ εκκλησιαστικοί ηγέτες. Όταν όμως, καλή ώρα, ο Πάπας παίρνει θέσεις αντίθετες στον “δημοκρατικό” ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ (όπως τώρα για τη Βενεζουέλα και όπως λίγο παλιότερα για τη Βολιβία ή για άλλες περιοχές του πλανήτη), τότε οι προοδευτικοί αυτοί θεολόγοι, κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν. Θα είχε ενδιαφέρον να εμβαθύνουμε σε αυτή την αντίφαση.
[*] Ορθόδοξοι και Καθολικοί κατανοούν διαφορετικά την έννοια της αγιότητας, και έχουν άλλους τρόπους για να την αναγνωρίζουν επίσημα. Στην προκειμένη περίπτωση, για την Καθολική Εκκλησία η “οσιοποίηση” (beatification, από το λατινικό beatus facere, καθιστώ ευλογημένο), είναι ένα είδος πρώτου σταδίου πριν την τελική αναγνώριση (canonization, ένταξη στον κανόνα) της πλήρους αγιότητας κάποιου. Οι “άγιοι” απολαμβάνουν ευρύτερων τιμών από το σύνολο της Εκκλησίας, ενώ οι “όσιοι” (beati, blessed, επευλογημένοι) τιμώνται συνήθως κατά τόπους ή από επιμέρους ειδικές ομάδες (τάγματα κτλ.). Σε αντίθεση προς αυτή την κωδικοποίηση, για την Ορθόδοξη Εκκλησία η οσιότητα δεν γίνεται αντιληπτή ως “βαθμός αγιότητας”, αλλά σαν ένας από τους τρεις εμπειρικά διαπιστωμένους τύπους μαρτυρίας υπέρ της αληθούς ζωής, χωρίς να υπάρχει απόλυτη διάκριση μεταξύ τους. Υπ’ αυτή την έννοια υπάρχουν οι άγιοι μάρτυρες (αυτοί που μαρτύρησαν την πίστη μέσω της θυσίας τους), οι άγιοι όσιοι (που μαρτύρησαν ειρηνικά, μέσω του ευσεβούς ασκητικού βίου τους), και οι άγιοι πατέρες (αυτοί που μας αναγέννησαν πνευματικά κυρίως μέσω της διδασκαλίας τους).
