Το Τζέρσεϋ είναι ένα μικρό νησί, μήκους μόλις 14,5 χιλιομέτρων και πλάτους 8 χιλιομέτρων, αλλά βρίσκεται στο επίκεντρο μιας μεγάλης διαμάχης με τη Γαλλία για τα δικαιώματα αλιείας. Στις 6 Μαΐου, περίπου 70 γαλλικά αλιευτικά σκάφη διαδήλωσαν αποκλείοντας την πρωτεύουσα και κύριο λιμάνι του Τζέρσεϋ, Σεντ Χέλιερ. Σε απάντηση, το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) έστειλε δύο πλοία του Βασιλικού Ναυτικού, ενώ η Γαλλία έστειλε αστυνομικά σκάφη για την παρακολούθηση της κατάστασης. Πίσω στο Παρίσι, η γαλλική κυβέρνηση απειλούσε να διακόψει την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στο Τζέρσεϋ. Η κυβέρνηση του Τζέρσεϋ, η οποία λαμβάνει το 95% της ηλεκτρικής της ενέργειας από τη Γαλλία μέσω τριών υποθαλάσσιων καλωδίων, δήλωσε ότι κάτι τέτοιο “φαινόταν δυσανάλογο”.
Το Τζέρσεϋ δεν είναι και δεν υπήρξε ποτέ μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά η διαφωνία με τους Γάλλους ψαράδες βρίσκεται στην καρδιά της εφαρμογής του Brexit – της συμφωνίας για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αν και απέχει μόλις 22 χλμ. από τη βόρεια ακτή της Γαλλίας, το Τζέρσεϋ είναι μια ανεξάρτητη αυτοδιοικούμενη περιοχή της Βρετάνιας. Ως ένα από τα μικρά νησάκια στη θάλασσα της Μάγχης, γνωστά ως Channel Islands, ανήκε στον Γάλλο Δούκα της Νορμανδίας, ο οποίος στέφθηκε βασιλιάς της Αγγλίας το 1066 (Γουίλιαμ Α΄) . Όταν η Αγγλία έχασε τη Νορμανδία από τη Γαλλία τον 12ο αιώνα, το Τζέρσεϋ παρέμεινε πιστό στο αγγλικό στέμμα. Η πολιτεία των ΗΠΑ του Νιου Τζέρσεϋ πήρε το όνομά της από το νησί.
Τζέρσεϋ: μια Βρετανική ανεξάρτητη αυτοδιοικούμενη διπλά την Γαλλία
Εκτός των οικονομικών κανόνων της ΕΕ και του φορολογικού συστήματος του ΗΒ κι ενώ επωφελείται από την προστασία του ΗΒ, το αγγλικό νομικό σύστημα και τη γλώσσα, το Τζέρσεϋ έχει γίνει πλούσιο για τις χρηματοοικονομικές, τραπεζικές και νομικές του υπηρεσίες. Είναι ένας ακόμα νησιωτικός “φορολογικός παράδεισος”. Το ετήσιο κατά κεφαλήν ΑΕΠ του είναι περίπου 52.000 ευρώ, σε σύγκριση με τα 36.000 ευρώ του ΗΒ. Η συμμετοχή της αλιείας στην οικονομία Τζέρσεϋ είναι μικρότερη του 1%. Αν και ανεξάρτητη από το ΗΒ, η αλιεία στα ύδατα του νησιού καλύπτεται από τη συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας (TCA) που υπογράφηκε από το ΗΒ και την ΕΕ ως μέρος του Brexit.
Σύμφωνα με την TCA, τα γαλλικά αλιευτικά σκάφη χρειάζονται νέες άδειες για την αλιεία στα ύδατα του Τζέρσεϋ. Στις 30 Απριλίου, το Τζέρσεϋ χορήγησε 41 άδειες αλλά μόνο σε γαλλικά σκάφη που θα μπορούσαν να αποδείξουν ότι είχαν αλιεύσει στα ύδατα της νησιωτικής περιοχής τουλάχιστον δέκα φορές τα τελευταία τρία χρόνια. Κάποιοι Γάλλοι ψαράδες παραπονέθηκαν εντόνως υποστηρίζοντας ότι οι νέες συνθήκες περιορίζουν την πρόσβασή τους στα ψάρια. Η Γαλλία και η ΕΕ ισχυρίστηκαν ότι οι νέοι όροι άδειας είναι παράνομοι βάσει της συμφωνίας TCA, καθώς έχουν εισαχθεί χωρίς προειδοποίηση και δεν υποστηρίζονταν από θαλάσσια επιστημονικά στοιχεία.
Για πολλούς Γάλλους ψαράδες από τη Νορμανδία, η αλιεία στα ύδατα του Τζέρσεϋ είναι ο βιοπορισμός τους καθώς αντιπροσωπεύει μεταξύ 50% και 80% των αλιευμάτων τους. Χωρίς νέες άδειες, πολλοί δεν θα επιβιώσουν. Διαμαρτύρονται για το μέλλον τους. Ωστόσο, και οι ψαράδες του Τζέρσεϋ ανησυχούν. Πολλοί έχασαν τις δουλειές τους. Μετά το Brexit, δεν μπορούν να πουλήσουν τα αλιεύματά τους απευθείας στην ΕΕ. Οι ψαράδες του Τζέρσεϋ είναι θυμωμένοι με το Λονδίνο και τις Βρυξέλλες. Κι αυτό γιατί βλέπουν τη δική τους πρόσβαση στις αγορές της ΕΕ να έχει μπλοκαριστεί από τον Ιανουάριο, ενώ τα γαλλικά σκάφη συνεχίζουν να αλιεύουν στα ύδατα του Τζέρσεϋ όπως και πριν, μέχρι να τεθούν σε ισχύ οι νέες άδειες την 1η Μαΐου.
Μέχρι αργά την Παρασκευή της 7ης Μαΐου, οι Γάλλοι ψαράδες είχαν υποχωρήσει επιστρέφοντας όλοι στα λιμάνια τους, τα πλοία του Βασιλικού Ναυτικού και της γαλλικής αστυνομίας είχαν φύγει από τη σκηνή. Μετά την 15ωρη μακρά διαμαρτυρία τους στο Τζέρσεϋ, οι Γάλλοι ψαράδες αισθάνονται ικανοποιημένοι γιατί κατάφεραν να ευαισθητοποιήσουν όχι μόνο τις Βρυξέλλες, το Λονδίνο και το Παρίσι, αλλά όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου της Ουάσιγκτον. Το πρόβλημα των Channel Islands μπήκε στον χάρτη, αλλά καμία λύση για το πρόβλημα των αδειών αλιείας στα ύδατα του Τζέρσεϋ δεν έχει ακόμη βρεθεί. Οι συζητήσεις θα συνεχιστούν και δεν θα είναι εύκολες καθώς η μία πλευρά ξεκαθαρίζει πως δεν εκφοβιστεί από το Βασιλικό Ναυτικό και η άλλη τονίζει ότι δεν θα υποκύψει σε απειλές που βυθίζουν μια ολόκληρη περιοχή στο σκοτάδι.
Ωστόσο, οι διαφορές για την αλιεία είναι ένα ακόμα σύμπτωμα των πολλών προβλημάτων που θέτει το Brexit για το Ηνωμένο Βασίλειο και τους ευρωπαίους γείτονές του. Τον Ιανουάριο, Σκωτσέζοι ψαράδες και οδηγοί φορτηγών διαμαρτυρήθηκαν στο Λονδίνο, στο αποκορύφωμα της πανδημίας κορονοϊού, σχετικά με τις δυσκολίες πώλησης φρέσκων προϊόντων στην ηπειρωτική Ευρώπη λόγω του χρόνου που απαιτείται για την ολοκλήρωση της τεκμηρίωσης εξαγωγής μετά το διαζύγιο με την ΕΕ. Ψαράδες από το Χαλ, στη βορειοανατολική ακτή της Αγγλίας, έδεσαν τα σκάφη τους στο λιμάνι αφού έχασαν την πρόσβαση σε νορβηγικά αλιευτικά πεδία. Σε ολόκληρο το ΗΒ, η αλιευτική βιομηχανία κατηγορεί τη βρετανική κυβέρνηση για “προδοσία”.
Το Brexit θέτει επίσης προβλήματα για το εμπόριο τροφίμων και ποτών στη Βόρεια Ιρλανδία, η οποία, παρόλο που είναι μέρος του ΗΒ, πρέπει να συμπληρώσει τεκμηρίωση για τη μεταφορά εμπορευμάτων στη Μεγάλη Βρετανία (Αγγλία, Σκωτία και Ουαλία). Στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου του Brexit συμφωνήθηκε να διατηρηθούν ανοιχτά τα χερσαία σύνορα μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας, όπως απαιτείται βάσει της ειρηνευτικής συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής του 1998 που έληξε 30 χρόνια πολιτικής αστάθειας και τρομοκρατικής βίας στη Βόρεια Ιρλανδία. Έχει ήδη προκύψει διαφορά μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ σχετικά με τις διαφορετικές ερμηνείες του πρωτοκόλλου.
Είναι πιθανό να υπάρξουν περισσότερες διαφωνίες μεταξύ του ΗΒ και της ΕΕ. Το αλιευτικό τμήμα της TCA έρχεται για επαναδιαπραγμάτευση το 2026. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου αντιμετωπίζει πίεση να αλλάξει το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας μετά από ταραχές σε πολλές πόλεις εκεί τον Απρίλιο. Επιπλέον, η όλη ουσία του Brexit ήταν να επιτρέψει στο ΗΒ να αποκλίνει από τα πρότυπα της ΕΕ. Η απόκλιση είναι δυνατή βάσει της συμφωνίας, εάν το ΗΒ δεν αποκτήσει ένα “αθέμιτο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα”, για παράδειγμα, μειώνοντας τα περιβαλλοντικά πρότυπα ή τα δικαιώματα των εργαζομένων ή επιδοτώντας τις βιομηχανίες του. Αυτό που είναι δίκαιο και άδικο δεν έχει ακόμη αποφασιστεί.
Ένα πράγμα είναι σαφές. Παρά την επιμονή του πρωθυπουργού του ΗΒ Μπόρις Τζόνσον, το Brexit δεν έχει ολοκληρωθεί.
