Καλά καλά δεν πρόλαβαν να κοπάσουν οι ιαχές από τη θριαμβευτική νίκη της στην Περιφέρεια της Μαδρίτης, η Ισαβέλ Ντίαθ Αγιούσο δείχνει πως είναι η αδιαμφισβήτητη “δέσποινα” της περιοχής με το μεγαλύτερο ΑΕΠ στην Ισπανία και πως πλέον μπορεί ασταμάτητη να συνεχίσει το πρόγραμμά της υπέρ των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Την επαύριο της εκλογικής αναμέτρησης κατέθεσε διαγωνισμό ώστε να ανατεθεί σε δύο ιδιωτικές συμβουλευτικές εταιρείες να προγραμματίσουν, ελέγξουν και συντονίσουν τη διανομή των ευρωπαϊκών κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Το ποσό, που ξεπερνά το 1,5 εκατ. ευρώ, θα διατεθεί από τα ευρωπαϊκά κονδύλια για τη Μαδρίτη. Χρήματα δηλαδή που θα καταλήξουν σε ιδιωτικές εταιρείες, οι οποίες θα αναλάβουν να διεκπεραιώσουν μία δουλειά που κάλλιστα θα μπορούσαν να εκπονήσουν οι υπάρχουσες υπηρεσίες της Περιφέρειας, και έτσι τα χρήματα να διατεθούν σε κοινωνικές ανάγκες. Ανάγκες όπως η Δημόσια Υγεία, που επί της ηγεσίας της, στη διάρκεια της πανδημίας, κόντεψε να καταρρεύσει ανατέθηκε με το αζημίωτο σε ιδιώτες, μέχρι και ο εμβολιασμός.
Αυτοί οι τομείς μάλλον δεν θα ξαναδούν επενδύσεις από κοινοτικό χρήμα: στην ατζέντα της Αγιούσο χωράνε έργα όπως η επανεκκίνηση του μεγαλομανούς σχεδίου της περιώνυμης προκατόχου της, Εσπεράνθα Αγκίρε, για την κατασκευή ενός νέου φαραωνικού μαδριλένικου City, της “Θιουδάδ ντε Χουστίθια”, στο οποίο προβλέπεται να διατεθούν 442 εκατ. από τα ευρωπαϊκά κονδύλια.
Πρόκειται για ένα έργο “αμαρτωλό” που ήδη έχει στοιχίσει 350 εκατ. ευρώ στους φορολογούμενους, κι αυρά για να κατασκευασθεί μόνον ένα κτήριο, να καρπωθούν πολλοί (και με εικονικά συμβόλαια) εκατομμύρια και το Ανώτατο Δικαστήριο να διερευνά ακόμη τα χαμένα 100 εκατ. ευρώ του προγράμματος, ενώ πέντε από τους υπευθύνους (εκκρεμεί ακόμη η όποια δίωξη της Αγκίρε) έχουν κατηγορηθεί για διασπάθιση και ων ουκ έστι αριθμός αδικημάτων. Η εκκωφαντική, όμως, επικράτηση της Αγιούσο θα της επιτρέψει, όπως επίσης και στο δεξιό Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) να αντιταχθεί και να αλλάξει την ατζέντα στον προγραμματισμό της διάθεσης των κονδυλίων, καθώς αυτό θα αποτελέσει μία από τις βασικές αντιπολιτευτικές γραμμές του απέναντι στην κυβέρνηση Σοσιαλιστών (PSOE)/Unidas Podemos.
Βέβαια, η Αγιούσο παραμένει πιστή στο πολιτικό όραμα και πρόγραμμά της, που άλλωστε της έδωσε και τη νίκη στις περιφερειακές εκλογές και βασίσθηκε ακριβώς στην αναποδογυρισμένη έκφραση της κεϋνσιανής πολιτικής (την ανοικτή αγορά μέσα στην κρίση που υποτίθεται βοηθά τους εργαζόμενους, αλλά είναι αρωγός του “κεϋνσιανισμού του κεφαλαίου) σε συνδυασμό με την πολιτική πόλωση μέσα από την κατά Καρλ Σμιτ “κατασκευή ενός εχθρού”, που δεν ήταν άλλος από τον πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσεθ και τον “κόκκινο” Πάμπλο Ιγλέσιας.
Η Αγιούσο τόλμησε να πάρει ένα ρίσκο για να εδραιώσει την μονοκρατορία της και το συγκριτικό πλεονέκτημα που της προσέφερε η αντιπολίτευσή της στη διάρκεια της πανδημίας, που ισοφάριζε την ανύπαρκτη πολιτική της και εφάρμοσε ακριβώς στην προεκλογική της εκστρατεία την τακτική του “Κράτους-Κρίση”, που περιέγραφε ο Τόνι Νέγκρι: μετάβαση από το κράτος-πρόνοια σε κράτος-πολέμου.
Αντί να ενισχύσει την υγεία, τις μεταφορές, να επιδοτήσει την αναστολή εργασίας, άσκησε, κομπάζοντας για ανύπαρκτα θαύματα, δριμεία αντιπολίτευση στην πολιτική της κυβέρνησης για lockdown και περιορισμό μετακίνησης, διατήρησε τη “ρωγμώδη οικονομία”, όπου θα μπορούσε να κάνει τις “ευεργετικές” παρεμβάσεις της (πχ την κατασκευή του νοσοκομείου-φάντασμα “Ισαβέλ Θενδάλ” ή τις αφειδώλευτες επιδοτήσεις σε ιδιώτες στην παιδεία και την υγεία, αγνοώντας τις δημόσιες δομές) και κυρίως επένδυσε στην Παλινόρθωση με τη συνολική της δεξιά πολιτική.
Πράγματι η Αγιούσο εκμεταλλεύθηκε στο έπακρο την κόπωση του κόσμου από τον εγκλεισμό, τον φόβο για τον “εξτρεμισμό” του Ιγκλέσιας, τη λειτουργία της οικονομίας. Επεκράτησε με τη λαϊκιστική ρητορεία της στις εργατικές συνοικίες και τα χαμηλά εισοδήματα, αλλά και στους νέους, που εκμαυλίσθηκαν από το σύνθημά της για “Ελευθερία”, που το μετέφρασαν ως “δικαίωμα στη διασκέδαση, μετακίνηση”, τα οποία η πανδημική «υστερία» της κυβέρνησης τους στερούσε. Δεν αποτελεί καν είδηση πως το βράδυ μετά τις εκλογές η Μαδρίτη μετατράπηκε σε ένα τεράστιο υπαίθριο πάρτι–χωρίς προφυλάξεις, φυσικά–ενώ έμμεση συνέπεια είναι οι επικίνδυνοι μέσα στην υπαρκτή ακόμη πανδημία “εορτασμοί” για τη λήξη των μέτρων απαγόρευσης σε όλο το μήκος και πλάτος της Ισπανίας, από τη Μαδρίτη ίσαμε τη Βαρκελώνη και το Μπιλμπάο έως την Α Κορούνια, που ιδεολόγος, σταυροφόρος και υπερασπιστής τους υπήρξε η Περιφερειάρχης της Μαδρίτης.
Η Αγιούσο κατάφερε, με την αμετακίνητη αντιπολίτευσή της στον Σάντσεθ (ο οποίος έκανε το σφάλμα να “χρίσει” εκείνη ανταγωνιστικό συνομιλητή του, έναντι του ηγέτη του δεξιού Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ) Πάβλο Κασάδο), να πείσει το κουρασμένο κι αγανακτισμένο εκλογικό σώμα ότι προκρίνοντας το κέρδος έναντι της δημόσιας υγείας, κράτησε όρθια κι ανοικτή την οικονομία και ψηλά το καταρρακωμένο από το θανατικό και την απομόνωση ηθικό των πολιτών της ισπανικής πρωτεύουσας και της μείζονος περιφέρειάς της. Για τον φτωχό εργάτη από την Φουενλαμπράδα, την Πάρλα, ή το Λεγανές (πάλαι ποτέ φέουδα των Σοσιαλιστών) μέτρησε περισσότερο το γεγονός ότι συνέχιζε να εργάζεται, έστω και μετακινούμενος σε επικίνδυνα γεμάτα μέσα μεταφοράς, και μετά μπορούσε να πιεί στο μπαρ μία μπύρα ξορκίζοντας την πεισιθάνατη ατμόσφαιρα.
Εξίσου βάρυνε στα νοτια εργατικά προάστια, η αποστροφή πολλών, ακόμη και Σοσιαλιστών ψηφοφόρων, στον “εξτρεμισμό” του Πάβλο Ιγκλέσιας και η διαρκής επωδός του κατά του Φρανκισμού, των εγκλημάτων του (κάτι που του καταμαρτύρησε ως αρνητικό παράγοντα και η πρώην δήμαρχος Μαδρίτης Μανουέλα Κάρμενα) και την αποστροφή του στο πρόσωπο της Αγιούσο και του Vox, εναντίον των οποίων κήρυττε πανστρατιά. Όμως ο μέσος ψηφοφόρος δεν είδε στον δρόμο ακροδεξιούς με τσεκούρια ή πυρπολήσεις σπιτιών: αντίθετα, εκείνοι πρέσβευαν την “Ελευθερία” να επιλέγεις μπαρ ή σχολείο για τα παιδιά σου ώστε να μην συναναστρέφονται “ξένους” ή να διδάσκονται θρησκευτικά και το ιστορικό έπος της Ισπανίας ως ενιαίο κράτος–χωρίς τις διαλυτικές τάσεις των Καταλανών, Βάσκων, Γαλιέγων.
Και φυσικά, η Αγιούσο καρπώθηκε την απογοήτευση των ευκαιριακών και μεταφερόμενων πολιτικά ψηφοφόρων των Ciudadanos, που θεώρησαν πως η ψήφος σε αυτούς είναι “ανώφελη”, καθώς στο τέλος θα συνέπλεαν με την Αγιούσο. Πλέον η Αγιουσο είναι η “βασίλισσα Ισαβέλλα” της Μαδρίτης και μόνο της απομένει να βρει το modus vivendi με το Vox, ώστε να εξασφαλίζει την κοινοβουλευτική στήριξή του (καθώς οι 65 τοπικοί βουλευτές της δεν της εξασφαλίζουν την απόλυτη πλειοψηφία των 69 εδρών) χωρίς αυτό να μετέχει στην κυβέρνηση. Κάτι που θεωρείται δεδομένο, καθώς πολλές απόψεις των δύο πλευρών συμπίπτουν απολύτως.
Η χιονοστιβάδα που προκάλεσε η νίκη της Αγιούσο έχει προκαλέσει και αναμένεται να προκαλέσει και ανακατατάξεις, αλλάγές σχεδίων, προοπτικές μεταβολές σχεδόν σε όλα τα κόμματα–ακόμη και στο δικό της. Ο ηγέτης του Πάβλο Κασάδο επιδιώκει να αντλήσει το μεγαλύτερο δυνατό πολιτικό κέρδος από τη νικη στη Μαδρίτη και την συνδυασμένη αντιπολίτευση κατά της κυβέρνησης στον δρόμο για τις εκλογές του 2023. Ο αντίκτυπος της επιτυχίας αυτής, πολύ μεγαλύτερης σε έκταση από εκείνη στη Γαλικία του έτερου διεκδικητή της ηγεσίας του ΡΡ Φεϊχόο (που ωστόσο είχε εξαφανίσει τόσο τους Ciudadanos, όσο και το Vox από τον τοπικό πολιτικό χάρτη), αναπτερώνει τις ελπίδες του Κασάδο να γίνει πρωθυπουργός έπειτα από δύο αποτυχημένες προσπάθειες, καθώς του πιστώνεται θετικά η επιλογή της Αγιούσο κι η επιμονή στη στήριξή της ακόμη κι όταν εκείνη προ δύο ετών έγινε η πρώτη υποψήφιος του ΡΡ που έχανε στις εκλογές στην Περιφέρεια για πολλές δεκαετίες.
Το μόνο που θα μπορούσε να σκιάσει την αυτοεκτίμηση του Κασάδο θα ήταν πιθανή αυτονόμηση της ίδιας της Αγιούσο, που μέχρι το 2023 κάλλιστα θα μπορούσε να τον αμφισβητήσει. Ωστόσο, ο Κασάδο είναι αποφασισμένος να ανεβάσει τους αντιπολιτευτικούς τόνους, τόσο προσωπικά ο ίδιος μέσα στο Κοινοβούλιο, όσο και επεκτείνοντας την τακτική της Αγιούσο -απ’ ευθείας αντίδραση του Περιφερειάρχη στην κυβέρνηση- πολλαπλασιάζοντας τα μέτωπα εναντίον της σε ένα πολύπλευρο αντάρτικο και αγώνα τριβής, που θα του εξασφαλίσει υπεροχή απέναντι σε έναν εξουθενωμένο αντίπαλο την ώρα της κάλπης. Οι συνέπειες από την διαχείριση, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, της πανδημίας στην οικονομία και την κοινωνία και η διάθεση των ευρωπαϊκών κονδυλίων- που συναρτώνται από οδυνηρές για τις κυβερνητικές εξαγγελίες παραχωρήσεις στις εταρρυθμίσεις που αξιώνουν οι Βρυξέλλες στα σημεία-κλειδιά του προγράμματος που έφερε τον Σάντσεθ στην κυβέρνηση– όπως και η αβεβαιότητα με τις αυτονομιστικές διαθέσεις και παραχωρήσεις, ιδίως σε Βάσκους και Καταλανούς, δίνουν στον Κασάδο αρκετά πολεμοφόδια σε όλη την έκταση της χώρας και στο Κοινοβούλιο για να αποδυναμώσει τον Σάντσεθ.
Αυτή ακριβώς η συνέπεια του φαινόμενου πεταλούδας που προκάλεσε η νίκη της Αγιούσο και η κυριολεκτική κατάρρευση των Σοσιαλιστών στη Μαδρίτη έχει προκαλέσει τριγμούς κι ανησυχία στο PSOE. Η εκλογική κατάρρευση οδήγησε σε πραγματική κατάρρευση τον υποψήφιό του Άνχελ Γαβιλόνδο, που κατέληξε στο νοσοκομείο και μετά την έξοδό του ανακοίνωσε την παραίτησή του κι από τη βουλευτική του έδρα και οδήγησε και στην παραίτηση τον τοπικό ΓΓ Μανουέλ Φράνκο. Οι Σοσιαλιστές, όσο κι εάν σπασμωδικά προσπάθησαν αρχικά να δικαιολογήσουν την ήττα στο ότι “παραδοσιακά η Μαδρίτη ψηφίζει Δεξιά”, δεν μπορούν πλέον να “καμουφλάρουν” και αυτήν την ήττα, όπως έκαναν με τις προηγούμενες στην Χώρα των Βάσκων και τη Γαλικία. Ιδίως όταν στις προηγούμενες εκλογές στην ίδια Περιφέρεια είχαν αναδειχθεί εκείνοι το πρώτο κόμμα, νικώντας την Αγιούσο. Η τρίτη θέση πίσω και από το ασθμαίνον στην προηγούμενη αναμέτρηση Mas Madrid και οι μείον 275.000 ψήφοι δεν επιδέχονται αντίθετη επιχειρηματολογία.
Η δυσαρέσκεια μέσα στο κόμμα έχει αυξηθεί για την αλαζονεία – ιδίως και μετά τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην Καταλωνία- με την οποία χειρίσθηκε ο Σάντσεθ τις εκλογές στη Μαδρίτη. Ιδίως όταν τα στοιχεία δείχνουν πως η επιλογή του Γαβιλόνδο -ενός ανθρώπου που η λαϊκή συνείδηση αντιμετωπίζει μεν με συμπάθεια, αλλά δεν τον θεωρεί δυναμικό–όσο και η απατηλή βεβαιότητα ότι το κόμμα θα επεκτείνει τα ποσοστά του απορροφώντας τους Ciudadanos. Με αποτέλεσμα το εκλογικό του ακροατήριο να στραφεί είτε στην Αγιούσο, είτε στο Mas Madrid. Πλέον μετά την αποτυχία ο Σάντσεθ προσανατολίζεται σε αυτά ακριβώς τα αριστερά κινήματα, πέραν του ορίζοντα των Podemos, για να αποκτήσει μεγαλύτερη στήριξη και στο Κοινοβούλιο, αλλά και τοπικά, προκειμένου να ανακόψει το ενδεχόμενο ενός φαινομένου ανάλογου με της Αγιούσο σε άλλες Περιφέρειες. Άλλωστε και η συνεργασία με τους Podemos μέσα στην κυβέρνηση, ήταν και είναι προβληματική.
Έτσι, ο Σάντσεθ εσπευσμένα προκηρύσσει τον Ιούνιο τις προκριματικές εκλογές στην Ανδαλουσία για την ανάδειξη του υποψηφίου που θα αντιμετωπίσει τον δεξιό Χουάνμα Μορένο και την κυβέρνησή του των τριών δεξιών (PP, Ciudadanos, Vox). Πιθανή νέα αποτυχία στο παλαιό σοσιαλιστικό φέουδο και την πολυπληθέστερη Περιφέρεια της χώρας στις εκλογές της, που θα προηγηθούν των εθνικών, θα σημάνει νομοτελειακά την ήττα του Σάντσεθ.
Μόνο που οι προκριματικοί στην Ανδαλουσία σημαίνουν μία επανάληψη της μονομαχίας του Σάντσεθ με την άσπονδο εχθρό του και πρώην ισχυρή Περιφεριάρχη Σουσάνα Ντίαθ. Εκείνη που βρήκε μπροστά του όταν αναγκάσθηκε να παραιτηθεί το 2016, αλλά κατατρόπωσε το 2017 στη μάχη για τη διεκδίκηση εκ νεου της ηγεσίας του PSOE. Η Ντίαθ αν και ηττημένη στην Ανδαλουσία δεν έχει πάψει να διατηρεί τα σημαντικά ερείσματά της στους μηχανισμούς του κόμματος δηλώνοντας πάντοτε παρούσα και τη φορά αυτή να έχει και εμφανή την στήριξη της βάσης, ώστε να υπερισχύσει του εκλεκτού του Σάντσεθ για την Περιφέρεια, δημάρχου της Σεβίλλης, Χουάν Εσπάδα.
Ο Σαντσεθ έχει χάσει μεγάλο ποσοστό από την υποστήριξη της βάσης του κόμματος και των μαχητικών του στελεχών. Εκείνων δηλαδή που τον είχαν αναδείξει το ‘17 υπερφαλαγγίζοντας τους μηχανισμούς. Όμως τώρα η βάση αυτό ακριβώς του καταμαρτυρά: οτι έχει γίνει άνθρωπος των μηχανισμών, αγνοεί τη βάση και πολιτεύεται μέσα από το “καταφύγιο” του Μεγάρου της Μονκλόα.
Για το επόμενο διάστημα ο Σάντσεθ θα κληθεί να αντιμετωπίσει ένα διπλό μέτωπο: την αναγεννημένη δεξιά και τη δυσαρεστημένη εσωκομματική του πτέρυγα. Μέχρι σήμερα έχει αποδείξει πως όταν θεωρείται χαμένος καταφέρνει να αναγεννηθεί από τις στάχτες του. Άραγε θα το πετύχει και τώρα;
