Τα ξημερώματα της 7ης Ιουλίου στο Πορτ ο Πρενς της Αϊτής, μια ομάδα 26 ενόπλων Κολομβιανών, τουλάχιστον έξι εκ των οποίων απόστρατοι αξιωματικοί του Κολομβιανού στρατού, εισέβαλαν στην Προεδρική κατοικία και δολοφόνησαν τον “Πρόεδρο” της Αϊτής Ζοβενάλ Μοΐζ, γαζώνοντάς τον με 12 σφαίρες και τραυματίζοντας τη γυναίκα του – όχι θανάσιμα. Κάποιοι από τους εκτελεστές φορούσαν στολές της αμερικανικής δίωξης ναρκωτικών (DEA). Το ότι οι δολοφόνοι είναι Κολομβιανοί ενδέχεται να έχει σημασία στην ανάλυση της υπόθεσης, όπως σημασία έχει σίγουρα και το γεγονός πως ο Μοΐζ ήταν “Πρόεδρος” και όχι Πρόεδρος. Η επιχείρηση ήταν στρατιωτικά οργανωμένη και εκτελεσμένη από έμπειρους μισθοφόρους, κάτι που δηλώνει πως πρόκειται για μια καλά χρηματοδοτημένη δολοφονία. Δεν ήταν δηλαδή μια τυραννοκτονία από τον – εξεγερμένο – λαό της Αϊτής εναντίον ενός λαομίσητου και αιματοβαμμένου τυράννου, αλλά μια ενέργεια με πλάγιο πολιτικό στόχο και σκοπό, από οντότητες με χρήμα και τεχνογνωσία. Η τελευταία φορά που μισθοφόροι ενεπλάκησαν σε επιχείρηση στην Αϊτή ήταν πάντως το 2019 όταν συμμετείχαν σε σχέδιο για τη μεταφορά 80 εκατομμυρίων δολαρίων από τον λογαριασμό του προγράμματος Petrocaribe (του Τσάβες – άλλη ιστορία κατάχρησης εδώ) σε λογαριασμό που ήλεγχε ο Μοΐζ. Η σχέση των Αϊτινών ελίτ με μισθοφόρους κάθε είδους ήταν παλιά και δοκιμασμένη.

Τέλος σημασία έχει και το γεγονός πως η χώρα είναι η Αϊτή, η φτωχότερη χώρα του Δυτικού ημισφαιρίου, όπου το πρώτο κράτος αυτοαπελευθερωμένων δούλων γεννήθηκε, γεγονός που το πληρώνουν οι κάτοικοι της Αϊτής επί 230 χρόνια τώρα.

Αμέσως μετά την ανακοίνωση της δολοφονίας άρχισαν οι δηλώσεις,

• o Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν

• Η Αντιπρόεδρος Καμάλα Χάρις

• O Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών
• O Πρόεδρος Ντούκε της Κολομβίας (ο οποίος αποκάλεσε μάλιστα τον εκλιπόντα “υπερασπιστή της δημοκρατίας”)

• Και μετά ο Μπόρις, διάφοροι Ευρωπαίοι
• και Λατινοαμερικάνοι
• και η Τουρκία

Κοινό στοιχείο είναι πως όλοι παρίσταναν πως ο Πρόεδρος Μοΐζ δεν είχε κανένα θέμα νομιμοποίησης στον προεδρικό θώκο, παρότι ο εκλιπών κάθε άλλο παρά νόμιμος ηγέτης της χώρας ήταν. Ο Μοΐζ ήταν ένας μέλος της κομπραδόρικης ελίτ της Αϊτής, μεγαλομπανανέμπορος, άνθρωπος των ΗΠΑ και υποστηριζόμενος μέχρι πρότινος από αυτές. Δεν θα μπορούσε να είχε παραμείνει στην εξουσία αν η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν του είχε δώσει (τρίτη φορά από το 2015) το ΟΚ να παραμείνει. Με θεσμικό αυτή τη φορά πραξικόπημα.

Πόσο νόμιμος Πρόεδρος ήταν ο Μοΐζ

Η πρόσφατη ιστορία της Αϊτής, σημαδεύεται από δύο υποστηριζόμενα και κατευθυνόμενα από τις ΗΠΑ πραξικοπήματα εναντίον του λαϊκού ηγέτη της χώρας Ζαν Μπερνάρντ Αριστίντ (του ανθρώπου που εξέφρασε την επιθυμία των Αϊτινών για δημοκρατία και έλεγχο της ίδιας τους της χώρας):

• το 1991 (επί Κλίντον) – Βλ. άρθρο του Νόαμ Τσόμσκι για το πραξικόπημα του 1991:

• και το 2004, μέσω εισβολής (επί Μπους): εδώ μια ανασκόπηση της επέμβασης, από τη σκοπιά ενός Αϊτινο-Καναδού:

Οι εκλογές τις οποίες κέρδιζε ο Αριστίντ θεωρούνταν “νόθες” από τη Δύση, παρότι οι παρατυπίες ήταν ελάχιστες, σχετικά μάλιστα με την έλλειψη εκλογικής εμπειρίας. Κάθε άλλη εκλογή μετά το 2004 όμως ήταν μια ανοιχτή παρωδία. Για παράδειγμα οι εκλογές του 2015 όταν πρωτοεξελέγη ο Μοΐζ: Οι εκλογές ήταν τόσο εξωφρενικά νόθες υπέρ του εκλεκτού του πρώην (ακραία διεφθαρμένου και εκείνου) προέδρου Μαρτελί -που και αυτός είχε πέσει από τεράστιες διαδηλώσεις εναντίον του – και της Ουάσινγκτον, που αναγκαστικά ξαναέγιναν καθώς η ίδια η κρατική επιτροπή διερεύνησης των εκλογών δήλωνε πως το 60% των ψηφοδελτίων ήταν μαϊμού και Αμερικάνοι παρατηρητές κατήγγειλαν τη διαδικασία. Αυτό παρά τις ενστάσεις της Ουάσινγκτον που επέμενε πως δεν πρέπει να καθυστερούν και ότι δεν έγινε νοθεία, τέλος πάντων άλλωστε έχει σημασία η δημοκρατική συνέχεια. Οι εκλογές που μετά από αναβολές λόγω τυφώνων γίνονται στις αρχές του 2017 βγάζουν νικητή πάλι το Μοΐζ σε ένα νέο όργιο νοθείας αλλά με την εκλογική επιτροπή στα χέρια ανθρώπων των ΗΠΑ αυτή τη φορά. Έτσι αποτρέπεται η άνοδος στην εξουσία και πάλι του κόμματος του Αριστίντ, του Fanmi Lavalas, το οποίο θα είχε κερδίσει άνετα τις εκλογές αν δεν είχε υπάρξει το εκλογικό πραξικόπημα βίας, νοθείας και διαφθοράς που έβγαλε Πρόεδρο τον Μοΐζ.
Άρα ο Πρόεδρος Μοΐζ είχε την εκλογική επικύρωση της οργανωμένης επιχείρησης νοθείας από τις ΗΠΑ και μόνο – ένα σαθρό χαρτί δημοκρατικής νομιμοποίησης. Αλλά και πάλι η θητεία του έληγε τον Φεβρουάριο του 2021. Αρνήθηκε όμως να παραιτηθεί και να προκηρύξει εκλογές – πάλι με την στήριξη των ΗΠΑ του Μπάιντεν.

Ποιος είναι πίσω από τη δολοφονία;

Η Αϊτή είναι σε κατάσταση γενικευμένης εξέγερσης από το 2019 και η καταστροφική διαχείριση της πανδημίας, μαζί με την απώλεια ελέγχου της κυβέρνησης σε κάθε επίπεδο (π.χ. συμμορίες απαγάγουν στην τύχη φτωχούς Αϊτινούς για λύτρα – σκοτώνοντας κάποιες φορές ακόμα και εκείνους για τους οποίους πληρώνει η οικογένειά τους).

Ο πόλεμος συμμοριών – με τις οποίες είχε σχέσεις η κυβέρνηση – γίνεται παράλληλα με μαζικές διαδηλώσεις εναντίον του Μοΐζ με ιδιαίτερη ένταση από τον Φεβρουάριο. Η λαϊκή οργή όμως βρήκε τον εκφραστή της στο πρόσωπο ενός στασιαστή αστυνομικού που ανέλαβε τον ρόλο του προστάτη των γειτονιών του Jimmy Cherizier, ή Barbecue, και συνένωσε – ή επιχειρεί να συνενώσει – όλες τις συμμορίες, τα επαναστατικά κινήματα, τις πρωτοβουλίες διαμαρτυρίες σε ένα μεγάλο επαναστατικό μέτωπο, καλώντας σε λεηλασίες και απειλώντας τις ελίτ πως θα “μπούμε στις τράπεζές σας, στις αντιπροσωπείες σας, στα σπίτια σας και θα πάρουμε αυτό που μας ανήκει”. Η κατάσταση είναι στα πρόθυρα ένοπλης επανάστασης και ο Μοΐζ δεν φαινόταν ικανός να τη διαχειριστεί.

Απέναντι στον Μοΐζ εκτός από τη λαϊκή αντιπολίτευση είναι και άλλες φατρίες της Αϊτινής ελίτ (σε εντυπωσιακό ποσοστό Λιβανέζικης καταγωγής), οι οποίες είναι σε πόλεμο και αυτές με την κυβέρνηση.

Σε εξαιρετικά ενημερωτική συνέντευξή του στο περιοδικό Jacobin, o Kim Ives, εκδότης της εφημερίδας Haiti Liberte, μίλησε για την κυρίαρχη προς το παρόν εντύπωση στους κόλπους της Αϊτινής αριστεράς πως οι ανταγωνιστές του Μοΐζ από τη ελίτ η “αστική αντιπολίτευση”, ήταν εξαιρετικά δυσαρεστημένοι με την κοινωνική έκρηξη και την απειλή για την καθεστηκυία τάξη, που τα όλο και πυκνότερα εξεγερσιακά φαινόμενα αποτελούσαν. Η πορεία προς εκλογές το 2022 τις ανησυχούσε, ιδίως υπό τον Μοΐζ που ήταν πλέον εξαιρετικά αντιδημοφιλής. Έτσι με αφορμή την αλλαγή πρωθυπουργού που ήταν να πραγματοποιηθεί την ίδια ημέρα της δολοφονίας του Μοΐζ, οργάνωσαν την εκτέλεσή του, προκειμένου με πρωθυπουργό τον μη-παραιτηθέντα Claude Joseph (με στενές σχέσεις με τις ΗΠΑ από την εποχή που ήταν ηγετικό στέλεχος φοιτητικής οργάνωσης εναντίον του Αριστίντ, πλουσιοπάροχα ενισχυόμενη από τις ΗΠΑ) να φέρουν στο νησί τη μόνη δύναμη που νοιώθουν πως μπορεί να εμποδίσει τη λαϊκή έκρηξη: ξένο στρατό των ΗΠΑ ή/και του ΟΗΕ. O Joseph έσπευσε να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση πολιορκίας. Δεν προκαλεί έκπληξη πως οι ΗΠΑ έσπευσαν να αναγνωρίσουν τον απερχόμενο πρωθυπουργό ως νέο μεταβατικό Πρόεδρο, παρότι το πολιτικό προσωπικό της χώρας ήθελε μια άλλη λύση. Ήδη η Ουάσινγκτον Ποστ προετοίμασε από την πρώτη στιγμή το έδαφος

Λίγες μόνο ώρες μετά την συνέντευξη του Ives, η προσωρινή κυβέρνηση της Αϊτής ζήτησε από τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ την αποστολή στρατευμάτων. Οι ΗΠΑ φαίνεται πως είναι προσωρινά αρνητικές.

Ο πρόεδρος της Κολομβίας Ιβάν Ντούκε, βασικό στήριγμα της πολιτικής των ΗΠΑ στην Νότιο και Κεντρική Αμερική, ζήτησε να στείλει ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών στρατεύματα στην Αϊτή. Δεν θα προκαλέσει εντύπωση αν η πρόταση γίνει αποδεκτή

Φυσικά το θέμα της δολοφονίας αγγίζει έντονα την Κολομβία. Η χώρα βρέθηκε μετά το τέλος του αντάρτικου του FARC με στρατιωτικές και παραστρατιωτικές δυνάμεις που δεν είχαν κανένα λόγο να αποστρατευτούν. Κολομβιανοί μισθοφόροι βρίσκονται ακόμα και στην Υεμένη, στις γραμμές του σαουδαραβικού στρατού. Παρόλα αυτά η σύμπλευση του Ντούκε με τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην Αϊτή έχει δημιουργήσει ερωτήματα, που τα εγείρει και η αντιπολίτευση στην Κολομβία, καθώς η παρουσία αποστράτων αξιωματικών του Κολοβιανού στρατού, εγείρει υποψίες.