Ενός λεπτού σιγή στη μνήμη των 102 συνανθρώπων μας που έχασαν τη ζωή τους κατά τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι τήρησε η Ολομέλεια της Βουλής των Ελλήνων, κατά την έναρξη της συνεδρίασης, με αφορμή τη συμπλήρωση τριών χρόνων από εκείνη την τραγική ημέρα.

Μέσα σε δύο χρόνια, με τη συνεργασία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και του ΥΠΕΝ, έχει ήδη ολοκληρωθεί το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ) για περιοχές που συνολικά καλύπτουν έκταση 7.935 στρεμμάτων στις δημοτικές ενότητες Νέας Μάκρης και Ραφήνας: Μάτι, Κόκκινο Λιμανάκι, Αγία Μαρίνα, Σκουφέικα, και Πευκώνας. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας: “Σε καμία περιοχή, ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρξε σε τέτοιο χρόνο, ολοκλήρωση του σχεδιασμού. Η ολοκλήρωση του πολεοδομικού, χωροταξικού και ρυμοτομικού σχεδιασμού στις περιοχές που υπέστησαν τεράστιο πλήγμα από την καταστροφική πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου το 2018 αποτελεί βασική προτεραιότητα και δέσμευση της κυβέρνησης”.

Σύμφωνα με τα πλάνα του ΥΠΕΝ, από το καλοκαίρι του 2019 μέχρι του χρόνου το καλοκαίρι, σε τρία χρόνια δηλαδή, θα έχει διαμορφωθεί ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός και στις δύο φάσεις και ΕΠΣ και Πολεοδομικό Σχέδιο Εφαρμογής. Ειδικότερα, με το ΕΠΣ, το οποίο προωθείται στο ΣτΕ, μπαίνει τάξη στις χρήσεις γης στην περιοχή και ξεκινά η διαδικασία εφαρμογής προγράμματος αστικής ανάπλασης, περιβαλλοντικής προστασίας και αντιμετώπισης των συνεπειών από τη μεγάλη φυσική καταστροφή ώστε το Μάτι να αποτελέσει οδηγό και για άλλες περιοχές.

Μετά την ολοκλήρωση του ΕΠΣ, τίθεται σε εφαρμογή η δεύτερη φάση του σχεδιασμού, η οποία αφορά στην εκπόνηση του Ρυμοτομικού Σχεδίου και στην Πράξη Εφαρμογής που αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2022. Η περιοχή επέμβασης συνολικά φθάνει τα 7.935 στρέμματα. Τα 3.028 θα είναι τελικά πολεοδομημένα και από αυτά τα 452 είναι ήδη στο σχέδιο πόλεως. Άρα νέα επιφάνεια που μπαίνει σε σχέδιο πόλης που πολεοδομείται είναι 2.600 στρέμματα. Οι ζώνες που πολεοδομούνται είναι η Αγία Μαρίνα, το Μάτι, το Κόκκινο Λιμανάκι, τα Σκουφέικα και ο Πευκώνας, ενώ σε μία περιοχή 17,5 στρεμμάτων θα δημιουργηθούν περίπου 100 κοινωνικές κατοικίες των 80 τετραγωνικών μέτρων.

Η 2η πιο φονική πυρκαγιά του 21ου αιώνα παγκοσμίως

H πυρκαγιά στο Μάτι μέχρι και σήμερα θεωρείται η δεύτερη πιο φονική πυρκαγιά του 21ου αιώνα παγκοσμίως. Τα περιβαλλοντικά αίτια που συνετέλεσαν σε αυτή τη φονική πυρκαγιά έχουν αναλυθεί και χρήσιμα συμπεράσματα έχουν ήδη εξαχθεί. Η πυρκαγιά στο Μάτι εκδηλώθηκε κάτω από ακραίες πυρο-μετεωρολογικές συνθήκες και παρουσίασε ακραία συμπεριφορά πυρός, καθιστώντας αναποτελεσματική την προσπάθεια που κατεβλήθη για τον περιορισμό και τον έλεγχο της. Περιβαλλοντικές συνθήκες παρόμοιες με αυτές που καθοδήγησαν τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι δε θα πρέπει να αποκλειστούν στο εγγύς μέλλον, καθώς η κλιματική αλλαγή μας φέρνει αντιμέτωπους με μία νέα πραγματικότητα ακραίων δασικών πυρκαγιών, οι οποίες εύκολα μπορούν να ξεπεράσουν τις δυνατότητες καταστολής, ανεξάρτητα από την αφθονία και την τεχνολογία των διαθέσιμων μέσων δασοπυρόσβεσης. Μπροστά σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, η επιχειρησιακή μονάδα ΜΕΤΕΟ (meteo.gr) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) δημοσιοποιεί σήμερα, νέα δεδομένα για τη φονική πυρκαγιά, βασισμένα σε επιστημονική γνώση αιχμής, με αποκλειστικό στόχο την ανάδειξη του σημαντικού ρόλου που μπορεί και οφείλει να παίξει η επιστήμη στην καλύτερη διαχείριση των ακραίων πυρκαγιών του παρόντος και του μέλλοντος.

Στο επόμενο βίντεο παρουσιάζεται η εξάπλωση της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι, όπως αυτή προσομοιώθηκε από το προγνωστικό σύστημα ταχείας απόκρισης IRIS 2.0. Το IRIS 2.0 αποτελεί τη νέα, σημαντικά αναβαθμισμένη έκδοση του IRIS, ενός συστήματος για την πρόγνωση της εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών που ανέπτυξε και υλοποιεί επιχειρησιακά το ΕΑΑ/ΜΕΤΕΟ από το 2019 μέχρι και σήμερα.

Συγκρινόμενο με τον προκάτοχο του, το IRIS 2.0 έχει αναβαθμιστεί ώστε να παρέχει λεπτομερέστερη πληροφορία (50 x 50 m) για την αναμενόμενη κίνηση των πύρινων μετώπων (με βάση την τοπογραφία, τον καιρό, και την καύσιμη ύλη), λαμβάνοντας πάντα υπόψη του τις πολύ σημαντικές αμφίδρομες αλληλεπιδράσεις μεταξύ της φωτιάς και του καιρού («η φωτιά δημιουργεί το δικό της καιρό»). Πιο σημαντικά ωστόσο, το IRIS 2.0 μπορεί σήμερα να παρέχει προγνωστική καθοδήγηση για την αναμενόμενη συμπεριφορά πυρός μιας δασικής πυρκαγιάς. Ειδικότερα για τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι, η προσομοίωση που πραγματοποιήθηκε με το IRIS 2.0 υπέδειξε ακραία συμπεριφορά πυρός, με την πυρκαγιά να κατατάσσεται ως κατηγορίας 7, χαρακτηριζόμενη από συνθήκες πυροθύελλας (Εικόνα 1).

Τρία χρόνια μετά το Μάτι και μπροστά στη νέα πραγματικότητα των ακραίων δασικών πυρκαγιών, η επιστημονική γνώση μεταφράζεται σε υπηρεσίες που εάν υιοθετηθούν μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας. Το προγνωστικό σύστημα IRIS 2.0 παρέχει τη μοναδική δυνατότητα ταχείας εκτίμησης της δυσκολίας ελέγχου μιας δασικής πυρκαγιάς (Εικόνα 1), μέσα από την προσομοίωση της αναμενόμενης συμπεριφοράς του πυρός και της εξάπλωσης των πύρινων μετώπων. Έχοντας αξιολογηθεί λεπτομερώς και αποτελώντας ένα από τα ελάχιστα προγνωστικά συστήματα του είδους του, αν όχι το μοναδικό, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, το IRIS 2.0 είναι στη διάθεση της πολιτείας ως ένα σημαντικό όπλο στη μάχη ενάντια στις δασικές πυρκαγιές.