Αποστολή του “Κοσμοδρομίου”
Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Ζήλος
Αποστολή Ουκρανία: πρώτος περίπατος
Από την αρχιτεκτονική έως το ποδόσφαιρο, το Κίεβο είναι μία πόλη γεμάτη αντιθέσεις, τις οποίες αν σκαλίσει κανείς θα αντιληφθεί τη σύγχυση που επικρατεί όχι μόνο στην πρωτεύουσα της Ουκρανίας, αλλά και στην υπόλοιπη χώρα. Το “Κοσμοδρόμιο” βρίσκεται στο Κίεβο με αφορμή τις επικείμενες εντυπωσιακές τελετές για επέτειο των 1033 χρόνων από τον εκχριστιανισμό των Ρως. Όμως και πριν από αυτές, οι πρώτες εντυπώσεις αποκαλύπτουν έναν λαό διχασμένο σε πολλαπλά επίπεδα.
Μία από τις πρώτες εικόνες που μας φανερώνει το Κίεβο είναι η υπερπροβολή των εθνικών συμβόλων. Οι ουκρανικές σημαίες βρίσκονται σε κάθε πλευρά της πόλης και με κάθε μορφή. Τραίνα, μετρό και σκεπές βαμμένες στα χρώματα της σημαίας. Η τρίαινα, το εθνικό σύμβολο της ελευθερίας βρίσκεται σε κάθε γωνιά, αγκαλιάζοντας συχνά τις εικόνες από το Μαϊντάν και τον πόλεμο.
Ξεκινάμε να βαδίζουμε από τη Λαύρα των Σπηλαίων του Κίεβου. Φτάνουμε στο παλάτι Mariyinsky, όπου βλέπουμε μία νεαρή κοπέλα με το πρόσωπο της τυλιγμένο σε μαντίλα, να προσεύχεται μέσα σε ένα καταπράσινο πάρκο. Λίγα μέτρα πιο πέρα, νεαροί κάνουν σκέιτ. Ανάμεσα τους βρίσκεται ο Νικ, ένας 17χρονος σκέιτερ, ο οποίος μας εξομολογείται πως θέλει να φύγει από τη χώρα: “Η ζωή είναι δύσκολη εδώ πέρα, θέλω να μετακομίσω στην Τσεχία ή την Πολωνία, να φύγω από εδώ”.
Στο Πάρκο Mariinskyi, λίγο πιο δίπλα από το παλάτι, έχουν συγκεντρωθεί μερικές δεκάδες ανθρώπων με σημαίες του Χριστού. Πλησιάζουμε τον Dima, έναν εκ των συγκεντρωμένων, ο οποίος μας μεταφράζει το σλόγκαν της οργάνωσης: “Χριστιανικό Μέτωπο. Ζήτω ο Βασιλιάς Χριστός”. Μας ενημερώνει πως η οργάνωση του συλλέγει υπογραφές κατά ενός κυβερνητικού νομοσχεδίου που σχετίζεται με την ποινικοποίηση του μίσους και των ομοφοβικών επιθέσεων. “Εδώ είναι Ουκρανία, δεν χωράνε αυτά”, μας λέει χαμογελαστά ο Dima. Κάποιοι άλλοι, εμφανώς εύσωμοι με εθνικιστικές μπλούζες που γράφουν “Οδός Ανεξαρτησίας”, περιφρουρούν την περιοχή.
Τα εθνικιστικά σύμβολα είναι κάτι συχνό στο Κίεβο, σε δρόμους μικροπωλητές απλώνουν τους πάγκους τους, πουλώντας τα σχετικά μπρελόκ.
Μία γυναίκα με ποδήλατο σταματάει δίπλα μας. Την λένε Κάτια, είναι Ελληνίδα που ζει με την οικογένεια της και εργάζεται ως γιατρός στο Κίεβο. Χαμογελαστή στο άκουσμα των ελληνικών, μας ενημερώνει πως η ζωή στην πόλη είναι ωραία, εφόσον βέβαια υπάρχουν λεφτά. Παρόλα αυτά, μας λέει πως έξω από το Κίεβο οι συνθήκες είναι δύσκολες. Βρίσκουμε την αφορμή να συζητήσουμε για την πανδημία και τη διαχείριση της από την Ουκρανία. “Δεν υπήρξαν σκληρά μέτρα εδώ στην Ουκρανία, μάλιστα κάναμε και ταξίδια εμείς. Ήμασταν σοκαρισμένοι με τα σκληρά μέτρα που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα. Εδώ δεν είχαμε τίποτα τέτοιο”. Η Κάτια μας αναφέρει πως δεν έχει εμβολιαστεί και δεν έχει σκοπό να το πράξει. Αν και η χώρα είναι εφοδιασμένη με τα περισσότερα εμβόλια που κυκλοφορούν στην αγορά (Κινεζικό, Ινδικό, Pfizer, Moderna και Astra Zeneca), ο λαός δεν προσέρχεται στα εμβολιαστικά κέντρα. Περίπου 1,7 εκατομμύρια από τα 44 του πληθυσμού είναι πλήρως εμβολιασμένοι.
Εδώ και χρόνια η Ουκρανία προσπαθεί μανιωδώς να θάψει το σοβιετικό παρελθόν και τη ρωσική επιρροή, δημιουργώντας ένα νέο εθνικό αφήγημα. Η μανία αυτή φαίνεται στην μορφή της πόλης, όπως επίσης φαίνεται και η ισχυρή ύπαρξη της ρωσικής ταυτότητας. Ακόμη και αν μετά το Μαϊντάν αφαιρέθηκαν αρκετά σοβιετικά σύμβολα, όπως το άγαλμα του Λένιν που αντικαταστάθηκε από το εθνικό σύμβολο της τρίαινας, η παρουσία του Σοβιετικού παρελθόντος δεν θάβεται εύκολα. Αυτό μαρτυρούν τα σοβιετικά κτήρια, το άγαλμα της Μητέρας Πατρίδας και οι πάγκοι με τις σοβιετικές κονκάρδες που στολίζουν το Κίεβο.
Στην Χρυσή Πύλη του Κιέβου, μπροστά στο άγαλμα του Γιαροσλάβ, συναντάμε τον Άλεξ, έναν 25χρόνο που δουλεύει ως τεχνικός υπολογιστών. Περπατάμε προς την πλατεία του Μαϊντάν, όπου όπως λέει και ο Άλεξ, ξεκίνησε η επανάσταση. Ο ίδιος ήταν παρών στα γεγονότα εκείνα, χωρίς ιδιαίτερα ενεργό ρόλο βέβαια. Στην ερώτηση αν υπήρξαν νεοναζί και εθνικιστές στο Μαϊντάν, μας απαντάει: “Άλλο νεοναζί, άλλο εθνικιστής. Εγώ δεν είμαι εθνικιστής, παρόλα αυτά στηρίζω κάποιες ιδέες των ΟΥΝ (Εθνικιστική οργάνωση Ουκρανίας), όπως αυτές της ανεξαρτησίας, της απομάκρυνσης από τη Ρωσία και του εκκλησιαστικού σχίσματος”.
Φτάνουμε στην πλατεία, η οποία είναι γεμάτη με φωτογραφίες νεκρών από τα γεγονότα του 2014. Εκεί ο Άλεξ μας λέει μία ιστορία για το Μαϊντάν. Μας εξηγεί πως όλα έχουν ξαναχτιστεί μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών οι Σοβιετικοί είχαν ανατινάξει την περιοχή. Ο λόγος της εκτίναξης; Ο Άλεξ απαντάει κυνικά: Γιατί ήθελαν να σταματήσουν τους Γερμανούς. Στην ίδια πλατεία βρίσκουμε κάποια άτομα που διαμαρτύρονται. Τα πλησιάζουμε και μας ενημερώνουν για ένα νέο νομοσχέδιο, το οποίο θα υπερφορολογήσει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Έχουν έρθει από διάφορες πόλεις της Ουκρανίας για να διαμαρτυρηθούν. Μας ενημερώνουν πως η πανδημία τους διέλυσε.
Ρωτάμε τον Άλεξ σε ποια γλώσσα μιλούσαν και μας απαντάει, στα ρωσικά. Ο ίδιος κατάγεται από την ανατολική Ουκρανία και όπως μας παραδέχεται, ενώ είναι αντί-Ρώσος, μιλάει ρωσικά και επιχειρεί να μάθει τώρα ουκρανικά. Αυτό το φαινόμενο ίσως να προκαλεί σύγχυση, παρόλα αυτά δεν είναι σπάνιο. Το μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής και ανατολικής Ουκρανίας μιλάει ρωσικά, ενώ στα δυτικά η καθομιλουμένη είναι η Ουκρανική.
Είναι λοιπόν το Κίεβο μία πόλη γεμάτη αντιθέσεις. Αντί-Ρώσοι, που δεν γνωρίζουν ουκρανικά, νέοι που θέλουν να μεταναστεύσουν και μία εθνικιστική προπαγάνδα που χτίζεται πάνω στα συντρίμμια μιας άλλης εποχής.
