Ο Αϊτινός ακτιβιστής, μουσικός και μέλος του σοσιαλιστικού κόμματος Rasin Kan Pèp La, Τσάνγκο Μπαστιά, μιλά στο Κοσμοδρόμιο για την κοινωνική και πολιτική κατάσταση στην Αϊτή μετά τη δολοφονία του προέδρου Ζοβενέλ Μοΐζ, την αμερικανική παρουσία στη χώρα καθώς και για τη μουσική ως όργανο ταξικής πάλης. Ολόκληρη η συνέντευξη στο κανάλι του Κοσμοδρομίου στο YouTube.
Πώς έχει αλλάξει η ζωή στην Αϊτή από τη δολοφονία του Ζοβενέλ Μοΐζ και τι λέει ο απλός κόσμος γι’ αυτήν;
Πρώτα απ ‘όλα, πρέπει να καταλάβουμε ότι μετά το γεγονός του θανάτου του Ζοβενέλ Μοΐζ υπάρχει μια αίσθηση απειλής σε όλη τη χώρα. Υπάρχει ένας φόβος, οι άνθρωποι φοβούνται, δεν ξέρουμε τι θα συμβεί στη συνέχεια. Η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη τώρα, επειδή η κηδεία του Μοΐζ έγινε χθες το πρωί [σ.σ. Παρασκευή, 23/7] αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι δεν νιώθουμε μια πραγματική αλλαγή, είναι φόβος αυτό που νιώθουμε περισσότερο παρά αλλαγή. Αυτό συμβαίνει επειδή κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Μοΐζ υπάρχουν πολλοί άνθρωποι ιδιαίτερα στις φτωχές γειτονιές που ζουν σε αυτήν την κατάσταση απειλής- από τις συμμορίες, την αστυνομία κ.λπ.- καθημερινά.
Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε ότι ο φόβος δεν είναι ένα νέο συναίσθημα. Το καθεστώς του κυβερνώντος PHTK προσπάθησε να παρουσιάσει τον Ζοβενέλ Μοΐζ ως υπερασπιστή και σωτήρα των φτωχών. Αυτό είναι ένα αστείο, πρέπει να καταλάβουμε ότι ο Ζοβενέλ Μοΐζ ήταν παιδί της ολιγαρχίας, παιδί της μπουρζουαζίας της Αϊτής, και η αστική τάξη του έδωσε όλα τα μέσα για να μπορέσει να κάνει την εκστρατεία του κατά τη διάρκεια των εκλογών. Φανταστείτε ότι ήταν ο μόνος υποψήφιος που είχε ελικόπτερο να ταξιδέψει σε όλη τη χώρα για την εκστρατεία του, κανένας άλλος υποψήφιος δεν είχε αυτό το προνόμιο.
Αυτό που πρέπει να καταστήσουμε σαφές είναι ότι μετά τη δολοφονία του Μοΐζ, η πρεσβεία των ΗΠΑ, το υπουργείο Εξωτερικών, οι αμερικανοί ιμπεριαλιστές είναι περισσότερο παρόντες, σωρεύουν περισσότερη δύναμη κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης, κάνοντας σχεδόν ό, τι θέλουν. Ήταν έτσι και πριν, άλλωστε η Αϊτή παραμένει αποικία των ΗΠΑ, αλλά τώρα η κατάσταση γίνεται χειρότερη.
Θα μπορούσατε να μας δώσετε μια γενική ιδέα για την πολιτική κατάσταση σήμερα; Ποια είναι τα κύρια πολιτικά κόμματα στην Αϊτή;
Το PHTK, το κόμμα του Μοΐζ είναι το επίσημο κόμμα της ολιγαρχίας, αλλά όλα τα κύρια πολιτικά κόμματα στην Αϊτή συνδέονται με την ολιγαρχία. Ακόμα κι αν η προέλευσή τους είναι διαφορετική και ο λόγος και η δομή τους είναι αριστερή (όπως το Fanmi Lavalas ή το Platfòm Pitit Desalin για παράδειγμα), όταν έρχονται στην εξουσία δεν βλέπετε μεγάλη διαφορά. Έχουμε λοιπόν αυτήν την εμπειρία, τα πολιτικά κόμματα να μιλούν για την αλλαγή, την εργατική τάξη, τους φτωχούς κ.λπ. και όταν είναι στην εξουσία να αλλάζουν γνώμη, να γίνονται εργαλείο στα χέρια της ολιγαρχίας.
Αυτός είναι ο λόγος που εγώ και οι σύντροφοί μου προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα νέο πολιτικό κόμμα από το 2009, με το όνομα Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αϊτής ή Rasin Kan Pèp La, για να βεβαιωθούμε ότι έχουμε μια νέα φωνή για την εργατική τάξη, για τους φτωχούς ανθρώπους. Δεν θέλουμε ένα πολιτικό κόμμα να παλεύει μόνο για την εξουσία, αλλά παλεύουμε για την εξουσία ώστε να αλλάξουμε κάτι. Προσπαθούμε επίσης να δημιουργήσουμε ένα χώρο διαλόγου, μια πλατφόρμα μεταξύ των πολλών μικρών αριστερών πολιτικών κομμάτων και οργανώσεων, ώστε να είμαστε πιο ισχυροί για να πολεμήσουμε ενάντια στα κόμματα της ολιγαρχίας.
Περιγράψατε την κατάσταση μετά το θάνατο του Moiz ως μια κατάσταση όπου οι ΗΠΑ έχουν το πάνω χέρι σε μεγαλύτερο βαθμό στο πλαίσιο της σχέσης τους με την Αϊτή. Πώς έχει επιτευχθεί αυτό από την πλευρά των ΗΠΑ;
Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Η πηγή της δύναμης στην Αϊτή σήμερα είναι η αστυνομία. Και δυστυχώς η αστυνομία ελέγχεται πλήρως από την αμερικανική πρεσβεία, το υπουργείο Εξωτερικών και το FBI. Επίσης, αυτή τη στιγμή στην Αϊτή έχουμε πολιτικές ομάδες -στην αριστερά και τη δεξιά- και μια κοινωνία των πολιτών που συναντιούνται και οργανώνονται περισσότερο από ένα μήνα, προσπαθώντας να δώσουν μια λύση στην κρίση της Αϊτής. Όμως, ο πρέσβης των ΗΠΑ και ο εκπρόσωπος του Γραφείου του ΟΗΕ στην Αϊτή (BINUH) προσπαθούν να αποφύγουν αυτή τη λύση που έρχεται μέσα από την κοινωνία της Αϊτής και προσπαθούν να βεβαιωθούν ότι τίποτα δεν θα αλλάξει.
Λέτε λοιπόν ότι οι δομές εξουσίας καθορίζονται από την Ουάσινγκτον και ότι στην Ουάσινγκτον επικρατεί η αντίληψη ότι η Αϊτή είναι η αποικία μου.
Ναι ακριβώς. Λένε ότι η Αϊτή είναι μια ανεξάρτητη χώρα, αλλά αντιμετωπίζουν την Αϊτή σαν αποικία. Ελέγχουν σχεδόν τα πάντα, δεν επιτρέπουν στον λαό της Αϊτής να δώσει λύση στην κρίση. Στέλνουν έναν νέο ειδικό εκπρόσωπο από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην Αϊτή, προσπαθώντας να βεβαιωθούν, όπως σας είπα πριν ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει.
Δημιούργησαν εξάλλου την οργάνωση που ονομάζεται Core Group – αποτελούμενη από πρεσβευτές από ΗΠΑ, Καναδά, Γαλλία κ.λπ. – με σκοπό ακριβώς την υποστήριξη του Μοΐζ. Αν και κατά τη διάρκεια της θητείας του Μοΐζ ολόκληρη η χώρα μετατράπηκε σε χώρα κακοποιών, με τον Οργανισμό Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να δημοσιεύει αναφορές που απέδειξαν τη σχέση μεταξύ των γκάνγκστερ και του καθεστώτος του Μοΐζ και παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία ήταν σαφή, οι ΗΠΑ συνέχισαν να τον υποστηρίζουν μέχρι το θάνατό του.
Πρόκειται για αποτυχία του ΟΗΕ, της πρεσβείας των ΗΠΑ, και για αποτυχία του νεοαποικιακού εγχειρήματος στην Αϊτή. Τελικά, το μόνο που έχει προταθεί ως σχέδιο από τις ΗΠΑ είναι οι εκλογές, λένε «πρέπει να πάμε άμεσα στις εκλογές». Το κάνουν επειδή θέλουν να είναι σίγουροι ότι έχουμε κακές εκλογές, γεμάτες διαμαρτυρίες, βία και παρατυπίες, επειδή η αστάθεια κρατά τις ΗΠΑ ευτυχισμένες. Ευτυχισμένες γιατί η Αϊτή είναι ένας χώρος όπου το εγχείρημα της λευκής υπεροχής που ελέγχει τους μαύρους σε όλο τον κόσμο μπορεί να πει «Βλέπετε τους, οι μαύροι δεν μπορούν να αυτοκυβερνηθούν». Η Αϊτή είναι ένας μετρονόμος για τον έλεγχο ολόκληρης της περιοχής όσον αφορά την αντίληψη για τους μαύρους λαούς.
Λέτε λοιπόν ότι υπάρχει μια αίσθηση εκδίκησης στην πολιτική των ΗΠΑ, θέλουν να εκδικήσουν το μαύρο απελευθερωτικό κίνημα που αντιπροσωπεύει η Αϊτή.
Ακριβώς. Γιατί όταν η Αϊτή έκανε την επανάσταση της(από το 1791 έως το 1804), όταν διεκδικήσαμε την ανεξαρτησία μας, οι μαύροι ήταν σκλάβοι στις ΗΠΑ. Επομένως, η επανάσταση της Αϊτής ήταν απειλή για ολόκληρο το λευκό σύστημα αποικιακό – δουλοκτητικό σύστημα. Η Αϊτή είναι επίσης η πρώτη χώρα στον κόσμο που υπέστη εμπάργκο, κάτι που μετά την επανάσταση της Αϊτής έγινε μια φόρμουλα του τύπου «όταν κάνεις επανάσταση θα υποστείς αποκλεισμό» όπως συμβαίνει με την Κούβα και τη Βενεζουέλα.
Παντού, όταν γίνεται μια επανάσταση, όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να αποφασίσουν για το μέλλον τους, το παγκόσμιο νεοαποικιακό καπιταλιστικό σύστημα μπλοκάρει αυτό το εγχείρημα, δεν θέλουν να είναι επιτυχές γιατί θα δώσει ελπίδα σε όλους τους λαούς σε όλο τον κόσμο, ακόμη και στην εργατική τάξη μέσα στις ίδιες τις δυτικές χώρες.
Ποια είναι η πραγματικότητα με τις ένοπλες συμμορίες στη χώρα σας; Έχουν ρόλο στο πολιτικό σύστημα;
Κατά τη διάρκεια της θητείας του Μοΐζ είχαμε περισσότερες από 10 σφαγές στη χώρα, ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα. Για παράδειγμα, μερικές ημέρες πριν από τη δολοφονία του Moise είχαμε μια σφαγή στο Πορτ-ο-Πρενς, όπου σκότωσαν 15 άτομα σε μια νύχτα, συμπεριλαμβανομένης της συντρόφου μας Αντουανέτ Ντικλέρ, αλλά ο Ζοβενέλ Μοΐζ δεν έκανε καν ένα tweet για να πει «λυπούμαστε, ανησυχούμε, προσπαθούμε να λύσουμε το πρόβλημα». Αλλά λίγες μέρες αργότερα θα κάνουμε tweet για να πούμε «Καλή Ημέρα Ανεξαρτησίας στις ΗΠΑ». Μπορείτε να το φανταστείτε αυτό; Είναι απίστευτο!
Πρέπει να καταλάβουμε ότι το καθεστώς του PHTK είναι ένα καθεστώς κακοποιών και εμπόρων ναρκωτικών. Όλοι στην Αϊτή το γνωρίζουν, είναι το κόμμα των εμπόρων ναρκωτικών, το κόμμα της διαφθοράς, είναι σαφές, δεν είναι μυστικό. Για μένα –φυσικά ίσως κάνω λάθος- αλλά η πιο εύλογη υπόθεση είναι ότι ο Μοΐζ δολοφονήθηκε από μια ομάδα μέσα στο PHTK, δεν υπάρχει άλλο σενάριο ικανό να εξηγήσει τη δολοφονία.
Όταν μιλάμε για ολιγαρχία στην Αϊτή μιλάμε για πλοιοκτήτες, μεγάλη γεωργία, ποια είναι η σύνθεσή της ολιγαρχίας;
Εμπόριο, υπηρεσίες, και έπειτα βιομηχανία. Η ολιγαρχία μας δεν έχει καμία σχέση με τη χώρα, κυρίως εξάγει τον πλούτο μας. Τίποτα δεν πρόκειται να χτιστεί εδώ για τον λαό της Αϊτής, ώστε να μπορούν να εργαστούν και να ζήσουν μια καλύτερη ζωή εδώ. Ακόμα και όταν πρόκειται για μεταφορές δεν επενδύουν στην Αϊτή, το σύστημα μεταφορών μας είναι ένα από τα χειρότερα συστήματα μεταφορών σε όλο τον κόσμο.
Η Αϊτή διαθέτει επίσης ορυκτά και φυσικούς πόρους, όπως χρυσό, πετρέλαιο, ιρίδιο. Ταυτόχρονα, η χώρα είναι καλός πελάτης της βιομηχανίας όπλων, υπάρχουν πολλά όπλα στη χώρα. Και όταν έχετε μια μικρή χώρα όπως η Αϊτή γεμάτη όπλα, οι άνθρωποι δεν έχουν χρόνο να συζητήσουν για τα σοβαρά ζητήματα της χώρας, απλώς εστιάζουν στην ανασφάλεια, στη φτώχεια. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση δίνει το πιστοποιητικό στις εταιρείες εξόρυξης για να εκμεταλλευτούν την εξόρυξη στην Αϊτή. Αυτό που διαπιστώνουμε να συμβαίνει είναι ένα φιλοολιγαρχικό εγχείρημα εκμετάλλευσης του πλούτου της χώρας.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εμείς στις αριστερές οργανώσεις και την κοινωνία των πολιτών προτείνουμε γενικά μια νέα συμφωνία, μια νέα σχέση εντός της χώρας. Αυτό που λέμε είναι ότι δεν θέλουμε εκλογές αυτήν τη στιγμή. Θέλουμε εκλογές, οι εκλογές γενικά είναι σημαντικές για τη δημοκρατία, αλλά οι εκλογές από μόνες τους δεν σημαίνουν δημοκρατία. Η Αϊτή είχε πολλές εκλογές τα τελευταία χρόνια, αλλά εξακολουθεί να μην υπάρχει δημοκρατία στη χώρα.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια περίοδος μετάβασης για τουλάχιστον δύο χρόνια, για να διασφαλίσουμε ότι θα δημιουργήσουμε αρκετό χώρο για διάλογο μεταξύ του λαού της Αϊτής και ότι θα διεξαχθούν εκλογές χωρίς τα χρήματα από ναρκωτικά, από τη διαφθορά, από τις απαγωγές -που είναι περισσότερες από ποτέ- να καθορίζουν το εκλογικό παιχνίδι.
Ως μουσικός και ακτιβιστής πώς σας επηρεάζουν τα πρόσφατα γεγονότα; Θεωρείτε ότι η τέχνη σας είναι ένα όργανο ενός πολιτικού σκοπού για μια πιο δημοκρατική και ισότιμη Αϊτή;
Η μουσική μου είναι την ίδια στιγμή ο αγώνας μου, δεν είναι δύο ξεχωριστά πράγματα, είμαι ένας άνθρωπος. Η μουσική μου αφορά τη διανοητική αποαποικιοποίηση. Η μουσική μου μιλά για την ανάγκη μιας νέας απελευθέρωσης, για την ανάγκη της αλληλεγγύης. Αν δείτε το εξώφυλλο του νέου μου άλμπουμ, απεικονίζει έναν άνδρα που κόβει την αλυσίδα στο μυαλό του. Γιατί αυτή τη στιγμή η αλυσίδα είναι στο μυαλό μας.
