Με συγκίνηση όλος ο κόσμος στρέφει σήμερα το βλέμμα στην Αθήνα, κάτω από την Ακρόπολη, εκεί που σταμάτησε να χτυπά η καρδιά του Μίκη Θεοδωράκη. Εξάλλου ο “Ζορμπάς” μαζί με “Τα παιδιά του Πειραιά” του Μάνου Χατζιδάκι και τη “Φραγκοσυριανή” του Μάρκου Βαμβακάρη αποτελούν τα τρία τραγούδια που ταυτίζονται ηχητικά ίσως όσο τίποτε άλλο με την Ελλάδα και αναγνωρίζονται διεθνώς.
Για τον Ζορμπά μάλιστα, όπως αναφέρει η αυστριακή τηλεόραση, οι μουσικολόγοι θεωρούν πως οι πρώτες του νότες είναι σχεδόν τόσο γνωστές και αναγνωρίσιμες όσο και οι πρώτες νότες της Πέμπτης Συμφωνίας του Μπετόβεν. Και οι δυο τους, τόσο ο Μπετόβεν και όσο και ο Θεοδωράκης, υπήρξαν επαναστάτες…
Επαναστάτης λοιπόν, μαρξιστής, κομμουνιστής, παρτιζάνος, αντιστασιακός, δημοκράτης, ειρηνιστής, οικουμενικός, μουσική ιδιοφυία. Όλοι αυτοί οι χαρακτηρισμοί επιστρατεύονται για να χαρακτηρίσουν τον μεγάλο μας μουσικοσυνθέτη, στα μήκη κα τα πλάτη της υφηλίου, καθώς ο Θεοδωράκης δεν υπήρξε μόνο ο συνθέτης του “Ζορμπά”.
Ούτε λίγο, ούτε πολύ, ο Θεοδωράκης χαρακτηρίζεται στο γερμανόφωνο χώρο ως “λαϊκός ήρωας”. Αυτόν το χαρακτηρισμό δίνει η γερμανική κρατική τηλεόραση στο μουσικοσυνθέτη. Δύο άρθρα, ένα ραδιοφωνικό αφιέρωμα τεσσάρων λεπτών και ένα τηλεοπτικό δίλεπτο είναι ο φόρος τιμής για τον “μεγάλο Έλληνα”. Στο τηλεοπτικό αφιέρωμα παρουσιάζεται συνοπτικά ο βίος του εκλιπόντα αρχίζοντας και κλείνοντας με τη μουσική του Ζορμπά. Αναφορές γίνονται σε όλη την πορεία του συνθέτη, του πολιτικού και του συγγραφέα, από την Κατοχή και την Αντίσταση, στον Εμφύλιο και τις διώξεις που υπέστη, και από εκεί στις νέες διώξεις στα χρόνια της Χούντας. Αναφορά γίνεται επίσης ειδικά στην απήχηση που είχε η δράση του Θεοδωράκη κατά την επταετία στη Γερμανία και στη Δυτική Ευρώπη γενικότερα. To αφιέρωμα κλείνει με τον Θεοδωράκη, ηλικιωμένο πια, να συναντιέται επί σκηνής με τον Άντονι Κουήν. Ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε ιδιαίτερα αγαπητός στη Γερμανία, ενώ τουλάχιστον τρία τραγούδια του έχουν τραγουδηθεί με γερμανικό στίχο.
Το Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων χαρακτηρίζει τον Μίκη ως τη “φωνή της Ελλάδας”, και στην αναφορά του σχετικά με τη βιογραφία του δεν παραλείπει να αναφερθεί και στη στάση που κράτησε στα χρόνια του αγώνα ενάντια στα μνημόνια. Στο σχετικό δελτίο του το πρακτορείο δεν διστάζει να χαρακτηρίσει τα μέτρα που ελήφθησαν ως “σκληρά μέτρα λιτότητας που επεβλήθησαν από τους πιστωτές” και δεν παραλείπει να αναφέρει πως ο Θεοδωράκης θεωρούσε πως αυτά τα μέτρα “εξαθλίωναν τον ελληνικό λαό”. Αναφορές στην συνολική πολιτική του δράση κάνουν και τα ιδιωτικά δίκτυα της χώρας, όπως το n-tv.
Ο τίτλος του λαϊκού ήρωα δίνεται στον Μίκη Θεοδωράκη και από πολιτικούς. “Η αγωνιστική καρδιά του μεγάλου Μίκη Θεοδωράκη σταμάτησε να χτυπά. Η Ελλάδα χάνει έναν λαϊκό ήρωα, ο κόσμος της μουσικής έναν ιδιοφυή συνθέτη και η διεθνής Αριστερά έναν αποφασισμένο αγωνιστή της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της ελευθερίας. Νεαρός παρτιζάνος πολέμησε τους Γερμανούς κατακτητές, μετά, από την παρανομία, την ελληνική δικτατορία. Συχνά διώχθηκε, φυλακίστηκε, βασανίστηκε. Ήταν η μουσική του, από όπου αντλούσε τη δύναμη, και είναι αυτή η μουσική με την οποία ενθουσίαζε και θα εξακολουθεί να ενθουσιάζει, όχι μόνο τις Ελληνίδες και τους Έλληνες, αλλά και ανθρώπους σε όλον τον κόσμο.”, γράφει ο ιστορικός ηγέτης της γερμανικής Αριστεράς Γκρέγκορ Γκίζι στο λογαριασμό του στο Facebook.
Ο τουρκικής καταγωγής Γερμανός βουλευτής των Πρασίνων, Μεμέτ Κιλίτς, αφού κάνει γνωστό το γεγονός στην ίδια πλατφόρμα γράφοντας στα γερμανικά και στα τούρκικα “ο Έλληνας λαϊκός ήρωας, ο μεγάλος δάσκαλος Μίκης Θεοδωράκης πέθανε σήμερα στην Αθήνα”, προσθέτει πάλι στα τούρκικα: “Toprağı bol, devri daim olsun” που σημαίνει κάτι αντίστοιχο του “να είναι ελαφρύ το χώμα (μπόλικο, στην τουρκική εκδοχή) και αιώνια η μνήμη του”.
Η νορβηγική διπλωματία τιμά και αυτή τη μνήμη του Μίκη με ανάρτηση της πρεσβείας στην Αθήνα στο Facebook στην οποία τονίζεται πως το έργο του κέρδισε τις καρδιές όλων, ενώ για πολλούς Νορβηγούς η μουσική του ενσαρκώνει την Ελλάδα και το μαχητικό πνεύμα της ελευθερίας. Η ανάρτηση της πρεσβείας συνοδεύεται από το βίντεο συναυλίας του συνθέτη σε ένα εν ενεργεία εργοστάσιο χαλυβουργίας στη σκανδιναβική χώρα με την παρουσία της Μαρίας Φαραντούρη, του Λάκη Καρνέζη, του Πέτρου Πανδή και της Σοσιαλιστικής Χορωδίας του Όσλο από το 1997. Η επιλογή της συναυλίας με αυτή τη σύνθεση αλλά και του χώρου όπου δουλεύει και παράγει η εργατική τάξη σαφώς τιμά όχι μόνο τον συνθέτη και τον Έλληνα, αλλά και τον κομμουνιστή Θεοδωράκη.
Το βρετανικό BBC στο αφιέρωμά του πέρα από τη βιογραφία του Μίκη υπενθυμίζει τον “Αντώνη” από το “Μαουτχάουζεν”, τη μελοποίηση ποιημάτων του Ιάκωβου Καμπανέλλη δηλαδή, που επεβίωσε από το στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ναζί και δεν ξεχνά να αναφέρει ότι αυτό το τραγούδι συνόδευσε το 2002 την εκδίωξη των Ταλιμπάν από την Καμπούλ από τις δυνάμεις της Βόρειας Συμμαχίας.
Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, το θέμα του θανάτου του μουσικοσυνθέτη υπάρχει παντού, τόσο στον αγγλόφωνο όσο και στον ισπανόφωνο τύπο. Η καθημερινή εφημερίδα της Κόστα Ρίκα La Nacion δεν παραλείπει να αναφέρει κι αυτή τη συμμετοχή του Μίκη στους αγώνες ενάντια στα μνημόνια, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ, ενώ χαρακτηριζει τον εκλιπόντα ως σύμβολο της αντίστασης στην Ελλάδα. Η ομώνυμη εφημερίδα της Αργεντινής τον χαρακτηρίζει γίγαντα, ακτιβιστή για την κοινωνική δικαιοσύνη και υπενθυμίζει ότι οι Beatles έπαιξαν μια έκδοχή του “Honeymoon” (στα ελληνικά “Αν θυμηθείς τ’ ονειρό μου”). Οι New York Times αναφέρονται με εμβληματικό τρόπο στον συνθέτη του Ζορμπά και στον (επί λέξει) “μαρξιστή επαναστάτη”, σε ένα μεγάλης έκτασης κείμενο, ενώ το Telesur, το αριστερό διεθνές δίκτυο ενημέρωσης από την Νότια Αμερική υπενθυμίζει ανάμεσα στα άλλα ότι ο Θεοδωράκης μελοποίησε το Canto General του Pablo Neruda. Εδώ, έρχεται το κινεζικό πρακτορείο Xinhua να προσθέσει στο αγγλόφωνο σχετικό δελτίο του πως ο Θεοδωράκης, μελοποίησε συνολικά, πέρα από Έλληνες ποιητές, Νερούδα και Λόρκα.
O “Ζορμπάς”, το “Μάουτχάουζεν”, η μουσική για το “Ζ” του Γαβρά και για τον “Σέρπικο” του Λούμετ, οι αγώνες για κοινωνική δικαιοσύνη μέχρι τα τελευταία χρόνια, η επαναστατικότητα. Με αυτά ο κόσμος αποχαιρετά τον Μίκη.
