Ο Στίβεν Ντόνζιγκερ βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό από τον Αύγουστο του 2019 μετά από μια “καφκική” δικαστική διαμάχη απέναντι στον πετρελαϊκό κολοσσό, Chevron. O τελευταίος αυτόχθονας στην Αμαζονία του Ισημερινού γνωρίζει τον δικηγόρο που διεγράφη από τον δικηγορικό σύλλογο της Νέας Υόρκης αλλά παραμένει “αόρατος” στην πατρίδα του.
Οι εμπειρίες του θα έπρεπε να εξοργίζουν τον μέσο Αμερικανό και να θέτουν υπό αμφισβήτηση τον ρόλο των πολυεθνικών εταιρειών στο αμερικανικό νομικό σύστημα. Αντ’ αυτού ο Στίβεν Ντόνζιγκερ παραμένει απομονωμένος στο σπίτι του για περισσότερα από δύο χρόνια, ενώ ενδέχεται σύντομα να καταλήξει στη φυλακή για έξι μήνες για μια υπόθεση που συνεχώς διαφεύγει της προσοχής των συστημικών μέσων ενημέρωσης των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο Ντόνζιγκερ είναι ο δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων που νίκησε τη Chevron το 2011 αναγκάζοντας την πετρελαϊκή εταιρεία να καταβάλει αποζημιώσεις ύψους 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη ρύπανση της γης των αυτοχθόνων του Αμαζονίου στον Ισημερινό. Η περιοχή, η οποία είναι σήμερα γνωστή ως το “Τσερνόμπιλ του Αμαζονίου”, έχει υποστεί ανεπανόρθωτη οικολογική καταστροφή εξαιτίας των εξορύξεων της πετρελαϊκής Texaco από τη δεκαετία του ‘70 έως τη δεκαετία του ΄90. Τα ύδατα και ο υδροφόρος ορίζοντας του Αμαζονίου μολύνθηκαν με επικίνδυνα τοξικά απόβλητα και οι αυτόχθονες βλέπουν εδώ και χρόνια τα ποσοστά καρκίνων και αποβολών να αυξάνονται δραματικά στον πληθυσμό τους.
Η Texaco αγοράστηκε το 2001 από την πετρελαϊκή Chevron. Το ποσό της αποζημίωσης μειώθηκε στα 9,5 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά η Chevron δεν κατέβαλε ποτέ ούτε ένα από τα δολάρια που είχε επιδικάσει το δικαστήριο στον Ισημερινό. Ο πετρελαϊκός κολοσσός αποφάσισε να φύγει από τον Ισημερινό και να “επενδύσει” στο αμερικανικό δικαστικό σύστημα για την εκδίκησή του σε βάρος του δικηγόρου που τον νίκησε: τον Στίβεν Ντόνζιγκερ. “Η Chevron συμμετείχε σε κάθε στάδιο της ακροαματικής διαδικασίας στον Ισημερινό”, σημειώνει ο Τζέιμς Νορθ, ανεξάρτητος δημοσιογράφος που καλύπτει την υπόθεση Ντόνζιγκερ εδώ και δέκα χρόνια. “Όταν συνειδητοποίησαν ότι χάνουν, άλλαξαν στρατηγική. Επέστρεψαν στις ΗΠΑ για να επιτεθούν εναντίον του Ντόνζιγκερ και των συμμάχων του σε ένα ομοσπονδιακό δικαστήριο εδώ”.
Από κατήγορος ο Στίβεν Ντόνζιγκερ βρέθηκε κατηγορούμενος για εκβιασμό. Σύμφωνα με τη Chevron ο Ντόνζιγκερ έχτισε την υπόθεσή του πάνω σε μια απάτη και στη δωροδοκία του δικαστή στον Ισημερινό το 2011. Ο μάρτυρας “ατού” της Chevron, Αλμπέρτο Γκουέρα, πρώην δικαστής στον Ισημερινό, παραδέχθηκε, “μετά την απομάκρυνση από το ταμείο”, ότι είπε ψέματα ενώπιον του δικαστηρίου για να βοηθήσει τον πετρελαϊκό κολοσσό και να σώσει το τομάρι του. Ωστόσο, ο δικαστής Λιούις Κάπλαν, πρώην δικηγόρος και νομικός σύμβουλος πολυεθνικών, αποδέχθηκε το σκεπτικό των δικηγόρων της Chevron. Απεφάνθη ότι η δικαστική απόφαση στον Ισημερινό ήταν απόρροια απάτης και διέταξε τον Στίβεν Ντόνζιγκερ να παραδώσει στην πετρελαϊκή εταιρεία τον φορητό υπολογιστή και το κινητό τηλέφωνό του. Όταν ο πρώην δικηγόρος αρνήθηκε, επικαλούμενος το απόρρητο των ευαίσθητων πληροφοριών των πελατών του, ο δικαστής Κάπλαν απάντησε με δίωξη σε βάρος του Ντόνζιγκερ για εγκληματική περιφρόνηση του δικαστηρίου και για ανεπίτρεπτη επαγγελματική συμπεριφορά κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας.
Η εισαγγελία της Νότιας Περιφέρειας της Νέας Υόρκης αρνήθηκε να προχωρήσει με τη δίωξη σε βάρος του Ντόνζιγκερ για το αδίκημα της περιφρόνησης του δικαστηρίου. Ο δικαστής Κάπλαν απάντησε διορίζοντας την ιδιωτική δικηγορική εταιρεία, Seward & Kissel, για να εκτελέσει την “εντεταλμένη αποστολή” του. Όλως τυχαίως η εν λόγω ιδιωτική δικηγορική εταιρεία συνεργαζόταν με την πετρελαϊκή Chevron μέχρι το 2018.
Ο Λιούις Κάπλαν επέλεξε και τον δικαστή της έδρας. Η δικαστής Λορέτα Πρέσκα καταδίκασε τον Στίβεν Ντόνζιγκερ σε κατ’ οίκον περιορισμό, του πέρασε το ηλεκτρονικό βραχιόλι στο πόδι, και του αφαίρεσε το δικαίωμα της εγγύησης. “Αυτό που είναι πραγματικά εξωφρενικό είναι ότι η δικαστής Πρέσκα, η οποία προήδρευσε της υπόθεσης χωρίς ενόρκους, έκρινε ότι ο κατηγορούμενος ήταν ύποπτος διαφυγής”, επισημαίνει ο Νορθ. “Δεν έχω ακούσει ποτέ τίποτα πιο παράλογο στη ζωή μου. Η ιδέα ότι ο Ντόνζιγκερ θα εγκατέλειπε τη σύζυγο και τον έφηβο γιο του για να διαφύγει στον Ισημερινό, είναι γελοία”.
Η δικαστής Πρέσκα αναφέρει στην απόφασή της: Σχετικά με την πετρελαϊκή ρύπανση στην περιοχή του Αμαζονίου του Ισημερινού. Αυτή η υπόθεση δεν ασχολείται καθόλου με τη συζήτηση σχετικά με οποιαδήποτε ευθύνη μπορεί να φέρει η Chevron για αυτή τη ρύπανση. Ωστόσο, αυτή η υπόθεση δεν είναι λιγότερο σημαντική για μια κοινωνία, όπως η δική μας, που κατέχει το κράτος δικαίου μεταξύ των βασικών αρετών της. Πράγματι, αυτό που διακυβεύεται εδώ είναι η θεμελιώδης αρχή ότι ένα μέρος σε μια νομική αγωγή πρέπει να συμμορφώνεται με δικαστικές εντολές ή να κινδυνεύει με ποινικές κυρώσεις, ανεξάρτητα από το πόσο έντονα πιστεύει στη δικαιοσύνη του σκοπού του ή πόσο απεχθάνεται τον αντίπαλό του.
Η δικαστής Λορέτα Πρέσκα δεν επελέγη τυχαία από τον Λιούις Κάπλαν. Κατέχει μια θέση στο συμβουλευτικό συμβούλιο της “Φεντεραλιστικής Ένωσης” της Νέας Υόρκης, ένα συντηρητικό δικαστικό λόμπι, στο οποίο η Chevron, είναι εκ των μεγαλύτερων δωρητών. Οι συγκρούσεις συμφερόντων από την πλευρά της Πρέσκα και της δικηγορικής εταιρείας Seward & Kissel βγάζουν μάτι. Ο διαγραφείς δικηγόρος καταδικάστηκε σε φυλάκιση έξι μηνών παρά το γεγονός ότι τελεί υπό κατ’ οίκον περιορισμό από το 2019.
Μία ημέρα πριν από την καταδίκη του Στίβεν Ντόνζιγκερ, ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ζήτησαν από το δικαστήριο να λάβει υπόψη του την εξής γνωμοδότηση: “Ο κατ’ οίκον περιορισμός του δικηγόρου αποτελεί παραβίαση του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”. Οι εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ διαπίστωσαν ότι οι ΗΠΑ παραβίασαν το διεθνές δίκαιο θέτοντας τον Ντόνζιγκερ σε κατ’ οίκον περιορισμό για περίπου τέσσερις φορές άνω της μέγιστης ποινής των έξι μηνών φυλάκισης για την υπόθεση της περιφρόνησης του δικαστηρίου.
Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, που διορίστηκαν από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ με έδρα τη Γενεύη, το “ενδεδειγμένο επανορθωτικό μέτρο” θα ήταν να “παραχωρηθεί (σ.σ. στον Ντόνζιγκερ) ένα “εκτελεστό δικαίωμα αποζημίωσης”. Η Διεθνής Αμνηστία ζήτησε επίσης από τις αμερικανικές αρχές “να εφαρμόσουν άμεσα την απόφαση της Ομάδας Εργασίας του ΟΗΕ για την αυθαίρετη κράτηση και την άμεση αποφυλάκιση του Στίβεν Ντόνζιγκερ”. Η δικαστής Λορέτα Πρέσκα δεν ήταν υποχρεωμένη να λάβει υπόψη της τη γνωμοδότηση του ΟΗΕ και δεν το έκανε.
Σε συνέντευξή του στον βρετανικό “Γκάρντιαν” (Guardian) τον περασμένο Μάρτιο ο Ντόνζιγκερ υποστήριξε ότι η “σταυροφορία του κατά της Chevron και υπέρ των δικαιωμάτων των αυτοχθόνων, τον έχουν καταστήσει θύμα μιας εσκεμμένης και καλά ενορχηστρωμένης εκστρατείας των πολυεθνικών εταιρειών να καταστρέψουν τη ζωή του”. Υπενθύμισε ότι δικάστηκε από δικαστή που επέλεξε η Chevron και από δικηγορική εταιρεία επιλογής Chevron. “Είναι απλά λάθος. Είναι ένα σχέδιο να καταστρέψουν τη ζωή μου. Το κάνουν για να μην πληρώσουν την αποζημίωση στους αυτόχθονες αλλά και για να τρομοκρατήσουν όλους του δικηγόρους στο μέλλον”.
Ο Στίβεν Ντόνζιγκερ είναι ο πρώτος Αμερικανός πολίτης στις ΗΠΑ που κατηγορείται για πλημμέλημα ενώ τελεί υπό κατ ‘οίκον περιορισμό πριν από τη δίκη.
“Αυτό που είναι σημαντικό να επισημάνουμε είναι ότι ο Ντόνζιγκερ δεν είχε ποτέ την ευκαιρία να δικαστεί από ορκωτό δικαστήριο”, σχολιάζει ο δημοσιογράφος Τζέιμς Νορθ και σημειώνει ότι το γεγονός ότι παραμένει σε κατ ‘οίκον περιορισμό για περισσότερα από δύο χρόνια και καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης έξι μηνών, χωρίς να αντιμετωπίσει ποτέ δικαστήριο με ενόρκους, είναι απόδειξη της δύναμης εταιρειών όπως η Chevron και των δεσμών τους με δικαστές όπως ο Κάπλαν και η Πρέσκα. “Η μεροληψία τους ήταν έκδηλη σε όλο τον κόσμο”, πρόσθεσε.
Φοιτητές Νομικής στις ΗΠΑ έχουν ταχθεί στο πλευρό του διαγραφέντος δικηγόρου. Τον Μάιο, πάνω από 200 φοιτητές και οργανώσεις από 55 κορυφαίες νομικές σχολές των ΗΠΑ υπέγραψαν μια επιστολή προς τον γενικό εισαγγελέα των ΗΠΑ ζητώντας από το υπουργείο Δικαιοσύνης να επανεξετάσει τη δίωξη σε βάρος του Στίβεν Ντόνζιγκερ. Στο πλευρό του έχουν επίσης ταχθεί 55 Νομπελίστες, περισσότεροι από 200 δικηγόρους, και έξι Δημοκρατικοί βουλευτές του Κογκρέσου, συμπεριλαμβανομένων των Αλεξάντρια Οκάσιο-Κόρτες της Νέας Υόρκης, της Ρασίντα Τλάιμπ του Μίσιγκαν και του Τζέμι Ράσκιν του Μέριλαντ. Η σιωπή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης Μπάιντεν και των μέσων ενημέρωσης σχετικά με την υπόθεση του Ντόνζιγκερ είναι εκκωφαντική. Εάν οι προσφυγές του σε ανώτερο δικαστήριο αποτύχουν, ο Στίβεν Ντόνζιγκερ θα πρέπει να περάσει τις πύλες μιας ομοσπονδιακής φυλακής μέσα τις επόμενες τρεις έως τέσσερις εβδομάδες. “Εάν αυτό συμβεί θα ήταν ένας τεράστιος λεκές στην τιμή του δικαστικού μας συστήματος”.
Αλλά το χειρότερο από όλα, είναι ότι απαγορεύει στους αυτόχθονες του Ισημερινού να διεκδικήσουν τα 9,5 δισεκατομμύρια δολάρια ως ελάχιστη αποζημίωση για την καταστροφή του περιβάλλοντός τους και τη δηλητηρίαση των οικογενειών τους. Και τελικά η Chevron θα έχει πάρει την εκδίκησή της για την Texaco.
