Βάναυση μεταχείριση, ανθρωποκυνηγητό, επιθέσεις και κατάφωρη παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε στρατιωτικοποιημένες ζώνες, από τις οποίες οργανώσεις και δημοσιογράφοι έχουν αποκλειστεί, συνοψίζουν την πραγματικότητα που καλούνται να αντιμετωπίσουν χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες που προσπαθούν να εισέλθουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω των συνόρων της Πολωνίας. Πιόνια στο πολιτικό παιχνίδι της Λευκορωσίας με την Πολωνία, οι αιτούντες άσυλο παγιδεύονται μεταξύ των δύο χωρών, ενώ ο αριθμός των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους προσπαθώντας να περάσουν τα σύνορα αυξάνεται.
“Οι Πολωνοί συνοριοφύλακες μας έσπρωξαν πίσω λέγοντάς μας να πάμε στη Λευκορωσία. Οι Λευκορώσοι στρατιώτες μας είπαν να επιστρέψουμε στην Πολωνία. Όταν το νερό τελείωσε, ο αδελφός μου ζήτησε από τους Πολωνούς στρατιώτες να μας δώσουν λίγο. Κάθε μέρα ζητούσαμε νερό κι εκείνοι απαντούσαν όχι. Οι φρουροί αρνήθηκαν να δώσουν γάλα για το μωρό. Πίναμε το νερό της βροχής ή από λακκούβες” ήταν η μαρτυρία της 28χρονης Amila Abedelkader, η οποία αφότου εξαπατήθηκε μαζί με τα δύο μικρά παιδιά της και τέσσερα ακόμη άτομα από ένα ταξιδιωτικό γραφείο στη Λευκορωσία που θα κανόνιζε το ταξίδι με αεροπλάνο από την Κωνσταντινούπολη στο Μινσκ και την πρόσβαση στα πολωνικά σύνορα, έχει επιχειρήσει τρεις φορές τον τελυταίο μήνα να περάσει τα σύνορα, χωρίς επιτυχία.
Η πολωνική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η Λευκορωσία υπονομεύει σκόπιμα και κατ’ εξακολούθηση τα νοτιοανατολικά σύνορα της ΕΕ, ενθαρρύνοντας τους πρόσφυγες να εισέλθουν. Προκειμένου να “αντιμετωπίσει τις αυξημένες ροές”, η ακροδεξιά κυβέρνηση της χώρας έχει δημιουργήσει μια στρατιωτικοποιημένη ζώνη δύο μιλίων δίπλα στα σύνορα, απαγορεύοντας ταυτόχρονα την πρόσβαση σε εθελοντικές και ανθρωπιστικές οργανώσεις, ιατρικές υπηρεσίες και δημοσιογράφους, ενώ φαίνεται πως κατευθύνεται με γοργούς ρυθμούς προς την οικοδόμηση τείχους κατά μήκος των συνόρων της με τη Λευκορωσία στα πρότυπα του οικοδομήματος του Τραμπ. Παράλληλα, περίπου 17.000 συνοριοφύλακες περιπολούν την επικράτεια, ενισχυμένοι με στρατιωτικές δυνάμεις.
Την ίδια ώρα, πληθώρα προσφύγων και μεταναστών παρασύρονται από τα λευκορωσικά ταξιδιωτικά γραφεία υπό τον έλεγχο της αυταρχικής κυβέρνησης του Alexander Lukashenko, τα οποία, ως μεσάζοντες, οργανώνουν ταξίδια από τη Μέση Ανατολή στο Μινσκ, υποσχόμενα το πέρασμα στην ΕΕ μέσω των πολωνικών συνόρων. Σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian, οι πρόσφυγες χρεώνονται 15.000-20.000€ κατά την άφιξή τους στη Λευκορωσία και στη συνέχεια εγκαθίστανται σε κρατικά ξενοδοχεία υπό τον έλεγχο τους καθεστώτος, από τα οποία μεταφέρονται στα σύνορα της Πολωνίας ή της Λιθουανίας με εκχωρημένα λεωφορεία και ακόμη και ταξί.
Στη συνέχεια, ωστόσο, η υπόθεση αποκτά ανατριχιαστική τροπή, καθώς μαρτυρίες κάνουν λόγο για βασανιστήρια και Λευκορώσους συνοριοφύλακες που σπρώχνουν κυριολεκτικά τους πρόσφυγες πάνω από τον φράχτη των συνόρων. “Είδαμε πρόσωπα προσφύγων κομμένα από τα συρματοπλέγματα. Έχουμε στην κατοχή μας ντοκουμέντα που δείχνουν ακριβώς πώς οι Λευκορώσοι οδηγούν τους ανθρώπους πέρα από τα σύνορα. Οι συνοριοφύλακες στέκονται στο σημείο με πλήρη εξάρτυση και σκυλιά που γρυλίζουν και είναι έτοιμα να επιτεθούν” ανέφερε η εθελόντρια Katarzyna Wappa.
Ακόμη κι αν καταφέρουν να περάσουν τα σύνορα και να εισέλθουν στην Πολωνία, οι πρόσφυγες εντοπίζονται από τους συνοριοφύλακες, την αστυνομία, τον στρατό και τις ειδικές δυνάμεις που έχουν επιστρατευτεί από την κυβέρνηση. Στην περιοχή Hajnówka, σχεδόν κάθε δεύτερο αυτοκίνητο που κυκλοφορεί στον δρόμο ανήκει σε αξιωματικούς επιβολής του νόμου.
“Δημιουργούμε ένα δίκτυο, προσπαθούμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε, αλλά είναι αδύνατο να κάνουμε πολλά πράγματα. Άνθρωποι πεθαίνουν στο δάσος και το πολωνικό κράτος δεν κάνει τίποτα πέρα από το να φέρνει περισσότερα στρατεύματα, να συγκεντρώνει τους πρόσφυγες και να τους απελαύνει. Ακόμη κι αν καταφέρουμε να φτάσουμε σε αυτούς τους ανθρώπους, τι μπορούμε να τους δώσουμε; Μια φιάλη τσάι, μερικά ζεστά ρούχα και μετά να τους εγκαταλείψουμε στο σκοτάδι και στο κρύο;” ανέφερε η Katarzyna Wappa συγκρίνοντας στη συνέχεια την κατάσταση με τον πόλεμο. “Τουλάχιστον σε έναν πόλεμο τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Αυτό είναι χειρότερο, γιατί εδώ η μισή κοινωνία αρνείται αυτό που συμβαίνει. Πιστεύουν ότι όλα αυτά είναι μια μεγάλη απάτη, ότι υπάρχει πολιτική πίσω από αυτό. Ο κόσμος ακόμη ρωτάει για τους πρόσφυγες γιατί έφυγαν από τη χώρα τους αντί να μείνουν εκεί με τα παιδιά τους;” σημείωσε.
“Οι οργανώσεις πρέπει να αποκτήσουν επειγόντως πρόσβαση στην ζώνη, προκειμένου να γίνονται σεβαστά τα δικαιώματά τους και να τηρούνται όσα ορίζονται από τις διεθνείς συνθήκες για την προστασία των αιτούντων άσυλο” δήλωσε μιλώντας στον Guardian ο διευθυντής επειγόντων περιστατικών των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Crystal van Leeuwen. “Χρειαζόμαστε πάσο για τη ζώνη. Αλλά αυτό είναι αδύνατο”, ανέφερε ο Jakub Sieczko εκ μέρους της Medics on the Border, ομάδας γιατρών με ασθενοφόρο που επιχειρεί σε ανοιχτούς χώρους. “Δεν έχουμε πρόσβαση στην απαγορευμένη ζώνη”, σημειώνει επίσης ένας Πολωνός εργαζόμενος του Ερυθρού Σταυρού. “Δεν μπορούμε να παραδώσουμε μόνοι μας πακέτα βοήθειας”.
“Οι Λευκορώσοι στρατιώτες χτυπούσαν τους ανθρώπους στα σύνορα. Υπάρχουν συμμορίες που στέκονται πίσω από τον στρατό και μας επιτίθενται. Σε χτυπούν, σου παίρνουν τα λεφτά και τα μοιράζουν, τα μισά τα παίρνουν αυτοί και τα άλλα μισά οι στρατιώτες. Αυτό το σύνορο μοιάζει με ποτάμι θανάτου. Τι να κάνω; Πού να πάω, δεν ξέρω. Καθώς προσπαθούσα να διασχίσω το δάσος είδα έναν άντρα πεσμένο στο έδαφος. Δεν ξέρω αν ήταν ζωντανός ή νεκρός. Περπάτησα δύο νύχτες μέχρι που δεν μπορούσα να σταθώ άλλο. Περπατούσα τη νύχτα, προσπαθούσα να κοιμηθώ τη μέρα. Βρισκόμουν στο κενό” είπε στους εθελοντές που τον βρήκαν στο δάσος ο 46χρονος Μουσταφά.
“Πρόκειται για ένα κομμάτι γης τελείως απομονωμένο” αναφέρει από την πλευρά του ο Kamil Syller, ιδρυτής του προγράμματος Green Light, το οποίο πρόκειται να βάλει διακριτικά πράσινα φώτα στα παράθυρα, προκειμένου να παροτρύνει τους πρόσφυγες να ζητήσουν βοήθεια και να μην παραδοθούν στην αστυνομία. Ο ίδιος υπογράμμισε ότι εν τέλει οι πρόσφυγες παγώνουν, υποκύπτουν στην υποθερμία και τρέμουν από τον φόβο και το κρύο. “Τα παιδιά έχουν αντιδράσεις παρόμοιες με επιληπτικές κρίσεις. Τα βάσανα και ο τρόμος εδώ δεν μπορούν παρά να θυμίσουν συνθήκες πολέμου”.
Ένα αγόρι από τη Σομαλία που νοσηλεύεται στο νοσοκομείο Mantiuk στη Hajnówka, ανέφερε πως είδε τα δύο αδέρφια του να παγώνουν μέχρι θανάτου. “Προφανώς χάνει την επαφή με την πραγματικότητα” αναφέρουν οι γιατροί. “Συχνά αναρωτιέται, πού είμαι;” Οι πρόσφυγες που καταφέρνουν να φτάσουν στο νοσοκομείο λαμβάνουν επαγγελματική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ωστόσο το νοσοκομείο περιπολείται από συνοριοφύλακες και μόλις η υγεία κάποιου αποκατασταθεί, οι φρουροί τον πηγαίνουν πίσω στα σύνορα και τον εγκαταλείπουν στο δάσος.
“Αυτή η γη είναι βυθισμένη σε μια σκοτεινή ιστορία φυγής και απέλασης. Και υπάρχουν ελάχιστες υπενθυμίσεις τόσο πειστικές όσο η σειρά σπιτιών στο χωριό Narewka, που είναι στολισμένα με μεγενθυμένες φωτογραφίες των Εβραίων κατοίκων που έζησαν εκεί μέχρι το Ολοκαύτωμα” καταλήγει το δημοσίευμα του Guardian. Τώρα, μπροστά από αυτά τα σπίτια – μνημείο για τους Εβραίους που απελάθηκαν από το χωριό, περνούν στρατιωτικά και αστυνομικά οχήματα που μεταφέρουν πρόσφυγες προς απέλαση.
