Η πιστοποιημένη διαμεσολαβήτρια κοινωνικής ένταξης των τσιγγανοπαίδων και πρόεδρος του Αθλητικού Συλλόγου Ρομά Ζευγολατιού, Σοφία Σούτα, μίλησε στο “Κοσμοδρόμιο” για το εγχείρημα μιας ποδοσφαιρικής ομάδας φτιαγμένης αποκλειστικά από Ρομά, την κοινωνική ένταξη των τσιγγανοπαίδων και τον καθημερινό ρατσισμό.

Πότε ιδρύθηκε ο Αθλητικός Σύλλογος Ρομά Ζευγολατιού και ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν στο να φτιαχτεί η συγκεκριμένη ομάδα στην περιοχή;

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ήμουν εθελόντρια στον καταυλισμό των Εξαμιλίων από το 2009 έως το 2011 ήμουν εθελόντρια σε έναν αστικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό στα τσιγγανόπαιδα στον καταυλισμό των Εξαμιλίων, όπου κάναμε ενισχυτική διδασκαλία, παρείχαμε κολατσιό και ό,τι άλλο μπορούσαμε στα παιδιά. Έκτοτε μπήκε το “μικρόβιο’’ μέσα μου, από το 2001 έγινα πιστοποιημένη διαμεσολαβήτρια από το Συμβούλιο της Ευρώπης και προσλήφθηκα από το ΕΚΠΑ στην ένταξη σχολικής διαπαιδαγώγησης τσιγγανοπαίδων. Εκεί ξεκινήσαμε το 2014 την προσπάθεια να φτιάξουμε μια πρώτη ομάδα  με το όνομα Α. Ο. Ρομά που σκοπό είχε να δώσει κίνητρο στα παιδιά να έρχονται στην ενισχυτική διδασκαλία και να τα απασχολήσουμε στον ελεύθερό τους χρόνο με όσο καλύτερο τρόπο μπορούσαμε. Ο αθλητικός σύλλογος σταμάτησε τη λειτουργία του το 2016.

Αφού λοιπόν ο σύλλογος είχε διαλυθεί και γνωρίζοντας το αντικείμενο ίδρυσα μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρία με το όνομα “Ρομανί Ελπίδα’’, η οποία παρέχει προστασία σε ευπαθείς ομάδες και ειδικά τους Ρομά. Είπαμε λοιπόν ώστε να κινητοποιήσουμε τα μικρότερα παιδιά και να τα εντάξουμε στο κοινωνικό σύνολο όσο καλύτερα μπορούμε μέσα από τον αθλητισμό και έτσι δημιουργήσαμε τον σύλλογο το 2018. Σκοπός μας ένας: να απασχολούμε παιδιά από 14 ετών και όσο γίνεται μεγαλύτερα, να δημιουργούμε πρότυπα θετικά για αυτά ώστε να ενσωματωθούν καλύτερα με την τοπική κοινωνία, να μην έχουν παραστάσεις μόνο από τα όσα συμβαίνουν στους καταυλισμούς.

Υπάρχει ανταπόκριση από τα παιδιά Ρομά και από την τοπική κοινωνία;

Η ανταπόκριση από τα παιδιά Ρομά είναι τεράστια. Εξάλλου ένας από τους λόγους που φτιάξαμε την Α.Σ. Ρομά ήταν ότι τα ίδια τα παιδιά μου έλεγαν “Σοφία, κάνε τον αθλητικό σύλλογο να έρθουμε να παίξουμε”. Είναι τόσο μεγάλη μάλιστα η ανταπόκριση που δυσκολευόμαστε να ανταπεξέλθουμε με τις διαδικασίες. Από την τοπική κοινωνία είμαστε αποδεκτοί αλλά για να είμαστε ειλικρινείς δεν έχουμε πολλούς φίλαθλους μη Ρομά.

Ως πιστοποιημένη διαμεσολαβήτρια κοινωνικής ένταξης των τσιγγανοπαίδων θα ήθελα τη γνώμη σου για το πόσο έχει προχωρήσει η ένταξη των Ρομά στην ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια. Είναι καλύτερα τα πράγματα, ίδια ή χειρότερα;

Αν συγκρίνουμε σε βάθος της τελευταίας τριαντακονταετίας προφανώς και είμαστε καλύτερα όσον αφορά την κοινωνική μας ένταξη. Διότι πριν 30 χρόνια το ποσοστό των παιδιών που τελείωναν το δημοτικό ήταν μηδαμινό στις περιοχές που γνωρίζω εγώ τουλάχιστον. Σήμερα τα παιδιά που έχουν ολοκληρώσει τη φοίτησή τους στο σχολείο φτάνουν το 50-60%. Έχουμε απόφοιτους Λυκείου, άλλους με πτυχία, λογιστές, νοσηλευτές, μηχανικούς αυτοκινήτων, κάτι που δεν συνέβαινε στο παρελθόν.

Υπάρχει ωστόσο η εντύπωση ότι τα παιδιά Ρομά παρότι έχουν σημειώσει μεγάλη πρόοδο μορφωτικά έχουν δυσκολία απορρόφησης επαγγελματικά από την υπόλοιπη κοινωνία. Ισχύει κάτι τέτοιο;

Ισχύει, διότι οι περισσότεροι από την τοπική κοινωνία δεν έχουν δώσει την ευκαιρία στον εαυτό τους να γνωρίσουν τον συμπολίτη τους και συντοπίτη τους. Παρόλο που τα περισσότερα τσιγγανόπαιδα πάνε σχολείο με τα ίδια τους τα παιδιά δεν θα πάρουν στην δουλειά τους έναν Ρομά, δεν θα του δώσουν αυτή την ευκαιρία, γιατί υπάρχει προκατάληψη και αυτό δύσκολα βγαίνει μέσα από το μυαλό ενός ανθρώπου.

Για να βελτιωθεί η κατάσταση και να υποχωρήσουν αυτές οι προκαταλήψεις πιστεύεις πως το ‘’κλειδί’’ είναι η εκπαίδευση, η ένταξη περισσότερων Ρομά στην εκπαιδευτική διαδικασία;

Είναι κι αυτό, αλλά πρέπει η κοινωνία να ανοίξει το μυαλό της ώστε να αποδεχτεί αυτά τα παιδιά, τότε θα ολοκληρωθεί η ένταξη. Δεν μιλάμε για απορρόφηση ή αφομοίωση, υπάρχει και το κομμάτι της ξεχωριστής κουλτούρας των Ρομά.

Είχαμε την πρόσφατη περίπτωση της δολοφονίας του Νίκου Σαμπάνη όπου εκτός από το κύμα συμπαράστασης στους Έλληνες Ρομά είδαμε κι ένα κύμα μισανθρωπίας να εκδηλώνεται. Με αυτή την άγρια μορφή προκατάληψης έρχεται σε επαφή άμεσα ένας Ρομά στην πορεία προς την ενηλικίωσή του ή είναι κάτι που μένει έμμεσο, κρυφό και άρρητο;

Σε κάθε τοπική κοινωνία ένα παιδί Ρομά βιώνει τον κοινωνικό αποκλεισμό και ρατσισμό, αλλά αυτό δεν βγαίνει προς τα έξω. Για παράδειγμα, όταν σε ένα σχολείο γίνει κάτι και είναι μέσα στην παρέα ένας Ρομά θα πουν μόνο για τον Ρομά και μπορεί να μαζευτεί ένας Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων και να αποβάλει μόνο τον Ρομά. Στην κοινωνία μας έχουμε αυτό το κακό, όταν βλέπουμε έναν Ρομά ή έναν Αλβανό ή έναν ξένο γενικότερα θα ευθύνεται πάντα ο ξένος, θα πέσουμε να τον φάμε.

Σε επίπεδο δημοτικών αρχών ή κυβερνητικό υπάρχει δραστηριότητα και διάθεση να βοηθήσουν την κατάσταση, είτε με τον αθλητικό σύλλογο είτε γενικότερα; Τι διαπιστώνετε;

Διάθεση υπάρχει, εμπράκτως δεν υπάρχει κάποια πρόοδος. Ερχόμαστε συχνά σε επαφή με το Υπουργείο και με τον τωρινό Γενικό Γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Καταπολέμησης της Φτώχειας, τον κ. Σταμάτη και με τους τοπικούς άρχοντες, προσπαθώντας να ζητήσουμε βασικά πράγματα, στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της Πολιτείας και των δικών μας δικαιωμάτων. Προς το παρόν, δεν έχει γίνει κάτι σε πρακτικό επίπεδο.