Η κλιματική σύνοδος COP26 στη Γλασκώβη, έκλεισε χθες το βράδυ με άλλον ένα συμβιβασμό που θα χρειαστεί να ιδρώσουν διμοιρίες ολόκληρες επικοινωνιολόγων για να θεωρηθεί θετικός.

Είχε πάντως ξεκινήσει με έναν εξαιρετικά ταιριαστό συμβολισμό: τον πρόεδρο των ΗΠΑ να παρελαύνει στους δρόμους της Σκωτίας, μέσα σε ένα αυτοκίνητο άνω των διακοσίων ίππων, με συνοδεία ασφαλείας 20 αμαξιών, που μεταφέρθηκαν εκεί όλα μαζί με ειδικά διαμορφωμένο 747, πολλαπλά μεταγωγικά αεροπλάνα – κολοσσούς C-17 και όλα αυτά με ενδιάμεσο σταθμό τη Ρώμη, όπου το προεδρικό κομβόι παρήλασε με 85 οχήματα:

To COP26, φεστιβάλ ρύπων το ίδιο, ήταν το σόου πολιτικών και επιχειρήσεων, όχι επιστημόνων, περιβαλλοντολόγων, ή μηχανικών, πολλώ δε μάλλον δεν είναι των ακτιβιστών και των κατοίκων του πλανήτη. Ένα event της “πράσινης επιχειρηματικότητας” σε ένα τσίρκο παθητικής ανοχής της επιδείνωσης όλων των δεικτών, που θα κάνει σύντομα την Γκρέτα Τούνμπεργκ να βγει – εύλογα – στον ένοπλο….

Πρόκειται άλλωστε για μια σύνοδο στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι εκπρόσωποι εταιρειών υδρογονανθράκων από εκπροσώπους χωρών και στην οποία ομιλητής ήταν – μεταξύ άλλων παρομοίων – ο πλουσιότερος άνθρωπος στον πλανήτη Jeff Bezos, ο οποίος έταξε 10 δισεκατομμύρια δολάρια (όσο αυξήθηκε η αξία της περιουσίας του κατά τη διάρκεια της πανδημίας μέσα σε μια ημέρα)…

… για να βοηθήσει στην προσπάθεια άμβλυνσης της κλιματικής αλλαγής, ενώ π.χ. χρηματοδοτεί πολιτικούς που μάχονται για την έντασή της. Η Ρωσία και η Κίνα απουσίαζαν από τη διάσκεψη κορυφής – τουλάχιστον δια των ηγετών τους, όπως και η Βραζιλία, η Τουρκία και Σαουδική Αραβία.

Παράλληλα, ενώ η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας – οργανισμός υπό τον ΟΟΣΑ, όχι ακριβώς προπύργιο ακραίων περιβαλλοντιστών – σε μια σχετικά μετριοπαθή και κατά πολλούς υπεραισιόδοξη έκθεσή της, αναφέρει εκπεφρασμένα πως για να υπάρχει η πιθανότητα να μην υπερβεί η παγκόσμια μέση θερμοκρασία την αύξηση κατά 1,5^οC από τον προβιομηχανικό μέσο όρο (που είναι ένα κρίσιμο όριο), θα πρέπει να σταματήσουν από φέτος όλα τα έργα εξόρυξης υδρογονανθράκων στον κόσμο, προς γενική αγανάκτηση:

• η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (που κατά τα λεγόμενα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ¨”ηγείται παγκόσμια των πρωτοβουλιών για το κλίμᨔ), ενέκρινε διαρκούντος του COP26 30 χρηματοδοτήσεις έργων φυσικού αερίου ύψους 13 δισ. Ευρώ (μεταξύ των οποίων και τον αγωγό East Med)
• ο πρόεδρος Μπάιντεν που στις 1 Νοεμβρίου διαβεβαίωνε πως οι ΗΠΑ σκοπεύουν να ηγηθούν της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης με το παράδειγμά τους, στις 17 Νοεμβρίου πρόκειται να αποδώσουν αριθμό-ρεκόρ θαλασσίων οικοπέδων προς εξόρυξη στον Κόλπο του Μεξικού, υπερβαίνοντας κατά πολύ τα σχέδια του Τραμπ, που ο ΄Μπάιντεν κατήγγειλε προεκλογικά
• αδιαφορία για τέτοιου είδους θεσμικές και επίσημες προειδοποιήσεις δείχνουν σχεδόν όλες οι χώρες – παραγωγοί υδρογονανθράκων, όπως π.χ. το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νορβηγία, η Ρωσία, η Κίνα, η Βραζιλία – πρακτικά οι μόνες χώρες που έχουν υποσχεθεί να σταματήσουν την άντληση υδρογονανθράκων είναι από ήσσονες έως μηδενικοί παραγωγοί υδρογονανθράκων.

Μέσα σε αυτό το δυσοίωνο πλαίσιο, το όλο κλιματικό δρώμενο της Γλασκώβης αφορούσε σχεδόν αμιγώς το φαίνεσθαι. Ίσως το μείζον γεγονός της συνόδου, η συμφωνία για το κλίμα μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας που επιτεύχθηκε στην COP26, έχει περισσότερο γεωπολιτική, παρά άμεσα πρακτική σημασία.

Είναι ενδεικτικό πως τα “καλά νέα” που διακινήθηκαν στις ημέρες του COP26 αφορούν:

• Υποσχέσεις (με όχι ιδιαίτερα καλή επίδοση στην τήρηση προηγουμένων) 
• Υπολογισμούς (πολιτικούς και λογιστικούς μάλλον παρά επιστημονικούς) πάνω στις υποσχέσεις αυτές: αν τηρηθούν όλες οι δεσμεύσεις που θα αναλάβουν οι χώρες στο COP26 τότε ενδέχεται να μπορέσουμε να περιορίσουμε την αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας μέχρι το 2100 στο 1,8^oC σε σχέση με τον προβιομηχανικό μέσο όρο (και όχι στο 1,5^οC που λέγαμε μέχρι τώρα). Αν και δεν είναι αυτή η κυρίαρχη εκτίμηση. Η κυρίαρχη εκτίμηση για το πού οδηγούν όλες οι ανειλημμένες δεσμεύσεις των χωρών στα πλαίσια του COP26, αν τηρηθούν όλες οι δεσμεύσεις που συνομολογήθηκαν στο COP26, προβλέπει το λιγότερο 2,4^οC αύξηση μέχρι το 2100 (και κάνει μεγάλη διαφορά).
• Στόχους π.χ. για την παύση και την αναστροφή της αποδάσωσης – που έχουν ξανατεθεί οι ίδιοι το 2014, με μάλλον θεαματική αποτυχία.
• Στόχους για “ανθρακική ουδετερότητα” – που σε όσους έχουν ερευνητική σχέση με το θέμα μοιάζει με παραμύθι και με παγίδα.
• Τάξιμο για χρηματοδοτήσεις για τις χώρες του παγκόσμιου Νότου, που ούτε είναι επαρκείς, ούτε έχουν υλοποιηθεί οι προηγουμένως ταχθείσες.

Η πίεση από τα κάτω ήταν παρούσα στη Γλασκώβη, αλλά δεν είχε καμία επικοινωνία με τα κέντρα λήψης αποφάσεων του συνεδρίου, την επικράτεια των επιχειρήσεων και των λόμπι.

Το αποτέλεσμα ήταν όλο αυτό το σχεδόν διαφημιστικό χάπενινγκ, στην αισθητική και στο περιεχόμενό του, όπου θεατρικό τω τρόπω, χώρες αναλάμβαναν δεσμεύσεις τις οποίες, μπορεί να τηρήσουν ολικώς, μερικώς ή να μην τις τηρήσουν καθόλου, χωρίς να υπάρχει κανένας μηχανισμός για να επιβληθεί αυτό. Στο COP26, το παγκόσμιο σύστημα παρουσιάστηκε απαλλαγμένο από το άγχος του να είναι υπόλογο για την κλιματική έκτακτη ανάγκη, ανακοίνωσε ήπιες παρεμβάσεις μέσα στα πλαίσια και υπέρ των επιχειρηματικών σχεδίων των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων και θεώρησε πρωτεύουσα την ανάγκη διατήρησης του status quo. Η πλανητική κρίση μας είπαν δεν μπορεί να υφίσταται πέρα από τα οικονομολογικά πλαίσια. Και επειδή καμία κρίση δεν χωρά στα νεοκλασικά οικονομολογικά πλαίσια, δεν είναι στα αλήθεια κρίση: θα είναι εν τέλει, χάρη στο θαυματουργό χέρι της αγοράς, όλα υπό έλεγχο.

Στην κατάληξη του συνεδρίου ο Ασάντ Ρεχμάν εκπροσωπώντας το κίνημα της κλιματικής δικαιοσύνης έδωσε φωνή στην απογοήτευση και στην οργή για την αδράνεια και τον κυνισμό των ισχυρών: 500 χρόνια αποικιοκρατίας και ρατσισμού και ακόμα και σήμερα τα κέρδη σας μετράνε περισσότερο από τις ζωές των υποτελών λαών.

Αλλά για το πώς το COP26, αποτυπώνει ακριβώς το ιδεολογικό πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης διαχείρισης της κλιματικής κρίσης, θα γράψουμε σε επόμενο άρθρο…

Εικόνα: Changing της Alisa Singer, από τον ιστοχώρο του IPCC