Παγκόσμια ανησυχία έχει προκληθεί εδώ και λίγες μέρες στη διεθνή κοινότητα μετά την ανίχνευση και ταυτοποίηση του νέου στελέχους κορονοϊού που έχει γίνει γνωστό με την ονομασία «Όμικρον».
Το νέο στέλεχος ταυτοποιήθηκε για πρώτη φορά σε δείγματα ασθενών με COVID-19 που συλλέχθηκαν στις 11 Νοεμβρίου 2021 στη Μποτσουάνα, ενώ πολύ σύντομα ταυτοποιήθηκε και στη Νότια Αφρική καθώς και σε έναν εμβολιασμένο ταξιδιώτη που είχε επιστρέψει στο Χονγκ Κονγκ μετά από ταξίδι στη Νότια Αφρική κατά τα χρονικό διάστημα 22 Οκτωβρίου με 11 Νοεμβρίου 2021. Νέες περιπτώσεις COVID-19 που οφείλονται στο νέο στέλεχος έχουν ήδη εντοπιστεί σε μερικά ευρωπαϊκά κράτη, την Αίγυπτο, το Ισραήλ και στην Αυστραλία.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του νέου στελέχους Όμικρον αποτελεί ο μεγάλος αριθμός των μεταλλάξεων που διαθέτει, με 32 από αυτές να εντοπίζονται στην πρωτεϊνική του ακίδα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας χαρακτήρισε το νέο στέλεχος Β.1.1.529 «Όμικρον» ως «στέλεχος ανησυχίας». και η επιστημονική κοινότητα θεωρεί ότι απεικονίζει ένα εξελικτικό άλμα του κορονοϊού.
Ο ιολόγος Tom Peacock από το Imperial College του Λονδίνου σημειώνει ότι είναι το πρώτο στέλεχος του SARS-CoV-2 με δύο μεταλλαγές που κωδικοποιούν για τη θέση διάσπασης της φουρίνης στην πρωτεΐνη S, τις P681H και N679K. Αυτές οι μεταλλαγές, μαζί με τη H655Υ, σχετίζονται με βελτιωμένη ικανότητα του ιού να εισέρχεται στα ανθρώπινα κύτταρα και αυξημένο δυναμικό μετάδοσης, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η μετάλλαξη P681H ανιχνεύεται και στο στέλεχος Δέλτα. Επιπλέον, η διαγραφή nsp6 (Δ105-107) μπορεί να σχετίζεται με το γεγονός ότι η φυσική ανοσία του ανθρώπου φθίνει σταδιακά, καθώς οδηγεί σε ανταγωνισμό της δράσης των ιντερφερονών που έχουν αντι-ιική δράση, και επιπλέον μπορεί να σχετίζεται και με αυξημένη μεταδοτικότητα. Η συγκεκριμένη μετάλλαξη έχει ανιχνευτεί επίσης και στα στελέχη ‘Αλφα, Βήτα, Γάμμα και Λάμδα. Πέρα από τις μεταλλαγές που αφορούν την πρωτεΐνη S, υπάρχουν και άλλες ανησυχητικές μεταλλαγές στο στέλεχος Όμικρον όπως οι R203K και G204R που αφορούν το νουκλεοκαψίδιο, που σχετίζονται με αυξημένη λοιμογονικότητα και έχουν επίσης ανιχνευτεί στα στελέχη ‘Αλφα, Γάμμα και Λάμδα. Οι μεταλλάξεις που ανιχνεύτηκαν στο νέο στέλεχος Όμικρον μπορεί επίσης να αυξάνουν τον κίνδυνο επαναλοίμωξης, διαφυγής της προστασίας που προσφέρει ο εμβολιασμός καθώς και μειωμένης αποτελεσματικότητας των θεραπειών με μονοκλωνικά αντισώματα έναντι του SARS-CoV-2. Ωστόσο, περαιτέρω έρευνα είναι αναγκαία για να καθοριστεί το ακριβές επίπεδο κινδύνου.Το νέο στέλεχος φέρει πολλαπλές μεταλλάξεις, που πιθανώς να του επιτρέπουν να «ξεφύγει» από την ανοσοποιητική αντίδραση του οργανισμού μας και να γίνει πιο μεταδοτικό. Κάθε μετάλλαξη του κορωνοϊού ενδέχεται ακόμα να μπορεί να υπερκεράσει την προστασία που μας προσφέρουν τα εμβόλια κατά της COVID-19 ή να αποκτήσει ακόμα μεγαλύτερη μεταδοτικότητα από τη μεταλλαξη Δέλτα . Ενδεικτικά, στην επαρχία Γουατένγκ της Νότιας Αφρικής –όπου εντοπίστηκε για πρώτη φορά το στέλεχος «Ομικρον»– ο ρυθμός αναπαραγωγής R εκτινάχθηκε στο 2. Αυτό υποδεικνύει ένα επίπεδο μετάδοσης που δεν έχει καταγραφεί ξανά από την αρχή της υγειονομικής κρίσης. Οταν το R είναι μεγαλύτερο της μονάδας, η εξάπλωση της πανδημίας είναι εκθετική.
Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα επιδημιολογικά στοιχεία από τα δεδομένα αλληλούχισης του γονιδιώματος του SARS-CoV-2 στα κρούσματα της Νότιας Αφρικής, όπου φαίνεται ότι το νέο στέλεχος Β.1.1.529 επικρατεί του στελέχους δέλτα. Πρόσφατες συρροές κρουσμάτων COVID-19 σε περιοχές της Νότιας Αφρικής αποδίδονται σχεδόν εξ’ ολοκλήρου στο νέο στέλεχος Όμικρον. Λαμβάνοντας όλα τα ανωτέρω υπόψη, επιδημιολογικά μοντέλα εκτίμησης κινδύνου προβλέπουν ότι το στέλεχος Όμικρον έχει σαφές πλεονέκτημα ταχείας επικράτησης έναντι του στελέχους Δέλτα.
Όσον αφορά στη διάγνωση του νέου στελέχους Όμικρον, είναι δυνατή η ταχεία ανίχνευση με την υπάρχουσα τεχνολογία αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης (PCR) και το S-gene dropout test πριν ακολουθήσει η επιβεβαίωση με την αλληλούχιση του γονιδιώματος του ιού που απαιτεί περισσότερο χρόνο.
Οι εταιρείες Pfizer, Moderna και Novavax έχουν ήδη ανακοινώσει ότι εργάζονται ταχύτατα ώστε να εξακριβώσουν αφενός την αποτελεσματικότητα των εμβολίων τους απέναντι στο νέο στέλεχος Όμικρον και αφετέρου να τα προσαρμόσουν κατάλληλα ώστε να προσφέρουν ισχυρή προστασία έναντι του νέου στελέχους. Ωστόσο, τα πρώτα συμπεράσματα των εργαστηριακών εξετάσεων θα διεξαχθούν εντός του επόμενου μήνα.
Συμπερασματικά, το νέο στέλεχος Όμικρον του κορονοϊού εγείρει σοβαρές ανησυχίες ως προς το δυναμικό μετάδοσης, επαναλοίμωξης καθώς και διαφυγής της προστασίας που προσφέρουν τα εμβόλια. Μέχρι σήμερα βέβαια δεν υπάρχουν δεδομένα που να υποδηλώνουν ότι η λοίμωξη με το νέο στέλεχος οδηγεί σε πιο σοβαρή συμπτωματολογία. Η επιστημονική κοινότητα συνιστά να συνεχιστεί ο εμβολιασμός με την τρίτη αναμνηστική δόση για την επίτευξη της μέγιστης προστασίας από τη σοβαρή νόσο COVID-19, καθώς και τη συνεχή επαγρύπνηση για τον έγκαιρο εντοπισμό και απομόνωση των κρουσμάτων προκειμένου να ανακοπεί η αλυσίδα μετάδοσης. Επιπλέον, σημειώνουν πως η αύξηση των εμβολιασμών στις αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα των ανεπτυγμένων κρατών και των διεθνών οργανισμών. Η πλειοψηφία των ειδικών σημειώνει ότι ακόμα και στην πιθανότητα επιβεβαίωσης των πλέον δυσμενών σεναρίων, δεν θα επιστρέψουμε στην αρχική κατάσταση της πανδημίας.
Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ
