Εννέα σημεία για τη νέα μετάλλαξη του Sars-CoV-2
- Εμείς την είπαμε μετάλλαξη Νι επειδή όταν κυκλοφόρησαν τα νέα περί της “μετάλλαξης της Μποτσουάνα” όλοι υπέθεταν – και έγραφαν – πως σύμφωνα με τη σειρά των ελληνικών γραμμάτων της αλφαβήτου θα ακολουθούσε τη Μι.
Υπολογίζαμε όμως χωρίς τον ξενοδόχο, τον ΠΟΥ. Επειδή το ελληνικό γράμμα νι, γράφεται αγγλικά (και μάλλον σε όλες τις γλώσσες με λατινικό αλφάβητο) Nu – κατά την αρχαιοελληνική του γραφή – και προφέρεται αγγλικά “νιου”, απορρίφθηκε γιατί το Nu variant θα μπορούσε να προκαλέσει σύγχυση με το new = νέο. Το Ξι απορρίφθηκε προφανώς για το λόγο ότι θα μπορούσε να θεωρηθεί κάπως προσβλητικό για την Κίνα (δηλαδή ίσως το έπαιρνε στραβά ο σύντροφος 习近平, το όνομα του οποίου μεταγράφεται στη λατινική αλφάβητο ως Xi Jinping) δεδομένης μάλιστα της πιθανολογούμενης σοβαρότητάς του. Οπότε καταλήξαμε στο «Όμικρον».
2. Η μετάλλαξη δεν ξέρουμε αν προέρχεται από την Μποτσουάνα, ξέρουμε πως ανιχνεύτηκε εκεί και κυρίως στη Νότιο Αφρική γιατί έχουν εξαιρετικά εξελιγμένη επιδημιολογική επιτήρηση λόγω των προβλημάτων που υπήρχαν και πριν την κορονοΐωση, με AIDS και άλλες ασθένειες. Πιθανολογείται πως ο μεταλλαγμένος ιός «Όμικρον», έχει κυκλοφορήσει σε πολλές χώρες πριν ανιχνευτεί στη Ν. Αφρική. Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε πως δεν έχουμε ιδέα ακόμα από πού ακριβώς ξεκίνησε.
3. Πρέπει να δώσει κανείς συγχαρητήρια στη Νότιο Αφρική, όχι μόνο για την υψηλής ποιότητας επιδημιολογική της επιτήρηση, αλλά και για την ειλικρίνειά της. Στο άνοιγμα της τουριστικής της σεζόν (και με ελάχιστη σχετικά με την Ευρώπη διασπορά της πανδημίας) να ανακοινώνει μια δυνάμει υπερμεταδοτική μετάλλαξη του κορονοϊού στη χώρα. Ας κάνουμε το νοητικό πείραμα: αν στην Ελλάδα (λέμε τώρα, παρά την υποτυπώδη επιδημιολογική επιτήρηση), ανακαλύπταμε ένα δυνάμει υπερμεταδοτικό στέλεχος του ιού στη χώρα στα τέλη Μαΐου, η κυβέρνηση θα προέβαινε σε δημοσιοποίησή του…;
4. Για το πόσο αυτό το άθλιο εμβολιαστικό απαρτχάιντ γεννά νέες μεταλλάξεις έχουμε γράψει προ ημερών:
Λίγες ημέρες πριν την ανακοίνωση για το νέο στέλεχος, δεν είναι τυχαίο πως ο πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής έκανε έκκληση στις αναπτυγμένες χώρες για άνοιγμα των πατεντών
Έπρεπε να πέσει ο πανικός με την «Όμικρον», ώστε να αρχίσουν να συζητούν τη διευκόλυνση παρασκευής εμβολίων στις αναπτυσσόμενες χώρες οι κέρβεροι των φαρμακευτικών πατεντών: η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελβετία – παραμένοντας βέβαια κέρβεροι. Οι ΗΠΑ επανέλαβαν δια του Μπάιντεν την επιθυμία να μεταφερθεί η τεχνογνωσία και να αρθούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για τα εμβόλια COVID-19. Φαίνεται πως θα μείνει τελικά μόνος του ο επιφανής επιδημιολόγος Θάνος Πλεύρης να υπερασπίζεται αυτήν την παράνοια.
5. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ πως η Νότιος Αφρική είναι από τις σχετικά περισσότερο εμβολιασμένες χώρες της Αφρικής, ιδίως σε ό,τι αφορά τους άνω των 65. Αυτή τη στιγμή το συνολικό ποσοστό πλήρως εμβολιασμένων κατά το Our World in Data είναι στη Ν.Αφρική 23,8% (και μερικώς το 28,3%). Όμως στις μεγάλες ηλικίες το ποσοστό των πλήρως εμβολιασμένων πλησιάζει το 65%. Υπάρχουν τέσσερις λόγοι για την απόκλιση αυτή: Το 50% των κατοίκων της Ν.Αφρικής είναι κάτω των 27,5 ετών (και της Μποτσουάνα των 25 ετών). Στις ηλικίες που φαίνονται στο κάτω διάγραμμα, λείπει η κατηγορία των κάτω των 18 οι οποίοι προ λίγου καιρού άρχισαν να εμβολιάζονται – και με δεδομένο ότι δεν έχει ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός των ηλικιωμένων πολλοί θεωρούν ηθικά αμφίβολη πολυτέλεια των εμβολιασμό των εφήβων.
Έπειτα το ποσοστό του πληθυσμού που ενδέχεται να έχει μολυνθεί με COVID-19 ήδη ενδέχεται να φτάνει το 70-80% του πληθυσμού. Αυτό δεν σημαίνει αναγκαστικά πλήρη ανοσία (η παραλλαγή Δ ξέρουμε πως μπορεί να προκαλέσει εκ νέου νόσο), αλλά γενικά παίζει ρόλο στη νοσηρότητα και την πρόσληψη του επείγοντος του εμβολιασμού. Τέλος, υπάρχει και στη Νότια Αφρική ρεύμα που είναι διστακτικό στον εμβολιασμό. Αφορά περισσότερο τους λευκούς Νοτιοαφρικανούς από ότι τους μη-λευκούς, κάτι που είναι ιδιαίτερο πρόβλημα, καθώς αποτελούν το 25% των άνω των 65 (και το 5% των κάτω των 30). Λόγω προφανώς του πολύ μεγαλύτερου προσδόκιμου ζωής των λευκών. Ο σκεπτικισμός πάντως εδράζεται και στην εμπειρικά βάσιμη πεποίθηση πως στην Αφρική στέλνουν δεύτερης διαλογής φάρμακα, κάτι που η Johnson & Johnson φρόντισε να τους το επιβεβαιώσει στέλνοντας 30 εκατομμύρια μολυσμένες δόσεις οι οποίες καταστράφηκαν, μόλις τον Σεπτέμβριο που μας πέρασε.
6. Πάντως, η Νότιος Αφρική δεν έχει ανάγκη από εμβόλια πλέον αυτή τη στιγμή, έχει μαζέψει από ΗΠΑ, ΕΕ, Ινδία και Κίνα και ζήτησε προ ημερών από τς φαρμακευτικές να σταματήσουν να τους στέλνουν άλλες δόσεις προς το παρόν, μέχρι να εξαντλήσουν αυτές που έχουν. Θα έχει ανάγκη όμως από επόμενα, αν προκύψουν.
7. Η Νότια Αφρική έχει μεγάλη ιστορία πολέμου με τις φαρμακευτικές και τις πατέντες. Το 1997 αποφάσισε μονομερώς να μη δεχτεί τις πατέντες για τα φάρμακα των νέων και πανάκριβων θεραπειών για το AIDS, αλλά να εισάγει γενόσημα. Μέχρι τότε οι ανθρωπιστικές οργανώσεις υπολόγιζαν πως οι απώλειες στην Αφρική συνολικά από την απουσία πρόσβασης στα φάρμακα ήταν πολλά εκατομμύρια. Οι φαρμακευτικές πήγαν την κυβέρνηση του Νέλσονα Μαντέλα στα δικαστήρια. Παρά την παρέμβαση (υπέρ των φαρμακευτικών φυσικά), της κυβέρνησης Κ΄λίντον και υπό την οργισμένη αντίδραση της κοινής γνώμης, οι φαρμακευτικές παραιτήθηκαν από τα ένδικα μέσα στη Νότιο Αφρική.
Το 2014 είχαμε έναν νέο γύρο εχθροπραξιών όταν η κυβέρνηση της Νοτίου Αφρικής επίσης δέχθηκε νομική επίθεση και επίθεση προπαγάνδας για τα σχέδιά της να μεταβάλλει τον νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας στα φάρμακα. Ο υπουργός υγείας της Νοτίου Αφρικής – χωρίς ιδιαίτερη υπερβολή – αποκάλεσε τις ενέργειες των φαρμακευτικών εταιρειών “σατανικό σχέδιο” για “γενοκτονία”. Στο ενδιάμεσο η Νότιος Αφρική είχε έναν εμβληματικά παράφρονα πρόεδρο, τον Θάμπο Μπέκι, ο οποίος εν μέσω θανατικού από AIDS αποφάσισε πως δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα και δεν πρέπει να απασχολεί την κυβέρνηση, διευρύνοντας έτι περαιτέρω τον αριθμό των θανάτων από την πανδημία του AIDS.
8. Η έκθεση στο AIDS ίσως δημιουργεί πάντως μια ιδιάζουσα πανδημική κατάσταση. Τον Σεπτέμβριο μόλις, ο καθηγητής βιοπληροφορικής Tulio De Oliveira στο πανεπιστήμιο Stellenbosch της Νοτίου Αφρικής, έλεγε στο περιοδικό Fortune, πως ανησυχεί μήπως ο τεράστιος πληθυσμός ανοσοκατασταλμένων στη Νότια Αφρική, ο μεγαλύτερος στον κόσμο – λόγω ακριβώς της οξύτητας της πανδημίας του AIDS στη χώρα – ίσως καταστήσει τη χώρα εργοστάσιο μεταλλάξεων του SARS-CoV-2…
8. Πριν πανικοβληθούμε συλλογικά καλό θα ήταν να περιμένουμε μια-δυο εβδομάδες για να έχουμε καλύτερη εικόνα για τη μεταδοτικότητα και τη νοσηρότητα του νέου στελέχους. Μέχρι στιγμής ξέρουμε ότι δουλεύουν τα τεστ, δεν είμαστε σίγουροι για όλα τα μονοκλωνικά, οι περισσότεροι ερευνητές πιστεύουν πως τα εμβόλια θα παρέχουν προστασία (έστω και λίγο μειωμένη) και ελπίζουμε τα νέα φάρμακα που θα κυκλοφορήσουν να βοηθήσουν. Ήδη όπως γράψαμε, υπάρχει αισιοδοξία πως ενημερωμένα εμβόλια, ικανά να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα – αν χρειαστεί – τη μετάλλαξη θα είναι διαθέσιμα μέχρι την άνοιξη.
Είμαστε όμως ακόμα – και ας το καταλάβουν αυτό και στη δική μας κυβέρνηση – στα βάθη της πανδημίας. Θα χρειαστούν και εμβόλια, τακτικά αναμνηστικά εμβόλια, και φάρμακα, και μάσκες και προσοχή,
