Τα Χριστούγεννα ήταν απαγορευμένα στο σπίτι μας. Όχι ότι μου έλειπαν οι βαρετές επισκέψεις στην Εκκλησία, οι νυσταλέες τελετουργίες των παπάδων, και η επιβεβλημένη κατάνυξη. Όλα αυτά μου φαίνονταν μεσαιωνικά ήδη από τα πέντε μου. Ο χοντρός Άγιος Βασίλης όμως, το στολισμένο δέντρο, οι κάλτσες γεμισμένες με δώρα – όλη αυτή η πανδαισία που έβλεπα στις αμερικάνικες ταινίες και στα σπίτια των συμμαθητών μου;
«Παρακμιακές αστικές συνήθειες», έλεγε ο μπαμπάς σε όποιον είχε την ατυχία να τον πετύχει σε καθοδηγητική έξαρση. Και αν δεν υπήρχε κανείς διαθέσιμος, τα ίδια εξηγούσε με τις ώρες στη μάνα μου, που κάθονταν και τον άκουγε άβουλα -όπως άβουλη ήταν σε όλα της.
Οι δικές μου ενστάσεις φυσικά αγνοούνταν. «Αυτά, Σωτηρία μου, είναι αμερικάνικα έθιμα» μου έλεγε, και η περιφρόνηση του ήταν έκδηλη ακόμα και στον τρόπο που πρόφερε την λέξη «αμερικάνικα».
Οι Αμερικάνοι. Οι καπιταλιστές. Οι εχθροί. Το αιώνιο τροπάριο, που λόγω της ιδεολογίας του πατέρα του, το είχαμε ακούσει ένα εκατομμύριο φορές -μια για κάθε εκτελεσμένο στα γκουλάγκ. Στο μυαλό του πατέρα μου κάθε Αμερικάνος είχε ουρά και κέρατα, ενώ για τη χώρα αυτή γνώριζε, και κυρίως πίστευε, μόνο ό,τι διάβαζε στον κομματικό τύπο.
Μιλάμε για τον άνθρωπο που, από κομματικό καθήκον, προτιμούσε να αγοράσει σοβιετικές μπακατέλες (όπως ένα ψυγείο CAPATOB, που με τις διακοπές λειτουργίας του κόντεψε να μας στείλει όλους στο νοσοκομείο), παρά αμερικάνικες συσκευές, και ας μη μας έλειπαν τα χρήματα.
Και αν στον εαυτό του έκανε και κάνα σκόντο (ας πούμε για οικογενειακό αυτοκίνητο αγόρασε μια Mercedes, κατασκευή των καπιταλιστικών εχθρών, κι όχι ένα Lada ή ένα Dacia) σε εμάς ποτέ.
Δεν ξέρω κι εγώ πόσες φορές μπούκαρε στο δωμάτιό μου, όταν ήμουν έφηβη, και μου έσπαγε τα σινγκλάκια – Beatles, Byrds, Cream, John Tekes, συχνά τραβώντας τα βίαια από το πικάκ καθώς έπαιζαν.
Στα δέκα μου, βέβαια, δεν με ένοιαζαν ακόμα αυτά.
Ήθελα όμως να ζήσω και εγώ μια φορά κανονικά Χριστούγεννα, όπως αυτά που άκουγα από τους φίλους μου. Να πάρω και εγώ δώρα. Όχι ένα ακόμα μάντρωμα στο σπίτι, με το άνοστο κοκκινιστό της μάνας μου, και πέντε ομοϊδεάτες του πατέρα μου να τραγουδούν Θεοδωράκη, ενώ οι θλιβερές γυναίκες τους ανταλλάσσουν κουτσομπολιά και συνταγές.
Όσο ακόμη πίστευα στην ύπαρξη του, γιατί φυσικά ο πατέρας μου φρόντισε να μας διαφωτίσει από νωρίς, μισούσα τον Άη Βασίλη που γύριζε όλο τον κόσμο με το έλκηθρο και εμάς δεν μας επισκέπτονταν ποτέ – όσο καλή και να ήμουν.
Όταν μεγάλωσα λίγο, έπιασα να μισώ το Μαρξ, τον πραγματικό υπεύθυνο για την χριστουγεννιάτικη, αλλά και γενικότερη, οικογενειακή μας μιζέρια.
Και έτσι κάπως μέσα μου, ο κοιλαράς Γερμανός με τη μακριά γενειάδα που έφερνε δώρα στους προλετάριους έγινε ένα με τον κοιλαρά Λάπωνα με τη μακριά γενειάδα που έφερνε δώρα στα (άλλα) παιδιά. Και οι δυο, μου κλέψανε ένα κομμάτι από την παιδική μου ηλικία.
Αργότερα, όταν έφυγα από την τριτοκοσμική Ελλάδα και την σοσιαλιστική της μιζέρια (με τις πράσινες σημαίες, τις αξύριστες μασχάλες, και τα τριτο-δρομικά ζιβάγκο), για να σπουδάσω στην Αμερική, έβγαλα το άχτι μου, στολίζοντας στο σπίτι μου το μεγαλύτερο χριστουγεννιάτικο δέντρο στο Μπρονξ, και στήνοντας το καλύτερο χριστουγεννιάτικο πάρτυ.
«Μα εσύ δεν πιστεύεις» ― ρώταγαν έκπληκτοι οι φίλοι μου, ροκ ρεμάλια και αυτοί σαν εμένα. «Όχι, αλλά αυτός δεν είναι λόγος να πεις όχι σε ένα καλό πάρτυ», απαντούσα.
Σήμερα, πολλές δεκαετίες μετά ― και σε διαφορετικό αιώνα και χιλιετία, έχω συγχωρέσει πλέον τον άι Βασίλη. Τι έφταιγε ο κακομοίρης ο Λάπωνας; Νομίζω ότι συγχώρεσα και τον πατέρα μου.
Τον Μαρξ όμως, δεν θα τον συγχωρήσω ποτέ…
