Πόσο διατιμάται η Ιστορία, ιδίως όταν αφορά ένα από τα δραματικότερα επεισόδιά της σε μία χώρα, όπως η απαγωγή κι εκτέλεση του Άλντο Μόρο, που ακόμη σήμερα στοιχειώνει και διχάζει την ιταλική κοινωνία και την πολιτική αντιπαράθεση; Σύμφωνα με τον οίκο δημοπρασιών Bertolami Fine Art της Ρώμης, το φυλλάδιο που κυκλοφόρησαν οι Ερυθρές Ταξιαρχίες το πρωΐ της 16ης Μαρτίου 1978, διεκδικώντας την ευθύνη για την απαγωγή του Άλντο Μόρο, εκποιείται , με την τιμή να ξεκινά από 600 ευρώ και θεωρητικά θα φθάσει όσο πλειοδοτήσει το τελικός αγοραστής.
Τόσο, 600 ευρώ, είναι η τιμή εκκίνησης στην ηλεκτρονική δημοπρασία που ξεκίνησε και δέχεται προσφορές έως τις 18 Ιανουαρίου, το πολυγραφημένο φυλλάδιο με το οποίο η πλέον διάσημη τρομοκρατική οργάνωση ανελάμβανε την ευθύνη για την απαγωγή και τα αιματηρά γεγονότα στη Βία Φάνι. Ένα γεγονός που στιγμάτισε την πολιτική ζωή, γιατί είχε δραματικά αποτελέσματα τόσο στον δρομολογούμενο «ιστορικό συμβιβασμό» μεταξύ Χριστιανοδημοκρατίας και ΚΚΙ–κύριος αρχιτέκτονας του οποίου ήταν ο Άλντο Μόρο–και για την ασύδοτη καταστολή του αριστερού κινήματος, δίνοντας λαβή για τα πογκρόμ της 7ης Απριλίου 1978, στέλνοντας χιλιάδες μαχητικά στελέχη στη φυλακή με το επαίσχυντο «θεώρημα Καλότζερο».
Αλλά δεν είναι τούτη η πρώτη φορά που κάτι τέτοιο συμβαίνει: τεκμήρια από πολλά πολιτικά δράματα που έχουν μείνει ανεξίτηλα στις σελίδες της Ιστορίας κάθε λαού αργά ή γρήγορα καταλήγουν ως ουδέτερο και συχνά χωρίς νόημα για τις νεότερες γενιές υλικό για κάποιο μουσείο, «θάβονται» σε κάποιο αρχείο ή αποσιωπούνται πλήρως στα ράφια ή τα συρτάρια κάποιου συλλέκτη, ανάμεσα στα miscellanea της συλλογής του.
Στον αμείλικτο τούτο νόμο της ιστορικής αμνησίας και της εμπορευματοποίησης της ιστορικής εμπειρίας μοιραία υποκύπτουν και τα φυλλάδια των Ερυθρών Ταξιαρχιών. Τα έντυπα τούτα τεκμήρια της δράσης της οργάνωσης, που είχε βάλει στόχο –κυριολεκτικά και μεταφορικά–να συντρίψει τον τρόπο με τον οποίο η καταναλωτική κοινωνία και τα κάθε τύπου (και συμβολικά) δεσμά της επιβάλλονται στους πολίτες– δεν αποτελούν εξαίρεση από τον κανόνα τούτο και, μάλιστα, δεν είναι η πρώτη φορά που έχουν διατιμηθεί και μάλιστα ακριβούτσικα.
Τον Μάρτιο του 2012 αγοράστηκαν από τον Οίκο Δημοπρασιών Bolaffi στο Μιλάνο για 17.000 ευρώ και μάλιστα από τον Μαρτσέλο Ντελ’ Ούτρι, δεξί χέρι του Σίλβιο Μπερλουσκόνι και σήμερα φυλακισμένο για συνεργασία με τη Μαφία, 17 φυλλάδια των Ερυθρών Ταξιαρχιών. Αυτά τα πολυγραφημένα φύλλα είχαν κυκλοφορήσει μεταξύ 1974 και 1978 κι ανάμεσά τους περιλαμβανόταν και η διάσημη «ανακοίνωση αρ.6», που πληροφορούσε για την καταδίκη σε θάνατο του Χριστιανοδημοκράτη προέδρου και πρώην πρωθυπουργού. Τότε η απόκτησή τους από τον Ντελ’ Ούτρι είχαν προκαλέσει αντιδράσεις ακόμη κι από τις οικογένειες των θυμάτων της οργάνωσης, που μίλησαν για «δεύτερη εκτέλεση του Μόρο», καθώς θεωρούσαν πως τα ιστορικά τούτα τεκμήρια ώφειλαν να καταλήξουν σε κάποιο ιστορικό ίδρυμα και να αξιοποιηθούν υπέρ της συλλογικής μνήμης.
Το ίδιο, λοιπόν, υπάρχει κίνδυνος να συμβεί και με το «κομμάτι» με αριθμό 43 στη διαδικτυακή τούτη δημοπρασία της σειράς «Autografi & Memorabilia» (Αυτόγραφα και κειμήλια) του Bertolami Fine Art, για όποιον προλάβει να το «χτυπήσει» έως τις 18 Ιανουαρίου.
Το ιστορικό τούτο έγγραφο είναι ένα φύλλο χαρτιού, διαστάσεων 32Χ22 εκατ., ένα δακτυλογραφημένο κείμενο 80 γραμμών, γραμμένο και στις δύο πλευρές, που περιγράφεται από τον οίκο «σε πολύ καλή κατάσταση», αν και έχει «ελαφρά σκισίματα στις άκρες» και «τσακίσματα στο κέντρο». Το έγγραφο που η ιστορική του αξία είναι ανεκτίμητη, συλλεκτικά αποτιμάται στα 1.300 έως 1.700 ευρώ.
Σύμφωνα με την περιγραφή, που συνοδεύει το «κομμάτι» : είναι το «πρωτότυπο φυλλάδιο που διανεμήθηκε την επομένη της απαγωγής του Άλντο Μόρο από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες. Αυτό ήταν το πρώτο από μια σειρά δελτίων τύπου που ακολούθησαν μέχρι τον επίλογο της ”τελικής λύσης” στην υπόθεση Μόρο. Δραματικό προπαγανδιστικό κείμενο, που γράφτηκε και απεστάλη σε δημοσιογραφικούς οργανισμούς για να υπογραμμίσει τα κίνητρα της απαγωγής και τους πολιτικούς λόγους της ταξικής πάλης που ωθούσαν την επανάσταση που επαγγέλλονταν οι Ερυθρές Ταξιαρχίες στη δεκαετία του 1970 να είναι τόσο βίαιη».
Και στον ίδιο κατάλογο προστίθεται: «Το φυλλάδιο με την επικεφαλίδα Ερυθρές Ταξιαρχίες και το πεντάκτινο αστέρι μέσα σε έναν κύκλο, ξεκινά με την αναγγελία της ΠΕΜΠΤΗ 16 ΜΑΡΤΙΟΥ ένας ένοπλος πυρήνας των Ερυθρών Ταξιαρχιών συνέλαβε κι έκλεισε σε λαϊκή φυλακή τον Άλντο Μόρο, πρόεδρο του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (…) 16/ 3/78 για τον Κομμουνισμό, Ερυθρές Ταξιαρχίες.
Οι δύο φωτογραφίες που συνοδεύουν την προκήρυξη της δημοπρασίας ανασύρουν από τα μύχια της μνήμης τα τραγικά γεγονότα εκείνων των ημερών για όσους τα έζησαν, αλλά και σε κάποιο μικρό βαθμό αναβιώνουν μέσα από την υπόμνηση ή την όποια αντίδραση το κλίμα που περιέβαλε τις πολιτικές αποφάσεις που ακολούθησαν και αιτιακά καθόρισαν σε πολύ μεγάλο βαθμό την ενεστώσα κατάσταση στην Ιταλία.
Η απαγωγή κι η εκτέλεση του Μόρο, ιδίως η τεκμηριωμένη πλέον από τα κρατικά αρχεία συνυπεύθυνη επιλογή της «φράξιας» Αντρεότι στη Χριστιανική Δημοκρατία να αφεθεί στην τύχη του και να εκτελεσθεί –αφήνοντας κατά μέρους τις διάφορες θεωρίες και τα αποδεικτικά στοιχεία για συνέργεια, άμεση κι άμεση, των μυστικών υπηρεσιών, της CIA κι εν μέρει του ρόλου της ΕΣΣΔ– έβαλαν τέλος σε μία διαδικασία μοναδική στα ψυχροπολεμικά χρόνια που είχε ξεκινήσει στην Ιταλία (βλ. F. Impastato, I 55 giorni che cambiarono l’ Italia, Newton Compton, 2013). Εξόν από τον πολιτικό θύματά της ήσαν, εν πρώτοις ο «Ιστορικός Συμβιβασμός», που κατά τους αρχιτέκτονές της Άλντο Μόρο και Ενρίκο Μπερλινγκουέρ (ΚΚΙ) θα έδινε τέλος στον άγονο πολιτικό ανταγωνισμό και την οικονομική-κοινωνική κρίση(Ε. Μπερλινγκουέρ, Ιστορικός Συμβιβασμός, Θεμέλιο, 1977), και σε δεύτερο επίπεδο το μεγάλο νεολαιΐστικο κίνημα της Αυτονομίας (από το ιταλικό ΚΚ και τις καπιταλιστικές -ψυχροπολεμικές πολιτικές ή τον εκκινήσαντα μεταφορντικό τρόπο της γνωσιακής παραγωγής).
Η εκτέλεση του Μόρο κι η εκτεταμένη καταστολή που ακολούθησε κατεδάφισε όχι μόνον την πολιτική δράση, αλλά και τον κοινωνικό ιστό (βλ. V.Accattatis, Capitalismo e repressione, Feltrinelli και Τζ. Σανγκουϊνέτι, Περί της τρομοκρατίας του Κράτους, Ύψιλον, 1980 και Incontrolado-Βουαγιέ, Αντισανγκουϊνέτι, Ελεύθερος Τύπος, 1995). Συνέτριψε την όποια πιθανότητα να έλθει το ΙΚΚ (που είχε στις εκλογές κερδίσει την πρώτη θέση) με προνομιακό τρόπο στην εξουσία, αλλά ταυτόχρονα το ανάγκασε σε αμυντική στάση απέναντι στην υπόθεση Μόρο, τόσο απέναντι στην όποια ευθύνη του, όσο και απέναντι στην άλλη Αριστερά–που ένεκα των συνθηκών έπρεπε να αφορίσει τελειωτικά.
Η καταστολή και τα πογκρόμ συλλήψεων οδήγησαν πολλά ικανά μυαλά στο εξωτερικό ή στη φυλακή, ή στη σιωπή, απορφανίζοντας την κοινωνία, το πνεύμα και τον παραγωγικό ιστό της χώρας, από πολύτιμο ανθρώπινο υλικό με ιδέες, ικανότητες, αρχές. Έφερε στο προσκήνιο τη διαφθορά, που οι ανήθικες κυβερνήσεις «του μοιράσματος της πίττας», με την απαλλαγμένη από την «αριστερή της πτέρυγα» Χριστιανοδημοκρατία (DC) υπό τον κυνικό και χωρίς φραγμούς Αντρεότι και τον αλλαζονικό σοσιαλισμό (τρόπος του λέγειν) του Μπετίνο Κράξι, θεμελίωσαν ιδίως στη δεκαετία του ‘80. Η συνεργασία DC/PCI , με την εκτόπιση λόγω της υπόθεσης Μόρο του ΙΚΚ, την εκτεταμένη διαφθορά και τη «lottizzazione» (επιμερισμού) της εξουσίας, έστρωσε το έδαφος για την διάβρωση, ηθική-οικονομική-πολιτική, της κοινωνίας. Ωφέλησε την διείσδυση της Μαφίας στον παραγωγικό-οικονομικό και πολιτικό ιστό, όπλισε θεωρητικά το χέρι της για τις δολοφονίες Φαλκόνε και Μπορσελίνο (βλέπε Elio Comarin, Rupture a l’ italienne, Eglise, mafia, communisme, Pluriel, 1994).
Κατέστρεψε εν ολίγοις, την ίδια την ουσία της πολιτικής, που χωρίς ηθικές κι ικανές προσωπικότητες, παραδόθηκε στο διαγούμισμα του πλούτου της χώρας, καταλήγοντας στην Tangentopoli και τις δικαστικές καταδίκες στο πλαίσιο της (νερωμένης στο τέλος) αποκάθαρσης των «Καθαρών Χεριών».
Έφερε στο πολιτικό προσκήνιο υποκείμενα όπως ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι ή ο Ουμπέρτο Μπόσι (Λέγκα του Βορρά), στις κυβερνήσεις τους αναβαπτισμένους Νεοφασίστες του Τζανφράνκο Φίνι. Ενταφίασε το ΙΚΚ, πρώτα στη δοτή σοσιαλδημοκρατία του PDS (Κόμμα Δημοκρατικής Αριστεράς) του Ακίλε Οκέτο και μετά στο απαλλοτριωμένο από κάθε αριστερή αναφορά (σκέτο) Δημοκρατικό Κόμμα με επικεφαλής πρώην δεξιούς (Ρομάνο Πρόντι, Ματέο Ρέντσι, Ντάριο Φραντσεσκίνι, Ενρίκο Λέτα). Οδήγησε την Ιταλία στο έρεβος των ακραιφνών ιδιοτικοποιήσεων και της λιτότητας με δοτές τεχνοκρατικές κυβερνήσεις, του Ατζέλιο Τσάμπι, Μάριο Μόντι, Μάριο Ντράγκι σήμερα(βλ. T.Negri, Galera ed esilio, Storia di un comunista, Ponte alle Grazie, 2017).
Η δημοπράτηση του φυλλαδίου αυτού των Ερυθρών Ταξιαρχιών, η χαμηλή διατίμησή του και η αποστασιοποίηση –έως κι απαξίωση της πολιτικής κι ιστορικής του σημασίας– συνδέεται άμεσα κι αποδεικνύει τη σημερινή κατάντια του υπάρχοντος πολιτικού και κοινωνικού περιβάλλοντος στην Ιταλία. Μία χώρα, που παραμονές της έναρξης της διαδικασίας για την εκλογή προέδρου αδυνατεί να βρει μία πολιτική λύση, τη ανυπαρξία μίας ικανής πολιτικής προσωπικότητας να αναλάβει τα ηνία της χώρας σε περίπτωση που ο δοτός τραπεζίτης Ντράγκι να μετακινηθεί στην προεδρία (με αυτοκρατορικά παρεμβατικές, νέες και διευρυμένες, εξουσίες για να συνεχίσει τα εφ’ ω ετάχθη)), ώστε να αποφευχθεί η κατάντια να βρεθεί στο Κηρηνάλιο Μέγαρο ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο άνθρωπος που γελοιοποίησε, αποδόμησε και απαξίωσε διεθνώς την ιταλική πολιτική.
