Επειδή η εκτεταμένη απάντηση του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ σε ερώτησή μου για πτυχές του Ουκρανικού ζητήματος και την εμπλοκή της Ελλάδας, προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις και γεννά διάφορα, κάποτε και κακοπροαίρετα, ερωτηματικά, προς αποφυγή παρεξηγήσεων παραθέτω το πλήρες κείμενο της ερωταπάντησης.

Αν και η διατύπωση του Ρώσου υπουργού δεν αφήνει ουδεμία αμφιβολία ότι το θέμα της βάσης της Αλεξανδρούπολης (και της αξιοποίησής της για τη μεταφορά πολεμικών μέσων μεταφοράς, στην οποία είχε αναφερθεί πρόσφατα ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ) έχει με σαφήνεια τεθεί στην ελληνική πλευρά, όντως αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να μην τέθηκε στην τελευταία τηλεφωνική συνομιλία με τον Νίκο Δένδια στις 12 Ιανουαρίου, αλλά στο πρόσφατο παρελθόν, είτε κατά τη συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στις 8 Δεκεμβρίου στο Σότσι, είτε κατά τη φάση της προετοιμασίας της συνάντησης και τις σχετικές διμερείς επαφές.

Είναι χαρακτηριστική για το κλίμα που διαμορφώνεται η εκτενής απάντηση του Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος ναι μεν «κατανοεί» ότι η Ελλάδα είναι μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ και αναγνωρίζει ότι η μεταφορά οπλισμού στην Ουκρανία δεν απαγορεύεται από τις συμφωνίες του Μινσκ, ωστόσο προειδοποιεί κι εμάς κι όλο το ΝΑΤΟ, ότι η μεταφορά εξοπλισμού παροτρύνει λανθασμένα το καθεστώς του Κιέβου σε τυχόν απόπειρες βίαιης επίθεσης στους ρωσόφωνους της Ανατολικής Ουκρανίας, όπως άλλωστε έχει επανειλημμένως συμβεί στο παρελθόν, ενώ η παρουσία ΝΑΤΟϊκών δήθεν στρατιωτικών συμβούλων, που θα μπορούσαν να αναλάβουν ενεργό ρόλο σε περίπτωση μιας σύρραξης, όπως στην ηττημένη Γεωργία του 2008, δημιουργεί προϋποθέσεις για το πραγματικά ακραίο και πολύ σοβαρό ενδεχόμενο να βρεθούν αντιμέτωποι Ρώσοι, που ζουν στην Ανατολική Ουκρανία και είναι πολίτες της Ουκρανίας (αλλά μπορούν να έχουν επίσης και διπλή, ρωσική υπηκοότητα) με ΝΑΤΟϊκούς στρατιώτες.

Ειδικά για την Ελλάδα ο Ρώσος υπουργός μοιάζει να επικαλείται τη «σοφία» των Ελλήνων πολιτικών, ώστε να αποφύγουν περαιτέρω ενεργότερη εμπλοκή της χώρας μας σε ξένα πολεμικά παίγνια και σχέδια.

Είναι μάλλον ακριβώς αυτή η «σοφία», που δεν επιδείχθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στη δυσώδη υπόθεση του λεγόμενου «Ουκρανικού αυτοκέφαλου», για το οποίο ο Σεργκέι Λαβρόφ επανέλαβε τη βαριά κατηγορία ότι οι ΗΠΑ δημιούργησαν την όλη ιστορία (για τους ευνόητους λόγους της άσκησης πίεσης στη Ρωσία σε όλα τα μέτωπα) και χρηματοδότησαν το Οικουμενικό Πατριαρχείο για να προχωρήσει. Για πρώτη φορά διαπιστώνουμε ότι ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών κάνει λόγο ακόμη και για πίεση της ελληνικής κυβέρνησης προς τις ελληνόφωνες Εκκλησίες για το θέμα, με ειδική αναφορά σε εκείνη της Ελλάδας και της Κύπρου.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος είχε διαψεύσει τα περί «χρηματοδότησης», που έθεσε με τον πλέον επίσημο τρόπο η ρωσική πλευρά, δηλώνοντας ειρωνικά τα Χριστούγεννα του 2018 σε παιδιά, που του έψαλαν τα κάλαντα: «Αν και η ρωσική Εκκλησία με κατηγορεί ότι πήρα χρήματα για να κάνω αυτή την αυτοκεφαλία, στην πραγματικότητα δεν πήρα χρήματα αλλά πολλές καραμέλες και σοκολάτες από το εργοστάσιο του (σ.σ. πρώην προέδρου της Ουκρανίας) Ποροσένκο. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας από τη μεγάλη χαρά του, που πήρε η χώρα του το Αυτοκέφαλο πήγε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο σακούλες με σοκολάτες και καραμέλες από το εργοστάσιό του». Άλλη διάψευση δεν βρήκαμε να κυκλοφορεί.

Όταν ενδιαφερθεί η ελληνική κυβέρνηση ή οποιοσδήποτε να σχολιάσει τα περί «πίεσης» (ή ακόμη χειρότερα τα περί «αμερικανικής χρηματοδότησης») στις ελληνόφωνες Εκκλησίες, ή η ρωσική πλευρά να δώσει περισσότερες διευκρινίσεις για τις βαριές κατηγορίες, εδώ θα είμαστε για να σας ενημερώσουμε με το κατά δύναμη πληρέστερο όλων ρεπορτάζ…

[Η ερώτηση, που προκάλεσε τις απαντήσεις Λαβρόφ]

Ερώτηση (Θ. Αυγερινός για το Open): «Έχω ερωτήσεις, οι οποίες επίσης κάπως έμμεσα συνδέονται με την Ουκρανία. Η Ελλάδα μοιάζει να προσπαθεί να υποστηρίζει τις κοινές ΝΑΤΟϊκές αποφάσεις όχι φανατικά, ενώ ταυτόχρονα αποκαθιστά και αναπτύσσει τις παραδοσιακές της σχέσεις με τη Ρωσία. Προφανώς δεν είναι εύκολο για τέτοιες μικρές χώρες, όπως η Ελλάδα. Όμως βλέπουμε τον τελευταίο καιρό από την πλευρά του Κρεμλίνου και στο ρωσικό Τύπο αναφορές λχ. στη νέα αμερικανική βάση στην Αλεξανδρούπολη, στη Β. Ελλάδα, και ειδικά στη συμμετοχή της στην αποστολή πολεμικού εξοπλισμού στην Ουκρανία. Σε ποιο βαθμό είναι αυτό κρίσιμο για τη Ρωσία, συζητήσατε μήπως το θέμα αυτό με την ελληνική πλευρά;

Και αν μπορώ άλλη μια πτυχή, συμπληρώνονται 3 χρόνια από τότε, που η παγκόσμια Ορθοδοξία αντιμετωπίζει το πρώτο νομίζω στην ιστορία της γεωπολιτικό τέτοιου είδους σχίσμα. Η κατάσταση επιδεινώνεται, το σχίσμα διευρύνεται. Μήπως θα μπορούσε η διπλωματία με κάποιο τρόπο να βοηθήσει τις Εκκλησίες, ώστε να μην καταστρέψουν περαιτέρω την κοινή τους παράδοση και ιστορία, να αναζητήσουν και να βρουν συμβιβασμούς;»

Σεργκέι Λαβρόφ: «Είπατε ότι η Ελλάδα δεν υποστηρίζει φανατικά το ΝΑΤΟ. Με τους Έλληνες συναδέλφους μας, τον ελληνικό λαό, με την Ελλάδα ως χώρα έχουμε πολύ παλαιές σχέσεις, ιστορικές ρίζες. Θυμόμαστε τον

Καποδίστρια, που έγινε πρώτος κυβερνήτης της σύγχρονης Ελλάδας, μετά τη θητεία του στη Ρωσία, στο μέτωπο της εξωτερικής διπλωματίας μάλιστα. Και πολύ πρόσφατα είχαμε καλές συνομιλίες με τον Νίκο Δένδια. Φυσικά συζητήσαμε τα πάντα, και τις διμερείς μας σχέσεις, και τις προοπτικές ανάπτυξης των εμπορικών-οικονομικών, επενδυτικών, πολιτιστικών-ανθρωπιστικών σχέσεων. Είναι όντως πλούσιες αυτές οι σχέσεις προς όλες τις κατευθύνσεις, μεταξύ αυτών και στον τομέα της ασφάλειας.

[Ο Λαβρόφ για βάση Αλεξανδρούπολης και Ουκρανία]

»Ναι, θίξαμε το θέμα των νέων βημάτων, που έγιναν στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, για την ενίσχυση του καθεστώτος του λιμένος της Αλεξανδρούπολης για τους σκοπούς του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ και ναι φυσικά διαβάσαμε σε ποιες κατευθύνσεις θα χρησιμοποιήσουν το λιμάνι αυτό οι Αμερικανοί.

Στις συμφωνίες του Μινσκ υπάρχει ευθεία απαγόρευση για την παραμονή ξένων στρατιωτικών στο έδαφος της Ουκρανίας. Εκεί δεν υπάρχει απαγόρευση για την αποστολή οπλισμού στην Ουκρανία. Όμως κατά πρώτον ξένοι στρατιωτικοί εκεί υπάρχουν και πολλοί. Δεν είναι χιλιάδες, όπως κάποιες φορές από λάθος λένε μερικοί. Αλλά είναι μερικές εκατοντάδες Αμερικανοί, Βρετανοί κλπ. Τυπικά δεν υπάρχει απαγόρευση για τον εξοπλισμό. Όμως επιστρέφοντας στο ποιες σκέψεις θρέφει η σημερινή ουκρανική εξουσία, καταλαβαίνουμε φυσικά πολύ καλά ότι ό,τι κάνει η Δύση ως προς την τροφοδότηση αυτής της εξουσίας με όπλα, δημιουργεί σ’ εκείνη έναν πρόσθετο πειρασμό να περάσει σε στρατιωτικές μεθόδους επίλυσης των ζητημάτων στην Ανατολική Ουκρανία. Και αυτό είναι απολύτως απαράδεκτο για εμάς για κατανοητούς λόγους. Μάλιστα για τους δήθεν στρατιωτικούς συμβούλους, που εργάζονται εκεί. Όταν εφιστούμε την προσοχή στο θέμα, η Δύση λέει ότι είναι σύμβουλοι, ότι δεν συμμετέχουν στις εχθροπραξίες.

Όμως θυμάμαι καλά την τηλεοπτική εικόνα κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Γεωργία, τον Αύγουστο του 2008, όταν οι σύμβουλοι με τη στολή του αμερικανικού στρατού, και λευκοί και αφροαμερικανοί, συμβούλευαν ουσιαστικά πώς να οπλίσουν τα αντιαρματικά και παρόμοια όπλα. Δεν θα ήθελα αυτό να επαναληφθεί στην Ουκρανία. Γιατί αυτό θα είναι πλέον η υπέρβαση όλων των δυνατών κόκκινων γραμμών, θα είναι απευθείας σύγκρουση των Ρώσων πολιτών της Ουκρανίας και των στρατιωτικών του ΝΑΤΟ. Κατανοώ ότι η Ελλάδα είναι μέλος του ΝΑΤΟ, της ΕΕ. Όμως επίσης βλέπουμε ότι η Ελλάδα δεν θέλει να ακολουθήσει την οδό της σκλήρυνσης των αντιρωσικών κυρώσεων, η Ελλάδα καταρχήν δεν αισθάνεται ικανοποίηση από όσα τώρα συμβαίνουν μεταξύ Δύσης και Ρωσικής Ομοσπονδίας. Εμπιστευόμαστε τους Έλληνες φίλους μας ότι με τη σοφία τους θα κάνουν την επιλογή, που ανταποκρίνεται στις πεποιθήσεις τους.

[Ο Λαβρόφ για το ρόλο των ΗΠΑ στο σχίσμα στην Ορθοδοξία]

»Σε ό,τι αφορά στην Ορθοδοξία, όντως είναι σοβαρότατο πρόβλημα. Λέτε ότι θα μπορούσε κάπως η διπλωματία να βοηθήσει. Η διπλωματία καταρχήν δεν πρέπει να εμπλέκεται στις εκκλησιαστικές υποθέσεις, το κράτος δεν πρέπει να εμπλέκεται στις εκκλησιαστικές υποθέσεις. Όμως πάντοτε υπάρχουν καταστάσεις, όπου η ζωή είναι πιο περίπλοκη. Και στη σημερινή κρίση στην Ορθοδοξία ευθέως συμμετείχαν οι ΗΠΑ. Διαμόρφωσαν ειδικό μηχανισμό, τον ειδικό αντιπρόσωπο για τις θρησκευτικές ελευθερίες, ο οποίος στην πραγματικότητα ασχολούνταν όχι με την ελευθερία, αλλά με τον πλέον δραστήριο τρόπο προδιάθετε και χρηματοδοτούσε τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίο έτσι ώστε να ακολουθήσει τη γραμμή της διάσπασης, πρώτα απ’ όλα στην Ουκρανία, με τη δημιουργία εκεί σχισματικής, μη κανονικής ορθόδοξης εκκλησίας της Ουκρανίας, η οποία προκάλεσε σοβαρότατες διαφωνίες συνολικά στον ορθόδοξο κόσμο.

Και δυστυχώς οι ελληνόφωνες Εκκλησίες, η Ελλαδική, η Κυπριακή και άλλες, βρίσκονται υπό κολοσσιαία πίεση, μεταξύ άλλων, εξ όσων καταλαβαίνω και υπό την πίεση της ελληνικής κυβέρνησης. Συζητήσαμε αυτό το ζήτημα εμπιστευτικά, αλλά είναι γεγονότα, τα οποία είναι διαθέσιμα σε ανοιχτή πρόσβαση. Και εάν συμφωνήσουμε με τις κυβερνήσεις αυτών των χωρών, με τους διπλωμάτες των χωρών, στο έδαφος των οποίων έχουν την έδρα τους κανονικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, να μην εμποδίζουμε τις Εκκλησίες να ζουν τη ζωή τους, σύμφωνα με τους νόμους και τους κανόνες τους, νομίζω ότι θα είναι η πλέον άριστη συμβολή της διπλωματίας και των λοιπών κρατικών υπηρεσιών στην εξασφάλιση εκείνης της ελευθερίας του θρησκεύεσθαι».