Το σχέδιο ενός σημαντικού για τα γεωπολιτικά συμφέροντα Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και ΕΕ αναμένεται να αποδείξει, αργά ή σύντομα, εάν ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είναι τελικά… «Μπαϊντενόπουλος» (όπως είχε πει ο ίδιος το 2012 στο Moca café στο Οχάιο θέλοντας με τον τρόπο αυτό να δείξει τις στενές σχέσεις του με την ελληνική ομογένεια και την Ελλάδα) ή σκέτος Μπάιντεν.
Αιτία δημιουργεί η αινιγματική τύχη των σχεδίων για την δημιουργία του υποθαλάσσιου αγωγού East Med, (γνωστό και ως East Med project) μήκους άνω των 1.335 χλμ και κόστους περίπου 7 δις. δολαρίων.
Το σχέδιο αυτό υπάρχει στα σκαριά από το 2013. Τα παζάρια ωστόσο αποδείχθηκαν ιδιαίτερα χρονοβόρα καθώς έκτοτε χρειάστηκε να περάσουν περίπου επτά χρόνια μέχρι να υπογραφεί στις 2 Γενάρη 2020 σχετική συμφωνία ανάμεσα στις κυβερνήσεις Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ με στόχο ο αγωγός να είναι έτοιμος γύρω στο 2025. Λίγους μήνες πριν (Αύγουστος 2019) είχε πάρει τις ευλογίες του τότε Αμερικανού υφυπουργού Ενέργειας Φρανκ Φάννον στη διάρκεια συνάντησης στην Αθήνα.
Τον Ιανουάριο του 2020 η Ευρωπαϊκή Ένωση που είχε χαρακτηρίσει το έργο «ειδικού ενδιαφέροντος» είχε παράλληλα ανακοινώσει πως θα ξεκινούσε μελέτη βιωσιμότητας του έργου με στόχο να ανακοινώσει δύο χρόνια αργότερα (2022) την απόφασή της για τη χρηματοδότηση ή όχι του έργου.
Έκτοτε περιμένουμε την απόφαση της ΕΕ, η οποία επί του παρόντος (όπως είχε επιβεβαιωθεί πρόσφατα προς το Κοσμοδρόμιο από την αντιπροσωπεία της ΕΕ στην Αθήνα) παραμένει αμετάβλητη.
Το αμερικανικό non paper
Στο μεταξύ (αρχές περασμένου Ιανουαρίου) προέκυψε ένα non paper από το Στέιτ Ντηπάρτμεντ που τάραξε τα νερά προκαλώντας δυσαρέσκεια σε Αθήνα και Λευκωσία και ικανοποίηση στην Άγκυρα.
Το ανεπίσημο έγγραφο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που είχε (κατά πληροφορίες) αποδέκτη τον Γενικό Γραμματέα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας του ΥΠΕΞ Γιάννη Σμυρλή, κατέγραφε, εν ολίγοις, την άρνηση της Ουάσιγκτον να στηρίξει το εν λόγω εγχείρημα επισημαίνοντας πως τάχα δεν είχε ποτέ υποστηρίξει το συγκεκριμένο σχέδιο οικονομικά ή πολιτικά. Το σχέδιο του αγωγού ΕastMed χαρακτηρίζεται μάλιστα ως «εστία εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο» φράση-κλειδί που θεωρήθηκε ολοφάνερο «κλείσιμο του ματιού» προς τη μεριά της Τουρκίας που αντιτάσσεται στις γεωτρήσεις της Κύπρου και της Ελλάδας ενώ παράλληλα με κάθε ευκαιρία παραβιάζει κατά διαστήματα τα χωρικά ύδατα αμφοτέρων χωρών.
Αυτή η αντίδραση από τη μεριά του Στέιτ Ντηπάρτμεντ δεν προκάλεσε εύλογες αντιδράσεις μόνον στις κυβερνήσεις Αθήνας και Λευκωσίας αλλά και στην ελληνική ομογένεια.
Στροφή ή «διόρθωση»;
Θεωρήθηκε (και όχι άδικα) αλλαγή της αμερικανικής πολιτικής που προωθούσε ως το τέλος του 2020 ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ σε σχέση και τον αμερικανο-ρωσικό ανταγωνισμό για τον ενεργειακό ανεφοδιασμό της Ευρώπης και την μείωση εξάρτησης της «Γηραιάς Ηπείρου» από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Το νον πέιπερ θεωρήθηκε αλλαγή πολιτικής μεταξύ άλλων γιατί ο αγωγός East Med θα έδινε (ή θα δώσει…) μεγαλύτερη ανάσα «ανεξαρτησίας» στην ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης μέσω των γεωτρήσεων από κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου στην ΑΟΖ Ισραήλ, Κύπρου (και εν δυνάμει της Αιγύπτου).
Εάν οι ΗΠΑ κόπτονται για την «απεξάρτηση» της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο, τότε γιατί σαμποτάρουν το σχέδιο κατασκευής του συγκεκριμένου αγωγού επιβραβεύοντας την (σχετικά) αποξενωμένη σύμμαχό τους Τουρκία που προωθεί αναθεωρητική περιοχή στην ευρύτερη περιφέρεια, εντείνει τις στενές σχέσεις με τη Ρωσία (αγοράζοντας και το αντιπυραυλικό σύστημα των S-400) και φέρνει συχνά αντιρρήσεις σε κινήσεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ;
Εάν οι ΗΠΑ νοιάζονται τάχα τόσο πολύ για την παραγωγή Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές (αιολική, ηλιακή κ.α.) δεν θα χρηματοδοτούσαν νέες γεωτρήσεις σε κοιτάσματα πετρελαίου στoν Κόλπο του Μεξικού το Νοέμβρη του 2021. Επίσης θα ενθάρρυναν την ΕΕ να προχωρήσει στην αξιοποίηση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο δεδομένου ότι οι πολιτικές αποφάσεις στις Βρυξέλλες δίνουν περιθώρια για την παραγωγή ενέργειας μέσω φυσικού αερίου ως το 2050.
Αυτό ακριβώς το ζήτημα έθεσαν σε ερώτησή τους προς την αναπληρώτρια υπουργό Εξωτερικών της κυβέρνησης Μπάιντεν, Αμερικανο-τουρκάλα Ναζ Ντουράκογλου οι ομογενείς βουλευτές Νικόλ Μαλλιωτάκη και Γκας Μπιλλαράκης.
Η επιστολή των Μαλλιωτάκη και Μπιλλαράκη
Οι δύο βουλευτές στην επιστολή της 21ης Ιανουαρίου προς το Στέιτ Ντηπάρτμεντ επιχειρούν στην ουσία να αναδείξουν τον σκοτεινό ρόλο της Αμερικανο-τουρκάλας αναπληρώτριας υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Ναζ Ντουράκογλου (Naz Durakoglu), η οποία ισχυρίστηκε πως οι ΗΠΑ δεν έχουν υποστηρίξει επισήμως την κατασκευή του αγωγού αερίου EastMed!
Αυτό τουλάχιστον φαίνεται πως κατέγραψε η Ντουράκογλου σε απαντητική επιστολή προς τους βουλευτές με ημερομηνία 9 Φεβρουαρίου 2022 αναφέροντας πως «οι ΗΠΑ δεν έχουν μεταβάλλει την θέση τους καθώς δεν έχουν υποστηρίξει ως τώρα ούτε επίσημα, ούτε οικονομικά το σχέδιο του αγωγού φυσικού αερίου East Med (EMGP)».
Σε επιστολή που της έστειλαν την περασμένη Παρασκευή, 18 Φεβρουαρίου 2022, οι δύο βουλευτές αντικρούουν τα επιχειρήματα της Ντουράκογλου ένα προς ένα.
Υποστηρίζουν πως οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εκφράσει «με συνέπεια τη διπλωματική τους υποστήριξη στο έργο», και το αποδεικνύουν επισημαίνοντας τα ακόλουθα τρία κομβικά γεγονότα:
- Την Κοινή Δήλωση της 7ης Οκτώβρη 2019 για τον Β’ Στρατηγικό Διάλογο ΗΠΑ-Ελλάδας που ανέφερε ότι οι κυβερνήσεις αμφοτέρων χωρών αναγνωρίζουν την δυνατότητα του προτεινόμενου αγωγού East Med.
- Την Κοινή Δήλωση της 28ης Σεπτέμβρη 2020 για την Αναθεώρηση σε Υψηλό Επίπεδο του Στρατηγικού Διαλόγου ΗΠΑ-Ελλάδας που αναφέρεται σε έργα ενεργειακών υποδομών στα οποία θα μπορούσε να συμπεριληφθεί και το σχέδιο του αγωγού East Med.
- Το άρθρο 203 του διακομματικού Νόμου για την Ασφάλεια και την Ενέργεια της Ανατολικής Μεσογείου (East Med Act) που είχαν προωθήσει οι γερουσιαστές Ρόμπερτ Μενέντες και Μάρκο Ρούμπιο που αναγνώριζε τη ζωτική σημασία της Ελλάδας και της Κύπρου στην ευρύτερη περιοχή αναφέροντας κατά λέξη: «Είναι πολιτική των ΗΠΑ…να υποστηρίζουν σθεναρά την ολοκλήρωση των αγωγών της Αδριατικής (ΤΑΡ) και Ανατολικής Μεσογείου και την δημιουργία τερματικών σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ανατολική Μεσόγειο ως μέσο διαφοροποίησης της κάλυψης των ενεργειακών αναγκών της περιοχής από τη Ρωσική Ομοσπονδία…». (σ.σ.Ας σημειωθεί ότι με τον ίδιο νόμο είχε αρθεί το ξεπερασμένο εμπάργκο όπλων των ΗΠΑ έναντι της Κύπρου και είχαν δοθεί υποσχέσεις για στρατιωτική βοήθεια σε Ελλάδα και Κύπρο ενώ περιοριζόταν η πώληση των F-35 προς την Τουρκία «μέχρι να γίνει πιο αξιόπιστη» σύμμαχος). Επιπλέον το κογκρέσο απαιτεί έκτοτε από τα υπουργεία Εξωτερικών, Άμυνας και Ενέργειας των ΗΠΑ να κάνουν εφεξής εκθέσεις για τις παραβιάσεις της κυπριακής ΑΟΖ και του ελληνικού εναέριου χώρου από την Ελλάδα.)
- Επισημαίνουν επίσης πως προηγούμενοι Αμερικανοί αξιωματούχοι όπως ο Φρανκ Φάννον και ο Νταν Μπρουγιέτ από το υπουργείο Ενέργειας είχαν εκφράσει την υποστήριξη των ΗΠΑ στο σχέδιο του αγωγού σε ποικίλες περιπτώσεις.
Οι Νικόλ Μαλλιωτάκης και Γκας Μπιλλιράκης επιμένουν πως πρόκειται για «αλλαγή της έως τώρα πολιτικής που είχε χαράξει η προηγούμενη κυβέρνηση Τραμπ, μέλη του κογκρέσου αλλά και νόμος των ΗΠΑ».
Αφήνουν αιχμές σε βάρος της Ντουράκογλου (λόγω των πιθανών δεσμών της με το τουρκικό λόμπι) αναφέροντας πως «το συμπέρασμα» περί μη υποστήριξης του σχεδίου του αγωγού από τις ΗΠΑ (όπως αναφέρεται στο νον πέιπερ) «φαίνεται να έχει γίνει μονομερώς εν απουσία διαβουλεύσεων με τους συμμάχους και εταίρους μας στην περιοχή, πριν καν την ολοκλήρωση των μελετών βιωσιμότητας».
Επισημαίνουν ακόμη πως ο νόμος East Med του 2020 «απαιτεί πολλαπλές εκθέσεις που θα πρέπει να υποβληθούν στο κογκρέσο σχετικά με την ενεργειακή ανάπτυξη και υποδομές και οι οποίες, εξ όσων γνωρίζουμε δεν έχουν ως τώρα υποβληθεί ώστε να αναλύσουν συνολικά την εμπορική βιωσιμότητα του θέματος».
Δεν παραλείπουν να τονίσουν πως «το Στέιτ Ντηπάρτμεντ εμφανίζεται να έσπευσε σε ένα συμπέρασμα υπερπηδώντας αρκετά βήματα-κλειδιά στη διαδικασία συμπεριλαμβανομένων των διαβουλεύσεων με συμμάχους και εταίρους των ΗΠΑ και με το αμερικανικό κογκρέσο όπως απαιτεί ο νόμος για την Ανατολική Μεσόγειο»…
Οι Μαλλιωτάκης και Μπιλιράκης μαζί με τους βουλευτές Τεντ Ντόιτς και Ντέιβιντ Σίσιλιν (Ted Deutch, David Cicilline) και άλλα ενδιαφερόμενα μέλη του κογκρέσου απαιτούν «γρήγορα» συνάντηση με τον ειδικό απεσταλμένο του Στέιτ Ντηπάρτμεντ για την Ενεργειακή Ασφάλεια Έϊμος Χοκστάιν και «οποιονδήποτε άλλον είναι υπεύθυνος για την σύνταξη του non paper για το σχέδιο του αγωγού EMGΡ και τον καθορισμό της πολιτικής της κυβέρνησης αναφορικά με την προώθηση των πηγών Ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου στις αγορές».
Αφενός είναι σαν να λένε στην Αμερικανο-τουρκάλα αναπληρώτρια υπουργό Εξωτερικών Ναζ Ντουράκογλου (και να διαμηνύουν ανάλογα στην έτερη Αμερικανο-τουρκάλα σε θέση κλειδί στο υπουργείο Άμυνας Özge Güzelsu) : «Θέλουμε να μιλήσουμε με τους ανωτέρους σας». Αφετέρου, οι δύο ομογενείς βουλευτές μοιάζουν σαν να προκαλούν τον νυν πρόεδρο των ΗΠΑ να αποδείξει σε αυτό το κρίσιμο ζήτημα (ενόψει και των κρίσιμων ενδιαμέσων εκλογών του ερχόμενου Νοέμβρη…) εάν είναι τελικά Μπαϊντενόπουλος ή σκέτος Μπάιντεν.
