Στη δολοφονία του Νίκου Σαμπάνη, στη δίκη για τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου, στη χρήση βίας κατά διαδηλωτών και στις επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών, αλλά και στις γυναικοκτονίες και τον νέο νόμο για την επιμέλεια των παιδιών, αναφέρεται η εκτεταμένη έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ελλάδα που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα.
Όπως αναφέρεται στο προοίμιο, στην Ελλάδα «Συνεχίστηκαν οι αναφορές για παράνομη χρήση βίας κατά ειρηνικών διαδηλωτριών/-ών. Ένας Ρομά άντρας πυροβολήθηκε θανάσιμα κατά τη διάρκεια καταδίωξης από την αστυνομία. Οι επαναπροωθήσεις και οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων κατά των προσφυγισσών/-ύγων και των μεταναστριών/-ών συνεχίστηκαν, παρά τις συστηματικές διαψεύσεις των αρχών. Η καταστολή των αρχών κατά των ΜΚΟ και όσων εργάζονται για τη βοήθεια των προσφυγισσών/-ύγων συνεχίστηκε. Οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης για τη στρατιωτική υπηρεσία συνεχίστηκαν. Ενώ η βία κατά των γυναικών κλιμακωνόταν, το κοινοβούλιο ψήφισε ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο για την επιμέλεια των παιδιών που θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας».
Άσκοπη βία από την αστυνομία
«Συνεχίστηκαν οι αναφορές για άσκοπη και υπερβολική χρήση βίας από την αστυνομία εναντίον ειρηνικών διαδηλωτριών/-ών και άλλων ατόμων. Τον Μάρτιο του 2021, πλάνα που έδειχναν την παράνομη χρήση βίας εναντίον νεαρού άντρα από αστυνομικό κατά τη διάρκεια ελέγχου εγγράφων κόβιντ προκάλεσαν την οργή της κοινής γνώμης και ξεσήκωσαν πολλές διαδηλώσεις. Διατάχθηκε πειθαρχική έρευνα και ένας αστυνομικός τέθηκε σε διαθεσιμότητα από τα καθήκοντά του, ενώ η εισαγγελία της Αθήνας διέταξε ποινική έρευνα. Δύο διαδηλωτές που συμμετείχαν σε μία από τις διαδηλώσεις του Μαρτίου κατήγγειλαν ότι βασανίστηκαν από αστυνομικούς της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής κατά τη διάρκεια της ανάκρισής τους και υπέβαλαν μήνυση» αναφέρει η έκθεση ενώ προσθέτει ότι, τον Απρίλιο της περασμένης χρονιάς, δικαστήριο της Αθήνας έκρινε ότι η αστυνομία ευθύνεται για τους απειλητικούς για τη ζωή τραυματισμούς που υπέστη ο διαδηλωτής Γιάννης Καυκάς τον Μάιο του 2011 και του επιδίκασε αποζημίωση, επισημαίνοντας ότι τον Σεπτέμβριο, οι αρχές άσκησαν έφεση κατά της απόφασης.
Για τον Ζακ και τον Σαμπάνη
Ιδιαίτερη είναι η αναφορά της έκθεσης στη συνεχιζόμενη δίκη για τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου το 2018, αλλά και στην υπόθεση της δολοφονίας του Νίκου Σαμπάνη, με «πιθανά ρατσιστικά κίνητρα».
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά «Τον Οκτώβριο, δικαστήριο της Αθήνας ξεκίνησε εκ νέου την εκδίκαση της υπόθεσης δύο ατόμων και τεσσάρων αστυνομικών που κατηγορούνται για τον θάνατο του ΛΟΑΤΙ ακτιβιστή Ζακ Κωστόπουλου τον Σεπτέμβριο του 2018. Κατά τη διάρκεια του ίδιου μήνα, ο Νίκος Σαμπάνης, ένας άοπλος 18χρονος Ρομά πέθανε μετά από θανάσιμο πυροβολισμό από την αστυνομία. Ένα 16χρονο Ρομά αγόρι, επίσης άοπλο, υπέστη σοβαρά τραύματα. Εφτά αστυνομικοί κατηγορήθηκαν για ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο. Έγιναν εκκλήσεις προς τις αρχές να διεξαγάγουν ενδελεχείς πειθαρχικές και ποινικές έρευνες, μεταξύ άλλων για πιθανά ρατσιστικά κίνητρα.»
Παρά τις διαψεύσεις συνεχίζονται οι επαναπροωθήσεις
Όσο αφορά στα δικαιώματα και τη μεταχείριση των προσφύγων και μεταναστών στα ελληνικά θαλάσσια και χερσαία σύνορα, η έκθεση αναφέρει:
«Οι επαναπροωθήσεις και οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων κατά προσφυγισσών/-ύγων και μεταναστριών/-ών στα χερσαία και τα θαλάσσια σύνορα συνεχίστηκαν, παρά τις συστηματικές διαψεύσεις των ελληνικών αρχών.
Τον Ιούνιο, μέσω των μαρτυριών 16 θυμάτων, η Διεθνής Αμνηστία ανέφερε 21 περιστατικά ομαδικών επαναπροωθήσεων προς την Τουρκία το 2020,[1] που πραγματοποιήθηκαν από άτομα τα οποία εμφανίζονταν να ανήκουν στις αστυνομικές αρχές και από άτομα με πολιτικά ή μη διακριτικά ρούχα. Τα περιστατικά εκτιμάται ότι επηρέασαν περίπου 1.000 άτομα. Πολλά θύματα υπέστησαν αυθαίρετη κράτηση και κακομεταχείριση, που σε ορισμένες περιπτώσεις ισοδυναμούσε με βασανιστήρια. Κανένα από τα ερωτηθέντα άτομα δεν είχε τη δυνατότητα να ζητήσει άσυλο ή να αμφισβητήσει την επιστροφή του. Η έρευνα, σε συμφωνία με στοιχεία από άλλους αξιόπιστους φορείς, έδειξε ότι οι επαναπροωθήσεις ήταν η de facto πολιτική συνοριακής διαχείρισης της Ελλάδας. Περισσότερες επαναπροωθήσεις καταγράφηκαν κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους.
Τον Αύγουστο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι η αποδέσμευση πρόσθετης χρηματοδότησης για δραστηριότητες συνοριακών ελέγχων στην Ελλάδα θα εξαρτηθεί από το εάν η χώρα θα δημιουργήσει έναν ανεξάρτητο μηχανισμό παρακολούθησης των συνόρων. Ενώ δεν είχε ακόμη δημιουργηθεί νέος μηχανισμός για τον σκοπό αυτόν, η κυβέρνηση προσδιόρισε την Εθνική Αρχή Διαφάνειας ως αρμόδια για τη διερεύνηση περιστατικών επαναπροωθήσεων. Οι ΜΚΟ, ωστόσο, αμφισβήτησαν την ανεξαρτησία αυτού του φορέα.
Αρκετές υποθέσεις επαναπροωθήσεων παρέμεναν σε εκκρεμότητα ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και της Επιτροπής Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.»
Σε σχέση με την πρόσβαση στο άσυλο, επισημαίνει ότι «Τον Ιούνιο, η κυβέρνηση χαρακτήρισε την Τουρκία ως “ασφαλή χώρα” για αιτούσες/-ντες άσυλο από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία, όπως ίσχυε ήδη για τις/τους Σύριες/-ους στο πλαίσιο του συμφώνου μετανάστευσης Ε.Ε.-Τουρκίας. Ο χαρακτηρισμός αυτός σημαίνει ότι οι αιτήσεις ασύλου στην Ελλάδα από αυτές τις εθνικότητες μπορούν πλέον να θεωρούνται απαράδεκτες και οι αιτούσες/-ντες να επιστρέφουν στην Τουρκία. Η απόφαση αυτή αγνόησε το γεγονός ότι η Τουρκία αρνούνταν να δεχτεί επιστροφές υπό το σύμφωνο Ε.Ε.-Τουρκίας από τον Μάρτιο του 2020. Δεν έλαβε επίσης υπόψη τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αιτούσες/-ντες άσυλο και οι μετανάστριες/-ες στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων των παράνομων επιστροφών και των εμποδίων στην πρόσβαση στην προστασία.»
86 νεκροί στο Αιγαίο, προβλήματα στις δομές φιλοξενίας
Όπως αναφέρει η έκθεση, οι θαλάσσιες αφίξεις προσφύγων και μεταναστών στα ελληνικά νησιά συνέχισαν να μειώνονται σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, αλλά κατά τη διάρκεια του 2021, τουλάχιστον 86 άνθρωποι που επιχείρησαν να διασχίσουν το Αιγαίο αναφέρθηκαν ως νεκροί ή αγνοούμενοι.
Σε σχέση με τις δομές φιλοξενίας μεταναστών η έκθεση επισημαίνει ότι «Αφού ο καταυλισμός της Μόριας καταστράφηκε από πυρκαγιά το 2020, άρχισαν οι εργασίες για την αντικατάσταση των ανοιχτών καταυλισμών με “Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές Νησιών” (ΚΕΔΝ), που χρηματοδοτούνται από την Ε.Ε. Από τον Νοέμβριο, στο νησί της Σάμου, οι αρχές κράτησαν παράνομα ορισμένα από τα διαμένοντα στα ΚΕΔΝ άτομα, εμποδίζοντάς τα να εξέλθουν από τις εγκαταστάσεις. Η απόφαση αφορούσε αιτούσες/-ντες άσυλο χωρίς έγκυρο έγγραφο καταγραφής («κάρτα ασύλου»), συμπεριλαμβανομένων των νεοεισερχομένων για τους οποίους δεν είχαν ακόμη εκδοθεί και των ατόμων με ανεπιτυχείς αιτήσεις ασύλου».
Ιδιαίτερες αναφορές κάνει η Διεθνής Αμνηστία και για τους ασυνόδευτους ανήλικους επισημαίνοντας ότι «Τον Ιανουάριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων διαπίστωσε ότι η Ελλάδα παραβιάζει αρκετές διατάξεις του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη. Η απόφαση επικεντρώθηκε στην ακατάλληλη στέγαση των συνοδευόμενων και ασυνόδευτων παιδιών μεταναστριών/-ών και αιτουσών/-ούντων άσυλο και στην αδυναμία να διασφαλιστεί η προστασία τους από βλάβες. Η επιτροπή διαπίστωσε επίσης παραβιάσεις σε σχέση με το σύστημα επιτροπείας της Ελλάδας, την κράτηση των ασυνόδευτων παιδιών μεταναστριών/-ών σε «προστατευτική επιτήρηση», τη μη παροχή επίσημης εκπαίδευσης στα παιδιά στα νησιά και του δικαιώματος στην υγεία.»
Για το δικαίωμα στην ελεύθερη συνάθροιση
Αναφερόμενη στα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας που ίσχυσαν το προηγούμενο διάστημα η Διεθνής Αμνηστία αναφέρει πως «οι ελληνικές αρχές δεν διευκόλυναν και συνέχισαν να παρεμβαίνουν παράνομα στο δικαίωμα της ελευθερίας στην ειρηνική συνάθροιση» επισημαίνοντας χαρακτηριστικά την απαγόρευση των δημόσιων υπαίθριων συγκεντρώσεων άνω των 100 ατόμων για «λόγους δημόσιας υγείας» ενώ προσθέτει πως αρκετές ειρηνικές συγκεντρώσεις διαλύθηκαν από την ελληνική αστυνομία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
107 περιστατικά ρατσιστικής βίας
«Τον Απρίλιο, το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας ανέφερε 107 περιστατικά ρατσιστικής βίας όπως καταγράφηκαν το 2020. Μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου, αναφέρθηκαν εγκλήματα μίσους από μέλη ακροδεξιών ομάδων και άλλων ατόμων εναντίον μεταναστριών/-ών, φοιτητριών/-ών και μελών πολιτικών κομμάτων στην Κρήτη, την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη» αναφέρει η έκθεση.
Για τις γυναικοκτονίες και το #metoo
Κατά τη διάρκεια του έτους, 17 γυναίκες δολοφονήθηκαν από τους συντρόφους τους ή τους πρώην συντρόφους τους, επισημαίνει η Διεθνής Αμνηστία. «Οι δολοφονίες τους ανέδειξαν το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας και επανέφεραν τις εκκλήσεις των ομάδων για τα δικαιώματα των γυναικών να χρησιμοποιηθεί ο όρος γυναικοκτονία στον δημόσιο διάλογο και στη νομοθεσία. Από τον Ιανουάριο, το ελληνικό #MeToo έριξε φως σε δεκάδες αναφορές βιασμών και σεξουαλικών παρενοχλήσεων στον αθλητισμό και τον πολιτισμό, όπου πολλές γυναίκες μίλησαν δημόσια για την κακοποίησή τους», αναφέρει η έκθεση.
Μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου, ομάδες γυναικείων και ανθρώπινων δικαιωμάτων ζήτησαν την απόσυρση του νομοσχεδίου για την επιμέλεια των παιδιών, το οποίο θα έθετε σε μεγαλύτερο κίνδυνο τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας και θα παραβίαζε την αρχή του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού. Το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο, το οποίο έγινε νόμος τον Μάιο, διακινδυνεύει να δώσει στους δράστες βίας και κακοποίησης πρόσβαση στα θύματά τους, και μάλιστα για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την έκθεση εδώ.
