Η επίθεση του ρωσικού στρατού στις 24 Φεβρουαρίου ξετυλίχτηκε από τρεις διαφορετικούς άξονες. Ένας από αυτούς ήταν τα σύνορα της Λευκορωσίας με την Ουκρανία, από όπου οι ρωσικές δυνάμεις έφτασαν σε λίγες ώρες έξω από το Κίεβο στοχεύοντας στην κατάληψη στρατηγικών σημείων γύρω από την ουκρανική πρωτεύουσα. Η δυνατότητα των Ρώσων να επιχειρήσουν από λευκορωσικό έδαφος φανερώνει την εξέλιξη της στρατηγικής σχέσης μεταξύ των δύο χωρών, δεδομένο που δεν ήταν καθόλου αυτονόητο το μόλις προηγούμενο διάστημα.
Από τα πρώτα χρόνια μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, οι δύο χώρες προχώρησαν σε διακρατικές συμφωνίες που διευκόλυναν τη μετακίνηση και εργασία των πολιτών μεταξύ των εδαφών τους, ενώ με κέντρο την εξαγωγή υδρογονανθράκων συσχέτισαν σφιχτά τις οικονομικές τους δραστηριότητες. Από τα πρώτα χρόνια τους ως ανεξάρτητες εθνικές και πολιτικές οντότητες ανέπτυξαν ένα σχέδιο ενοποίησης που θα τις ενσωμάτωνε σε ένα κοινό πολιτικό, πολιτισμικό και εθνικό χώρο. Το 2014 όμως ο Λουκασένκο αρνήθηκε να αναγνωρίσει την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία. Αντ’ αυτού, άρχισε να ενισχύει δημόσια τη διακριτή εθνική ταυτότητα, απευθυνόμενος για πρώτη φορά στα λευκορωσικά στους πολίτες του και δηλώνοντας «είμαστε Λευκορώσοι, όχι Ρώσοι». Είναι σαφές ότι η πολιτική ενεργοποίηση των ρωσικών και φιλορωσικών πληθυσμών της Ουκρανίας απέναντι στην κεντρική εξουσία του Κιέβου είχε προκαλέσει αγωνία στον Λουκασένκο, βλέποντας ίσως τον εαυτό του σε ενδεχόμενα μελλοντικά σενάρια διαμελισμού του κράτους του. Το 2020 έφτασε στο σημείο να κατηγορήσει τη Μόσχα για επιχείρηση αποσταθεροποίησης της κυβέρνησης του, όταν ανακοίνωσε την σύλληψη στο Μινσκ «33 μισθοφόρων που σχετίζονται με την ιδιωτική εταιρεία μισθοφόρων Βάγκνερ (Wagner)», λίγες μέρες πριν από τις εθνικές εκλογές του Αυγούστου.
Ο Λουκασένκο ανακηρύχθηκε νικητής με πάνω από το 80% των ψήφων σε μία εκλογική διαδικασία όπου η αντιπολίτευση κατήγγειλε εκτεταμένη νοθεία. Οι διαδηλώσεις ταλαιπώρησαν τη λευκορωσική κυβέρνηση για μήνες, και μπορεί να μην οδήγησαν στην πτώση του καθεστώτος όπως πολλοί εντός και εκτός της χώρας ήλπιζαν, προκάλεσαν όμως ένα σημαντικό κύμα κυρώσεων από την Δύση που άφησαν τον Λουκασένκο χωρίς πραγματική εναλλακτική στις διαπραγματεύσεις του με την Ρωσία. Το Κρεμλίνο ήταν από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν τα επίσημα αποτελέσματα των εκλογών, προειδοποιώντας ενάντια στην ανάμειξη τρίτων χωρών στις λευκορωσικές υποθέσεις. Για τη Μόσχα δεν ήταν καθόλου δεδομένη η ευτυχής (για τον Λουκασένκο) έκβαση των διαδηλώσεων, για αυτό και κατά την κορύφωση του κινήματος της αντιπολίτευσης, στη ρωσική πλευρά των συνόρων είχαν συγκεντρωθεί δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς. Η επικράτηση του Λευκορώσου προέδρου στις μετεκλογικές αναταραχές τον διατήρησε μεν στην εξουσία, τον οδήγησε δε αντικειμενικά πιο κοντά στην πολιτική επιρροή της Μόσχας.
Το 2021 οι εξαιρετικά πυκνές συναντήσεις Λουκασένκο και Πούτιν καταλήγουν στην συναντίληψη των δύο χωρών για το ζήτημα της Κριμαίας, την οποία ο Λουκασένκο με δηλώσεις του στην ρωσική τηλεόραση αναγνώρισε ως ρωσικό έδαφος. Ακόμα πιο βαρύνουσας σημασίας ήταν οι αλλαγές που συμφώνησαν οι δύο χώρες σχετικά με το κοινό αμυντικό τους δόγμα. Το πρώτο κείμενο που είχε συνταχτεί το 2001, όταν ξεκινούσαν ήπια οι προσπάθειες ενοποίησης των δύο χωρών, περιέγραφε ως βασική απειλή την παγκόσμια τρομοκρατία και τις ειδικές αποκρυσταλλώσεις που αυτή αποκτούσε στην ευρύτερη περιοχή. Στο φόντο των συνεχώς αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων του Νοέμβρη του 2021 το νέο αμυντικό δόγμα αναγνωρίζει την πιο άμεση απειλή ασφαλείας στην επέκταση του ΝΑΤΟ στην περιοχή και τις πολλαπλές μορφές που αυτή υιοθετεί, όπως είναι η πρόκληση ταραχών στο εσωτερικό των δύο χωρών, μορφές υβριδικού πολέμου και φυσικά η απειλή ένοπλης αντιπαράθεσης με την δυτική συμμαχία.
Στη συνταγματική αναθεώρηση του Φλεβάρη του 2022, εκτός από εσωτερικές ρυθμίσεις που μεταξύ άλλων θα επιτρέψουν και την παραμονή που Λουκασένκο στην εξουσία μέχρι το 2035, απαλείφθηκε και ένα άρθρο που απαγόρευε την εγκατάσταση πυρηνικών πυραύλων στη λευκορωσική επικράτεια από το 1991 και μετά. Το έγγραφο δεν αναφέρει ρητά τη δυνατότητα φιλοξενίας πυρηνικών, θεωρείται ωστόσο ότι η επιτηδευμένη ασάφεια γύρω από το ζήτημα θα επιτρέψει στους δύο ηγέτες, ανάλογα με την πορεία των σχέσεων τους με την Δύση, να χρησιμοποιήσουν και το χαρτί της τοποθέτησης ρωσικών πυρηνικών όπλων στην Λευκορωσία.
Όπως αποτυπώνεται στο σύνολο των κοινών δηλώσεων και ντοκουμέντων των δύο χωρών, η κύρια αιτία που τις οδηγεί σε στενότερη στρατηγική συνεργασία είναι το αρνητικό κλίμα που διαμορφώνεται στον ευρύτερο ζωτικό τους χώρο. Οι κοινές θρησκευτικές παραδόσεις, η εθνική συγγένεια και το κοινό παρελθόν εντός Σοβιετικής Ένωσης αναγνωρίζονται ως συγκολλητικά στοιχεία, όμως η κοινή αίσθηση απειλής από αντίπαλα γεωπολιτικά μπλοκ είναι ο μοχλός που τις ωθεί στην ενοποίηση της αμυντικής τους ικανότητας. Αυτή η εκτεταμένη στρατιωτική συνεργασία ήταν που επέτρεψε στην Ρωσία να αξιοποιήσει το λευκορωσικό έδαφος για να εισβάλλει στην Ουκρανία.
Προς το παρόν, η λευκορωσική πλευρά στηρίζει την πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας αποκλειστικά σε επιμελητειακό επίπεδο. Ο Λουκασένκο έχει εμφατικά αποκλείσει την πιθανότητα ενεργού εμπλοκής της χώρας του στις στρατιωτικές επιχειρήσεις και στις πρώτες μέρες του πολέμου προσπάθησε να αναλάβει και ρόλο διαμεσολαβητή, φιλοξενώντας τις πρώτες συνομιλίες των αντιμαχόμενων πλευρών στην πόλη Γκόμελ. Σαφώς ο Λευκορώσος ηγέτης θέλει να εμφανιστεί ως πολύτιμος σύμμαχος της Ρωσίας, αναγνωρίζει όμως και παράλληλα ότι αν εμπλακεί στρατιωτικά θα αντιμετωπίσει ένα μίγμα κυρώσεων που η Λευκορωσία δεν μπορεί να αντέξει. Μετά την απροκάλυπτη στήριξη των διαδηλώσεων της αντιπολίτευσης από την Δύση, ο Λουκασένκο φαίνεται να έχει πειστεί ότι οποιαδήποτε ευκαιρία αλλαγής καθεστώτος στο Μινσκ θα γίνει δεκτή με χαμόγελα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η τελική έκβαση του πολέμου στη γειτονική Ουκρανία θα ορίσει το σκηνικό της επόμενης μέρας και στη Λευκορωσία.
