Νέα δημοσιογραφική έρευνα από μεγάλα, διεθνή, ειδησεογραφικά Μέσα αποκαλύπτει τις μαρτυρίες ανθρώπων οι οποίοι ισχυρίζονται ότι αναγκάστηκαν από την ελληνική αστυνομία στα σύνορα του Έβρου να προχωρήσουν σε επαναπροωθήσεις (pushbacks) μεταναστών και προσφύγων από τα σύνορα της χώρας προς την Τουρκία.
Σε μια στρατιωτικοποιημένη συνοριακή ζώνη, μέσα στη νύχτα, οι αιτούντες άσυλο λένε ότι έχουν εξαναγκαστεί να συμμετέχουν σε βίαιες, παράνομες επαναπροωθήσεις που διεξάγονται από την ελληνική αστυνομία.
Εγκλωβισμένοι μεταξύ των επιχειρήσεων, οι αιτούντες άσυλο ισχυρίζονται ότι στρατολογήθηκαν βίαια ή παρασύρθηκαν εκεί από έναν Σύριο άνδρα που ζούσε σε ένα κοντέινερ στην αυλή ενός ελληνικού αστυνομικού τμήματος, και στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν ως βαρκάρηδες για να μεταφέρουν άλλους μετανάστες πίσω στην Τουρκία.
Έξι μετανάστες, Σύροι και Μαροκινοί, δήλωσαν πώς συμμετείχαν εξαναγκαστικά σε επαναπροωθήσεις στον ποταμό Έβρο, με αντάλλαγμα ένα σημείωμα της αστυνομίας που τους επέτρεπε να παραμείνουν έναν μήνα στην Ελλάδα. Δύο από τους άνδρες περιέγραψαν τους εαυτούς τους ως «σκλάβους». Είπαν ότι είδαν την ελληνική αστυνομία να απογυμνώνει, να ληστεύει και να επιτίθεται σε αιτούντες άσυλο προτού τους βάλουν ξανά σε υπερπλήρεις φουσκωτές βάρκες τις οποίες οι άνδρες έλαβαν εντολή να μεταφέρουν πίσω από το βαθύ και γρήγορο ποτάμι στην τουρκική όχθη.
Μια κοινή έρευνα από τους Guardian, Lighthouse Reports, Le Monde, Der Spiegel και ARD Report München συγκέντρωσε οπτικά στοιχεία για να επιβεβαιώσει τη μαρτυρία των ανδρών και έγγραφα που επιβεβαιώνουν την κράτηση και αργότερα την απελευθέρωσή τους από τις ελληνικές αρχές. Οι άνδρες ήταν μεταξύ εκείνων που απάντησαν στην ομάδα του Facebook «Consolidated Rescue», η οποία είχε ζητήσει από τους ανθρώπους να μιλήσουν για την πρακτική.
Οι αναφορές για παράνομες επαναπροωθήσεις πολλαπλασιάστηκαν από τον Μάρτιο του 2020, όταν χιλιάδες άνθρωποι, πολλοί από τους οποίους συρρέουν εκεί από τις τουρκικές αρχές, έφτασαν στα ελληνικά σύνορα αφού ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι άνοιξε «την πύλη» προς την Ευρώπη. Οι ελληνικές αρχές και ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, απορρίπτουν συνεχώς τους ισχυρισμούς, επιμένοντας ότι η Ελλάδα έχει μια «σταθερή αλλά δίκαιη» μεταναστευτική πολιτική.
Αλλά οι ντόπιοι στα παραμεθόρια χωριά μίλησαν ανοιχτά για τους αιτούντες άσυλο, συνήθως μασκοφόρους, που «εργάζονται» για την αστυνομία, και δύο ανώτεροι Έλληνες αξιωματικοί επιβεβαίωσαν την πρακτική της χρήσης υπηκόων τρίτων χωρών ως πληρεξούσιων σε επαναπροωθήσεις.
Οι ίδιοι οι άνδρες ισχυρίστηκαν συστηματικό εξαναγκασμό. Ο Μπασέλ*, ένας Σύριος, είπε ότι πέρασε τρεις μήνες σε ένα αστυνομικό κελί στο Τυχερό, κοντά στα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας, απωθώντας άλλους πρόσφυγες.
Ο Μπασέλ είχε περάσει τον Έβρο στην Ελλάδα, ελπίζοντας να ζητήσει άσυλο. Η ομάδα του συνάντησε Έλληνες αστυνομικούς που τους χτύπησαν με ρόπαλα και τους οδήγησαν στο αστυνομικό τμήμα Τυχερού. Εκεί τους διέταξαν να γδυθούν και να στριμωχτούν σε υπερπλήρη κελιά.
Αφού αναγνωρίστηκε ως αγγλόφωνος, ο Μπασέλ είπε του μίλησαν ιδιωτικά και του πρότειναν μια συμφωνία: ή θα δουλέψει για την αστυνομία ή θα κατηγορηθεί για λαθρεμπόριο ανθρώπων και θα πάει στη φυλακή. Σε αντάλλαγμα για μια άδεια παραμονής στην Ελλάδα για ένα μήνα, θα έμενε κλεισμένος τη μέρα και θα αφηνόταν ελεύθερος τη νύχτα για να απωθήσει άλλους αιτούντες άσυλο.
Ο Μπασέλ* δήλωσε ότι του είπαν πως η «δουλειά» θα ήταν απλήρωτη, αλλά μπορούσε να επιλέξει λάφυρα από τα υπάρχοντα των μεταναστών. Δύο άλλοι πρόσφυγες υποστήριξαν μια παρόμοια ιστορία στρατολόγησης και ξυλοδαρμών που ακολουθούσαν εάν κάτι πήγαινε στραβά κατά τη διάρκεια μιας επιχείρησης.
«Αυτή είναι μια εργασία άκρως επικίνδυνη , επίσης λόγω της εχθρότητας μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων», είπε ο Μπασέλ. Αστυνομικές πηγές που μίλησαν στην έρευνα επιβεβαίωσαν ότι για την αποφυγή αντιπαραθέσεων με τις τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας χρησιμοποιούνται πληρεξούσιοι όπως ο Μπασέλ.
Τρεις Σύριοι που κρατούνται σε άλλο αστυνομικό τμήμα, στο Νέο Χειμώνιο Έβρου, υποστήριξαν μια αντίστοιχη ιστορία. Όλοι είχαν πληρώσει έως και 5.000 ευρώ (4.300 λίρες) σε έναν μεσάζοντα στην Κωνσταντινούπολη για να περάσουν στην Ελλάδα μέσω ενός λαθρέμπορου, ο οποίος είπε ότι θα τους περίμενε ένας Σύριος με την ελληνική αστυνομία. Τρομοκρατήθηκαν όταν συνειδητοποίησαν ότι περίμεναν από αυτούς να μεταφέρουν με βάρκες τους μετανάστες πίσω στην Τουρκία με αντάλλαγμα το δικό τους πέρασμα.
Ένας από αυτούς, ο Farhad, ανέφερε και αυτός στην μαρτυρία του ότι απειλούνταν τακτικά από έναν Σύριο που αποκαλούσε τον εαυτό του «Μάικ», ο οποίος εργαζόταν στο Νέο Χειμώνιο, βοηθώντας την αστυνομία σε παράνομες επαναπροωθήσεις, στρατολογώντας και συντονίζοντας αιτούντες άσυλο.
Ο «Μάικ», που ζούσε στο αστυνομικό τμήμα, έψαχνε τους συλληφθέντες αιτούντες άσυλο στην όχθη του ποταμού προτού τους στείλουν πίσω. Ήταν ιδιαίτερα πρόθυμος για τα χρυσά κοσμήματα και γινόταν βίαιος αν οι άνθρωποι δεν παρέδιδαν τιμαλφή.
Καλοφτιαγμένος και έχοντας ένα τατουάζ σπαρτιατικού κράνους, ο «Μάικ», αναγνωρίστηκε από τους άνδρες πρόσφυγες καθώς και από έναν ντόπιο ιδιοκτήτη καταστήματος, ο οποίος τον είχε δει με την αστυνομία. Η έρευνα έχει δει και φωτογραφίες του στον σταθμό. Ο «Μάικ» λέγεται ότι συνεργάζεται με τον αδελφό του, έναν καταδικασθέντα δολοφόνο που καταζητείται για απαγωγή και για πολλαπλές κατηγορίες λαθρεμπορίου.
Ο Μπασέλ αφέθηκε ελεύθερος και τώρα έχει εγκαταλείψει την Ελλάδα, αλλά έχει τραυματιστεί ψυχολογικά από τον χρόνο που τον κρατούσαν σε κελί και τον οδηγούσαν, μασκοφόρο, σε ομάδες απελπισμένων, συχνά ημίγυμνων αιτούντων άσυλο πίσω στην Τουρκία.
«Αποκαλώ αυτό το στάδιο το στάδιο της σκλαβιάς», είπε.
Η Guardian επικοινώνησε πολλές φορές με τα αστυνομικά τμήματα Τυχερού και Νέου Χειμωνίου, τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη και τον πρόεδρο των συνοριοφυλάκων Έβρου, αλλά μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης δεν είχε καμία απάντηση.
*Τα ονόματα έχουν αλλάξει για την προστασία των ταυτοτήτων
