Του Κώστα Ράπτη, αναδημοσίευση από τον ιστότοπο Capital.gr
Απαντώντας χθες το μεσημέρι σε ερωτήσεις κοινοβουλευτικής επιτροπής ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον διαβεβαίωσε ότι η κυβέρνησή του πράττει ό,τι χρειάζεται για να εξασφαλίσει την κατάλληλη στέγη για τους Ουκρανούς πρόσφυγες. Μόνο που την ίδια στιγμή ο αρμόδιος για αυτό ακριβώς το χαρτοφυλάκιο υφυπουργός παραιτούνταν, ακολουθώντας τους δεκάδες άλλους συναδέλφους του, που υπό μορφήν χιονοστιβάδας εγκατέλειπαν το κυβερνητικό σκάφος, αμφισβητώντας τον πρωθυπουργό.
Αποτελεί εξόχως βρετανική ιδιαιτερότητα ότι οι πολιτικές αντιθέσεις είθισται να επιλύονται στο επίπεδο του σεξουαλικού σκανδάλου. Όπως αυτό με το οποίο βαρύνεται ο αναπληρωτής επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας των Συντηρητικών, ο οποίος και πριν φθάσει να παρενοχλεί συνάδελφό του σε ιδιωτική λέσχη την προηγούμενη εβδομάδα είχε δεχθεί αντίστοιχες κατηγορίες το 2019. Το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός προσπέρασε (ισχυριζόμενος πως δεν τα είχε πληροφορηθεί) τα παλαιά εκείνα αμαρτήματα, για να διορίσει τον εκλεκτό του σε κρίσιμο πόστο της κοινοβουλευτικής ομάδας, ήταν το στοιχείο που μετέτρεψε το ιδιωτικό σκάνδαλο σε πολιτική κρίση.
Με ανοικτές ακόμη τις πληγές από το Partygate, ο Τζόνσον βρέθηκε ενώπιον μαζικής κατακραυγής σε ό,τι αφορά την «αξιοπιστία» και την «ακεραιότητά» του. Το γεγονός ότι ο ίδιος κατόρθωσε να επιβιώσει πολιτικά στην πρόσφατη πρόταση μομφής στην κοινοβουλευτική ομάδα των Συντηρητικών (η οποία με βάση τους έως τώρα ισχύοντες κανόνες δεν μπορεί να επαναληφθεί πριν την παρέλευση έτους), οδήγησε σε πρωτόγνωρες καταστάσεις, με τη μαζική φυγή των υπουργών προκειμένου να επιτευχθεί η έξωση του Τζόνσον.
Με μια σειρά από σκληρές επιστολές κορυφαία κυβερνητικά στελέχη έκαναν γνωστό ότι δεν τους επιτρέπει την παραμονή στην κυβέρνηση η συνείδησή τους (αυτή που η φωνή της δυναμώνει όποτε προβάλλουν σοβαρές πιθανότητες διεκδίκησης της ηγεσίας). Θα ήταν πιο ειλικρινείς, αν επικαλούνταν ευθέως την ήττα των Συντηρητικών σε δύο πρόσφατες αναπληρωματικές εκλογές, η οποία κινητοποιεί τα ένστικτα επιβίωσης όλου του κόμματος και αναιρεί το κυριότερο επιχείρημα του Τζόνσον, ότι δηλαδή η ετυμηγορία της κάλπης το 2019 τον έχει οπλίσει με μια «ογκώδη λαϊκή εντολή».
Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, ο ένοικος της Ντάουνινγκ Στριτ φέρεται να έχει συμφιλιωθεί με το μοιραίο και να προετοιμάζει το διάγγελμα της παραίτησής του, ενώ ταυτοχρόνως διαπραγματεύεται την παραμονή του στην εξουσία μέχρι την ολοκλήρωση του συνεδρίου των Συντηρητικών το φθινόπωρο. Ωστόσο, είναι αμφίβολο αν μπορεί να σταθεί ως πρωθυπουργός ακόμη και για το διάστημα των περίπου έξι εβδομάδων που διαρκεί η ανάδειξη νέου ηγέτη από την κοινοβουλευτική ομάδα και κατόπιν την κομματική βάση.
Εσωκομματικές ανταρσίες αυτού του τύπου και αλλαγές πρωθυπουργού μεσούσης της κοινοβουλευτικής περιόδου είναι κάτι το όχι ασύνηθες στα βρετανικά πράγματα. Ακόμη και η «Σιδηρά Κυρία» Μάργκαρετ Θάτσερ είχε ένα τέτοιο πολιτικό τέλος, ενώ και ο ίδιος ο Μπόρις Τζόνσον με αντίστοιχο τρόπο πέτυχε την καθαίρεση της προκατόχου του Τερέζα Μέι. Ωστόσο, από την παρούσα πολιτική περιπέτεια μένει κανείς με την εντύπωση ότι σηματοδοτεί μια κρίση πέρα από τις συνήθεις ίντριγκες που ζωογονούν την βρετανική κοινοβουλευτική ζωή.
Το «εσωτερικό μέτωπό» της Βρετανίας αποκαλύπτει μια χώρα που ακόμη αναζητεί ρόλο και βηματισμό. Η υλοποίηση του Brexit με την οποία ταυτίσθηκε η πρωθυπουργική θητεία του Μπόρις Τζόνσον δεν συνοδεύθηκε από το ξεδίπλωμα μιας συνεκτικής στρατηγικής για ποιο θα είναι το αναπτυξιακό μοντέλο της μετά την έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε. Αφήνοντας πίσω της (ενδεχομένως όχι οριστικά) την περιπέτεια της πανδημίας και της αναποτελεσματικής διαχείρισής της, η Βρετανία εισέρχεται, με τον πληθυσμό της ανήσυχο και αποθαρρυμένο, στον κυκλώνα της πολυπλόκαμης κρίσης που έχει πυροδοτήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Αλλά δεν είναι τα θέματα αυτού του είδους στα οποία η πολιτική και μιντιακή ελίτ ρίχνει το βάρος όταν κάνει λόγο για «ακεραιότητα» και «αξιοπιστία». Αν και δεν θα πρέπει να δηλώνει αιφνιδιασμένη και έκπληκτη: περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον ο Μπόρις Τζόνσον ήταν ένας πολιτικός του θεάματος και της εικόνας – η «ελαστική» σχέση με τα πραγματικά δεδομένα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με αυτό.
