Στα μέσα του Σεπτεμβρίου έγινε γνωστό πως η εταιρεία Marvel θα κυκλοφορήσει το 2024 την υπερηρωϊκή ταινία δράσης ‘Captain America: New World Order’ (Νέα Τάξη Πραγμάτων), με μια εκ των ηρωίδων να έχει το όνομα Σάμπρα*. «Όλα καλά», θα μπορούσε να πει κάποιος αν έμενε στο Δελτίο Τύπου της παραγωγής, όπου αναφερόταν το όνομα της Ισραηλινής ηθοποιού Σίρα Χάας ως εκείνο της πρωταγωνίστριας και δεν προχωρούσε στο γεγονός ότι η προερχόμενη από τον χώρο των κόμικ φιγούρα της Σάμπρα είναι μια πράκτορας της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών, Μοσάντ.
Η είδηση προκάλεσε την οργή του αραβικού κόσμου, και όχι μόνο για το πλέον «χτυπητό» και καθόλα επαρκή λόγο της σύμπτωσης του ονόματος της ηρωίδας με τη σφαγή χιλιάδων Παλαιστινίων στους προσφυγικούς καταυλισμούς σε Σάμπρα και Σατίλα, υπό τις εντολές του τότε στρατηγού και μετέπειτα πρωθυπουργού του Ισραήλ, Αριέλ Σαρόν. Όπως επισημαίνουν δημιουργοί και φαν του χώρου των κόμικ το πρόβλημα δεν αφορά αποκλειστικά τους συνειρμούς με το οδυνηρό παρελθόν αλλά και τη φιλοδοξία του σιωνισμού και της ιμπεριαλιστικής του «μήτρας» να επανασυστηθούν στην παγκόσμια κοινή γνώμη με ένα νέο, πιο ευπαρουσίαστο πρόσωπο.
«Η συγκεκριμένη επιλογή αντανακλά τον ρατσισμό που διαπερνά αυτές τις εταιρίες» σημειώνει μιλώντας στο Al Jazeera ο 29χρονος κομικογράφος Μάικλ Τζαμπαρίν, που ανδρώθηκε στην πραγματικότητα της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης. «Είναι μια διαδικασία που τρέφει το κοινό με προπαγάνδα, διαστρέφοντας τα γεγονότα και φέρνοντας στο προσκήνιο ήρωες που συντελούν στο ξέπλυμα του ιμπεριαλισμού» συμπληρώνει και καταλήγει περιγράφοντας τη Σάμπρα ως «διόλου τυχαία περήφανη υπάλληλο της ισραηλινής κατοχικής δύναμης και βιτρίνα της γνωστής για τη βρώμικη ιστορία της Μοσάντ». Αλλά και η 21χρονη Ντάνια Ομάρι, αρχιτέκτονας, φαν και δημιουργός κόμικ επισημαίνει το παράδοξο η Σάμπρα να παρουσιάζεται ως μια «ηρωική στρατιώτης», με το γεγονός της κατοχής να παρακάμπτεται και να εξαιρείται του δραματουργικού πλαισίου.
Προς επίρρωση των παραπάνω και σύμφωνα με τα όσα εξηγούσε προ ημερών ο συγγραφέας Εϊζά Γουινστάνλεϊ στο Electronic Intifada, όταν το 1981 έκανε την εμφάνισή της η Σάμπρα, η Marvel παρουσίαζε τους Άραβες είτε σαν παρανοϊκούς τρομοκράτες που δολοφονούσαν ανθρώπους χωρίς καμία απολύτως αιτία είτε ως πολιτισμικά καθυστερημένους μικροαπατεώνες που πλήρωναν τις συνέπειες των δικών τους πράξεων. Γεγονός που μας αναγκάζει να επιστρέψουμε στο έτος δημιουργίας της Σάμπρα, εν μέσω της υπερσυντηρητικής αντεπανάστασης που πρέσβευε ο ριγκανισμός, όταν η εξυπηρέτηση των αμερικανικών συμφερόντων ταυτιζόταν ολόπλευρα με τις πολιτικές και στρατιωτικές προτεραιότητες του Ισραήλ.
Αλλά και η παλαιστινιακή εκστρατεία για το ακαδημαϊκό και πολιτιστικό σαμποτάζ στο Ισραήλ υπενθυμίζει με ανάρτησή της στο Twitter πως το δημιούργημα της Σάμπρα «συνδέεται με τον εξευγενισμό της πράξης του φόνου», ενώ χαρακτήρισε την αρχική εκδοχή του κόμικ «νοσηρή ηρωοποίηση της Μοσάντ».
Υπάρχει ασφαλώς ο αντίλογος που θέλει τα μεγάλα στούντιο που ασχολούνται με τις εξαιρετικά προσοδοφόρες ταινίες υπερηρωικού περιεχομένου να ενδιαφέρονται για «στρογγυλεμένες» αφηγήσεις που αναιρούν εν πολλοίς τις διαθέσεις των αρχικών έργων. Σε αυτό το πλαίσιο για κάθε Captain America αντιπαρατίθεται ο Black Panther, με την πολιτική της Marvel να δίνει τον λόγο σε εθνικές και φυλετικές μειονότητες, γεγονός που συχνά προκαλεί έντονες αντιδράσεις ακροδεξιών κύκλων στις ΗΠΑ.
Πέραν ωστόσο από την παράμετρο των προθέσεων, όπου μπορεί να γίνει μπόλικη κριτική ως προς το αν τα κίνητρα της Marvel και της οποιασδήποτε πολυεθνικής είναι αγνά ή εκπορεύονται από την ανάγκη διεύρυνσης του αγοραστικού κοινού, υπάρχει και η διάσταση της ενσωμάτωσης των πολιτικών και κοινωνικών επιδίκων στον διαθεματικό ιμπεριαλισμό. Έτσι, και σε μια εκδοχή θαυμαστής ταυτοχρονίας με τον mainstream φιλελεύθερο δικαιωματισμό θα μπορούσε να ειπωθεί πως η ιστορία της Σάμπρα δεν μπορεί να υπερβεί το όριο ενός επιφανειακού ισαποστακισμού που αγνοεί εντέχνως το ταξικό στοιχείο, μένοντας σε μια μανιχαϊστική απεικόνιση μεταξύ καλού και κακού, μετριοπάθειας και φανατισμού. Μήπως κι αυτό όμως το γεγονός της ισοκρισίας μεταξύ θύτη και θύματος δεν συνιστά ξέπλυμα;
* Η ίδια η λέξη Σάμπρα στην ισραηλινή γλώσσα αναφέρεται στους αυτόχθονες Εβραίους, όσους γεννήθηκαν στο κράτος του Ισραήλ και δεν μετανάστευσαν στα ισραηλινά εδάφη μετά το 1948. ‘Ομως σε μια ακόμη πρακτική πολιτιστικής επανοικιοποίησης η ρίζα της λέξης δεν είναι άλλη από το αραβικό saber, που αναφέρεται στο φυτό του κάκτου της φραγκοσυκιάς που είναι ιθαγενές στην περιοχή και το οποίο είναι γνωστό για την ανθεκτικότητά του και χρησιμοποιείται από τους Παλαιστίνιους ως σύμβολο αντοχής μετά τη Nakba του 1948.
