Η Αϊτή βρίσκεται για άλλη μια φορά μπροστά σε μια πολιτική, οικονομική και υγειονομική κρίση. Η κατάσταση στη χώρα είναι πλέον εκτός ελέγχου καθώς, πέρα από μια σχεδόν συνεχή εξέγερση τα τελευταία χρόνια εναντίον των πολιτικών ελίτ, οργανωμένες συμμορίες διεκδικούν πολιτικό ρόλο, εκβιάζοντας περαιτέρω την κατάσταση καθώς συμμετέχουν στο μπλοκάρισμα του κεντρικού σταθμού εφοδιασμού της χώρας με πετρέλαιο, το «Terminal Varreux», από όπου περνά το 90% των καυσίμων της χώρας (όχι για πρώτη φορά).
Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει ηλεκτρικό, τα νοσoκομεία δεν έχουν ρεύμα, οι μεταφορές εντός του νησιού είναι προβληματικές. Σημαίνει επίσης πως η χολέρα που επανεμφανίστηκε στο νησί, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί, έστω και περιορισμένα, καθώς δεν μπορεί να γίνει καθαρισμός του νερού, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη πρωτοφανής ακόμα και για την Αϊτή λιμός. Από τον Σεπτέμβριο που η κυβέρνηση του Αριέλ Ανρί – διάδοχου του δολοφονηθέντος «εκλεγμένου» δικτάτορα Μοΐζ, πιθανώς ο ίδιος μπλεγμένος στη δολοφονία του – διέκοψε την επιδότηση των καυσίμων το κόστος του λίτρου έφτασε στη μαύρη αγορά περί τα 10 δολάρια (100 δολάρια τον μήνα ήταν περίπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας πέρυσι, και μάλλον έχει βουλιάξει ακόμα περισσότερο).
Η παύση των επιδοτήσεων πυροδότησε εξέγερση και τον αποκλεισμό της τροφοδοσίας με καύσιμα. Οι συμμορίες ήρθαν και πάτησαν πάνω σε έναν ήδη εν εξελίξει αποκλεισμό από διαδηλωτές, ο οποίος δεν μοιάζει να χαλαρώνει.
Η (μη-εκλεγμένη) κυβέρνηση Ανρί, αδύναμη να αντιδράσει στον συνδυασμό λαϊκής απονομιμοποίησης, παραστρατιωτικής παρουσίας των συμμοριών και στη γενικευμένη ενεργειακή και διατροφική κρίση, έσπευσε την περασμένη εβδομάδα να ζητήσει διεθνή στρατιωτική συνδρομή. Μια τέτοια εξέλιξη όμως βρίσκει αντίθετη την πλειονότητα των Αϊτινών που έχουν εξαιρετικά κακές αναμνήσεις από τις προηγούμενες «ειρηνευτικές αποστολές», του ΟΗΕ συμπεριλαμβανομένου.
Η προηγούμενη αποστολή του ΟΗΕ που έδρασε στην Αϊτή από το 2004 έως το 2017, είναι υπεύθυνη για την εισαγωγή της χολέρας στην χώρα (με ίσως και 10.000 θύματα), ενώ υπήρξαν πολυάριθμα επεισόδια βιασμών, πορνείας και εγκατάλειψης των παιδιών από τα μέλη των ειρηνευτικών αποστολών, με θύματα κορίτσια ακόμα και 12- 13 ετών. Οι δυνάμεις του ΟΗΕ αντιμετωπίστηκαν από τους Αϊτινούς σαν δυνάμεις κατοχής, που πέραν όλων των άλλων, κατέστειλαν διαδηλώσεις, είχαν στο στόχαστρο ακτιβιστές και συνεργάστηκαν με παραστρατιωτικές ομάδες και το οργανωμένο έγκλημα, αφήνοντας την Αϊτή σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι τη βρήκαν.
Η ιδέα λοιπόν μιας νέας αποστολής του ΟΗΕ δεν είναι καθόλου ευπρόσδεκτη στην Αϊτή, παρά τα τρομακτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα.
Οι ΗΠΑ, από την άλλη, αποτελούν μόνιμη πηγή δεινών στη χώρα από την εποχή που είχαν εισβάλει και λεηλατήσει τα ταμεία και την οικονομία της το 1915, καταστέλλοντας με αποικιοκρατικές θηριωδίες την πολιτική αντίσταση των Αϊτινών και επιβάλλοντας στη χώρα καθεστώς καταναγκαστικής εργασίας. Οι ΗΠΑ είχαν μεγάλη συμβολή στην ανατροπή – δύο φορές, το 1991 και το 2004 – του μόνου νόμιμα εκλεγμένου Προέδρου της Αϊτής, του Ζαν Μπερτράντ Αριστίντ, καθολικού ιερωμένου, που πρόσκειτο στο κίνημα της θεολογίας της απελευθέρωσης. Οι πολιτικές τις οποίες επέβαλαν στην Αϊτή μετά τα πραξικοπήματα, εξόντωσαν την ήδη παραπαίουσα οικονομία της χώρας και οδήγησαν την Αϊτή στην κατάσταση μόνιμης κρίσης και εξάρτησης που περνά. Ήταν τέτοια η καταστροφή που προκάλεσε στην αϊτινή γεωργία η κατάργηση των δασμών και της απελευθέρωσης των εισαγωγών αγροτικών προϊόντων, (ένας όρος στον οποίο επέμεινε η κυβέρνηση Κλίντον το 1994 προκειμένου να «επιτρέψει» στον Αριστίντ να επανέλθει στην χώρα), που προκάλεσε κάτι το πρωτοφανές: το 2010 ο Μπιλ Κλίντον αναγνώρισε το λάθος του και τις συνέπειες που είχε στην οικονομία της Αϊτής και ζήτησε συγγνώμη.
Αμερικανική επέμβαση;
Αυτή τη φορά, οι ΗΠΑ θα ήθελαν να αποφύγουν την άμεση εμπλοκή. Μέχρι στιγμής έχουν στείλει – μαζί με τον Καναδά – τεθωρακισμένα για χρήση της αστυνομίας ώστε να αντιμετωπιστούν οι συμμορίες (και οι διαδηλωτές βέβαια). Μεταξύ των επερχόμενων ενδιάμεσων εκλογών για το Κογκρέσο, και του μετώπου στην Ουκρανία, αλλά και της επιφύλαξης διακεκριμένων αναλυτών, λόγω της ενδεχόμενης λαϊκής αντίστασης στην παρουσία αμερικανών στρατιωτών στην Αϊτή – δεδομένου του βεβαρυμένου παρελθόντος – οι ΗΠΑ θα προτιμούσαν να στηρίξουν «τρίτους» που θα έκαναν την «βρώμικη δουλειά». Για παρόμοιους λόγους – το φιάσκο της αποστολής του ΟΗΕ στην Αϊτή στις αρχές του αιώνα, και ο ΟΗΕ δεν θα ήθελε να ξαναστείλει δική του αποστολή στην Αϊτή.
Έκκληση για την μη-αποστολή ξένων στρατευμάτων απηύθυναν και πολλές ιατρικές ΜΚΟ στη χώρα και ακτιβιστές. Οι οργανώσεις θεωρούν πως η παρουσία των ξένων στρατευμάτων θα εκτρέψει ακόμα περισσότερο την κατάσταση.
Χθες στην ολομέλεια του Συμβουλίου Ασφαλείας, οι ΗΠΑ, το Μεξικό και ο Καναδάς πρότειναν δύο σχέδια δράσης: το ένα αφορά τον σχηματισμό ενός πολυεθνικού εκστρατευτικού σώματος, με την έγκριση αλλά όχι υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, που θα ανακτήσει τον έλεγχο της πρωτεύουσας και της χώρας. Το άλλο ζητά να επιβληθούν κυρώσεις σε αρχηγούς των συμμοριών, όπως του Jimmy ‘Barbeque’ Cherizier, αρχηγού της «ομοσπονδίας» συμμοριών ‘G9 an fanmi e alye’ (Οικογένεια G9 και σύμμαχοι) και πολέμαρχο, που διεκδικεί πολιτικό ρόλο στην εξέγερση. Ο Cherizier κατέθεσε μάλιστα και στις αρχές του μήνα σχέδιο για την υπέρβαση της κρίσης.
Η Κίνα είναι σκεπτική ως προς την πρώτη λύση – επικαλούμενη τις μαζικές διαδηλώσεις εναντίον της επέμβασης στους δρόμους της Αϊτής και την κακή προτέρα εμπειρία – και δέχεται τη δεύτερη. Η Ρωσία, από την άλλη, είναι απορριπτική απέναντι και στις δύο προτάσεις. Το πιθανότερο ενδεχόμενο είναι να οργανωθεί ακόμα και χωρίς την έγκριση του Σ.Α. του ΟΗΕ, πιθανόν υπό την αιγίδα άλλου οργανισμού (όπως της Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών π.χ.) κάποιο εκστρατευτικό σώμα υπό την de facto ηγεσία των ΗΠΑ, πιθανόν με περιορισμένους στόχους: τον αφοπλισμό των συμμοριών και την απελευθέρωση της τροφοδοσίας με καύσιμα. Σημειώνω πως διαδηλωτές στην Αϊτή ζητούσαν με ρωσικές σημαίες, το βέτο Ρωσίας και Κίνας σε οιαδήποτε απόφαση για επέμβαση:
Αλλά φυσικά, ένας απλούστερος και αποτελεσματικότερος τρόπος να ξεμπλοκαριστεί η τροφοδοσία και να ηρεμήσει η κατάσταση, θα ήταν η εξασφάλιση – από τον ΟΗΕ ή από γειτονικές χώρες – της δυνατότητας να συνεχίσουν οι επιδοτήσεις καυσίμων, χωρίς τις οποίες πρακτικά το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού βυθίζεται πέρα από τα όρια της επιβίωσης. Αν αναλογιστεί κανείς πως ο ΟΗΕ, αναγνωρίζοντας την ευθύνη του για την επιδημία χολέρας του 2010, είχε ανοίξει και στην συζήτηση για αποζημιώσεις στην Αϊτή, ίσως θα μπορούσε να συνδυαστεί η απόδοση του χρέους με την εξασφάλιση επαρκών συνθηκών επιβίωσης για την πλειονότητα του πληθυσμού.
Η οργή όμως του πληθυσμού είναι πλέον ασυγκράτητη και δύσκολα θα αμβλυνθεί παρά μόνο με βία ή με ανατροπή του καθεστώτος. Η μία μετά την άλλη νόθες εκλογές, που φέρνουν απονομιμοποιημένες κυβερνήσεις οι οποίες καταφεύγουν αμέσως σε συνθλιπτική καταστολή και φονική βία, σε συνεργασία με εγκληματικές ομάδες, που αγοράζουν τα όπλα τους από τις ΗΠΑ, μια συνεχή ροή τεράστιων οικονομικών σκανδάλων και κακοδιαχείρισης, έναν “διεθνή παράγοντα” που νοιάζεται να υπερασπιστεί τα δικά του συμφέροντα στην χώρα αλλά και μια ολιγαρχία που αποτελείται από Λιβανέζους, Σύρους, Γερμανούς και μουλάτους, η οποία είναι πάμπλουτη μέσα σε μια θάλασσα ακραίας φτώχειας. Και αυτό είναι μόνο η τελευταία δόση ενός μαρτυρίου που ξεκινά από την επανάσταση των σκλάβων στην Αϊτή απέναντι στη γαλλική αποικιοκρατία, την πρώτη επιτυχημένη επανάσταση των σκλάβων στον κόσμο, για την οποία οι Αϊτινοί έχουν πληρώσει βαρύτατο τίμημα.
Η οργή του διαδηλωτή στους δρόμους του Πορτ ο Πρενς, είναι εύγλωττη και απολύτως κατανοητή:
Επίμετρο: Ο Indigo Traveler, ένας Αυστραλός που περιηγείται τον κόσμο και κάνει ρεπορτάζ από «δύσκολες περιοχές» του, πήγε στο Πορτ ο Πρενς στις αρχές του μήνα και κατέγραψε το τι έζησε, μια επίσκεψη που την χαρακτήρισε σαν την τρομακτικότερη στη ζωή του – και έχει περάσει από εμπόλεμες ζώνες:
