Η καταστροφή της πανδημίας της πανώλης άφησε ένα τόσο απίστευτο γενετικό σημάδι στην ανθρωπότητα που εξακολουθεί να επηρεάζει την υγεία μας σχεδόν 700 χρόνια αργότερα.
Έως και η Ευρωπαίοι πέθαναν όταν ο Μαύρος Θάνατος σάρωσε την Ευρώπη στα μέσα του 1300.
Μια πρωτοποριακή μελέτη που αναλύει το DNA αρχαίων σκελετικών καταλοίπων βρήκε μεταλλάξεις που βοήθησαν τους ανθρώπους να επιβιώσουν από την πανώλη.
Αλλά αυτές οι ίδιες μεταλλάξεις συνδέονται με αυτοάνοσες ασθένειες που ταλαιπωρούν τους ανθρώπους σήμερα.
Ο Μαύρος Θάνατος είναι μια από τις πιο σημαντικές, θανατηφόρες και πιο ζοφερές στιγμές στην ανθρώπινη ιστορία. Υπολογίζεται ότι μέχρι και 200 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν.
Οι ερευνητές υποψιάστηκαν ότι ένα γεγονός τέτοιου τεράστιου πρέπει να διαμόρφωσε την ανθρώπινη εξέλιξη. Ανέλυσαν το DNA που ελήφθη από τα δόντια 206 αρχαίων σκελετών και μπόρεσαν να χρονολογήσουν με ακρίβεια τα ανθρώπινα κατάλοιπα πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά τον Μαύρο Θάνατο.
Η ανάλυση περιελάβανε οστά από τους λάκκους πανώλης του East Smithfield που χρησιμοποιήθηκαν για μαζικές ταφές στο Λονδίνο, αλλά τα περισσότερα δείγματα προέρχονται από τη Δανία.
Το ξεχωριστό εύρημα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature, περιέβαλε μεταλλάξεις σε ένα γονίδιο που ονομάζεται ERAP2.
Εάν είχατε τις σωστές μεταλλάξεις, είχατε 40% περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσετε από την πανώλη.
«Αυτό είναι τεράστιο αποτέλεσμα, είναι έκπληξη να βρεις κάτι τέτοιο στο ανθρώπινο γονιδίωμα», είπε ο καθηγητής Λούις Μπαρέιρο, από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο.
Η δουλειά του γονιδίου είναι να κάνει τις πρωτεΐνες που τεμαχίζουν τα εισβάλλοντα μικρόβια και δείχνουν τα θραύσματα στο ανοσοποιητικό σύστημα, προετοιμάζοντας το πιο αποτελεσματικά για να αναγνωρίσει και να εξουδετερώσει τον εχθρό.
Το γονίδιο έρχεται σε διαφορετικές εκδόσεις – αυτές που λειτουργούν καλά και αυτές που δεν κάνουν τίποτα – και παίρνετε ένα αντίγραφο από κάθε γονέα. Έτσι, οι τυχεροί, που ήταν πιο πιθανό να επιβιώσουν, κληρονόμησαν μια έκδοση υψηλής λειτουργικότητας από τους γονείς. Και οι επιζώντες είχαν παιδιά και έτσι κληροδότησαν αυτές τις χρήσιμες μεταλλάξεις.
«Είναι τεράστιο που βλέπουμε μια μετατόπιση 10% σε δύο έως τρεις γενιές, είναι το ισχυρότερο γεγονός επιλογής στον άνθρωπο μέχρι σήμερα», μου είπε ο εξελικτικός γενετιστής καθηγητής Χέντρικ Πόιναρ, από το Πανεπιστήμιο McMaster.
Τα αποτελέσματα επιβεβαιώθηκαν σε σύγχρονα πειράματα χρησιμοποιώντας το βακτήριο της πανώλης, το Yersinia pestis. Δείγματα αίματος από άτομα με χρήσιμες μεταλλάξεις ήταν πιο ικανά να αντισταθούν στη μόλυνση από αυτά που δεν είχαν.
«Είναι σαν να παρακολουθείς τον Μαύρο Θάνατο να ξετυλίγεται σε ένα πιάτο Petri- αυτό είναι που σου ανοίγει τα μάτια», είπε ο καθηγητής Πόιναρ.
Ακόμη και σήμερα αυτές οι μεταλλάξεις που αντιστέκονται στην πανούκλα είναι πιο συχνές από ό,τι πριν από τον Μαύρο Θάνατο.
Το πρόβλημα είναι ότι έχουν συνδεθεί με αυτοάνοσες ασθένειες όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου του Crohn – αυτό που βοήθησε να κρατήσουν τους προγόνους μας ζωντανούς πριν από 700 χρόνια, αλλά θα μπορούσαν να βλάψουν την υγεία μας σήμερα.
Άλλες ιστορικές δυνάμεις στο DNA μας έχουν μια κληρονομιά που τη βιώνουμε μέχρι σήμερα. Περίπου το 1-4% του σύγχρονου ανθρώπινου DNA προέρχεται από τους προγόνους μας που κοιμούνται με Νεάντερταλ και αυτή η κληρονομικότητα επηρεάζει την ικανότητά μας να ανταποκρινόμαστε σε ασθένειες συμπεριλαμβανομένου του Covid.
«Επομένως, αυτές οι ουλές από το παρελθόν εξακολουθούν να επηρεάζουν την ευαισθησία μας στις ασθένειες σήμερα, με έναν αρκετά αξιοσημείωτο τρόπο», δήλωσε ο καθηγητής Μπαρέιρο.
Ο καθηγητής Μπαρέιρο είπε ότι το πλεονέκτημα επιβίωσης 40% ήταν το «δυνατότερο αποτέλεσμα επιλεκτικής φυσικής κατάστασης που έχει εκτιμηθεί ποτέ στους ανθρώπους». Φαινομενικά υπονομεύει το όφελος των μεταλλάξεων ανθεκτικών στον HIV ή εκείνων που βοηθούν στην πέψη του γάλακτος – αν και προειδοποιεί ότι οι άμεσες συγκρίσεις είναι δύσκολες.
Ωστόσο, η πανδημία του κορονοϊου δεν θα αφήσει παρόμοια κληρονομιά.
Η εξέλιξη λειτουργεί μέσω της ικανότητάς μας να αναπαράγεται και να μεταβιβάζετε τα γονίδιά σας. Ο κορονοϊός σκοτώνει σε μεγάλο βαθμό τους ηλικιωμένους που έχουν ήδη περάσει το σημείο να κάνουν παιδιά.
Ήταν η ικανότητα της πανώλης να σκοτώνει σε όλο το ηλικιακό φάσμα και σε τόσο μεγάλους αριθμούς που σήμαινε ότι είχε τόσο διαρκή αντίκτυπο.
