Η πρωταγωνίστρια των «Μαγισσών», Νικόλ Δημητρακοπούλου, μιλάει στο Κοσμοδρόμιο για την εν εξελίξει πρωτοποριακή παράσταση που ερευνά τη θέση της γυναίκας όπως αυτή εκφράζεται διαχρονικά μέσα από κείμενα ιστορικά ή μέσα από την ελληνική παράδοση.
Είναι το τρίτο κομμάτι των Μαγισσών αυτό στο οποίο συμμετέχεις. Θα ήθελες να μας πεις λίγα λόγια για το έργο και την εξέλιξή του;
Αυτό το έργο ξεκίνησε τέτοια εποχή πέρυσι, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Γυναικών. Θελήσαμε να κάνουμε κάτι σχετικό με τη Νατάσα Σίδερη που έχει γράψει το έργο και την Αναστασία Κότσαλη που έγραψε τη μουσική στο πρώτο μέρος. Μας ενδιέφερε και με ενδιέφερε προσωπικά το ζήτημα όλα αυτά τα χρόνια και υπήρχε η συγκυρία των καταστάσεων εκείνη την περίοδο, όταν άρχιζε το θέμα να μπαίνει δυναμικά στον δημόσιο διάλογο. Έτσι είπαμε να φτιάξουμε κάτι.
Οι «Μάγισσες» ξεκίνησαν ως σύλληψη σκηνική με αφορμή τον χώρο, η πρώτη παράσταση έγινε στην Γλυπτοθήκη Ζογγολόπουλου στο Ψυχικό, έναν ιδιαίτερος χώρος με όλα γλυπτά του Ζογγολόπουλου εκτεθειμένα υπαίθρια. Η Νατάσα έγραψε τις «Μάγισσες» με αναφορά την ιστορία των γυναικών στον Μεσαίωνα, οι οποίες στοχοποιούνταν ως μάγισσες γιατί ήταν κατώτερης τάξης ή ήταν πολύ διαφορετικές για την εποχή τους, αλλά αυτό έχει μια προέκταση σε όλους τους χρόνους, με τη γυναίκα να είναι ο Άλλος, το διαφορετικό στη μορφή της γυναίκας. Έγινε η παράσταση αυτή, πήγε πολύ καλά, μας πρότειναν από την Περιφέρεια να το επαναλάβουμε με αφορμή την Ημέρα της Μητέρας και διαλέξαμε μετά από έρευνα τα σφαγεία του Ταύρου. Τα ανοίξαμε, τα φτιάξαμε και εκείνη την παράσταση την σκηνοθέτησε ο τωρινός μας σκηνοθέτης, ο Θανάσης ο Δόβρης και το αποτέλεσμα ήταν κάτι εντελώς νέο. Μιλάμε σήμερα για μια σκηνική σύνθεση, όπου υπάρχει το κείμενο, υπάρχει η Μαιευτική του Ιπποκράτη αλλά υπάρχει και κάτι νέο, ο Θανάσης έχει φτιάξει ένα νέο έργο.
Είναι ένα εγχείρημα εν εξελίξει, αυτή την εντύπωση έχει κανείς βλέποντας την πορεία των «Μαγισσών».
Πρόκειται για μια performance, ένα εγχείρημα ανοικτό στην εξέλιξή του, δεν μπορείς να πεις ότι πρόκειται για ένα κείμενο που ανεβαίνει. Είναι όπως είπα πριν μια σύνθεση πραγμάτων κι αυτό με ενδιαφέρει πολύ δημιουργικά. Μιλώντας για εξέλιξη πχ, τώρα η μουσική είναι άλλη, η Ειρήνη Μωραΐτη παίζει μουσική με βιέλα, ένα όργανο του Μεσαίωνα με πολύ ιδιαίτερο ήχο, θυμίζει κρητική λίρα, και σε τραγούδια γραμμένα σε γλώσσες της εποχής όπως τα οξυτανικά, τραγούδια που μιλούν για τον έρωτα και την αγάπη των γυναικών, την Παναγία, έχουν μέσα τους το γυναικείο κομμάτι με τα μάτια της τότε εποχής.
Το έργο παρουσιάζει τη γυναίκα εγκιβωτισμένη σε παρελθούσες κοινωνίες και άλλα αξιακά συστήματα. Αυτή η αναδίφηση στο παρελθόν πως δένει με το σήμερα; Δεν υπάρχει ο κίνδυνος του εγκλωβισμού σε μια λογική ιστορικής εξιστόρησης;
Υπάρχει ο κίνδυνος αλλά δεν αναπαριστούμε το παρελθόν, το σήμερα είναι που μας νοιάζει αλλά ως μια διαδρομή στον χρόνο, ως αποτέλεσμα αιώνων από την αρχή του κόσμου, εξού κι η αναφορά στον μεσαίωνα ή στον Ιπποκράτη. Οπότε βλέπουμε το παρόν μέσα από παράθυρα του παρελθόντος.
Αναφέρθηκες στο γεγονός πως ο σκηνοθέτης της παράστασης είναι άντρας. Δεν είναι ενδιαφέρον σε σχέση με το έργο και τη θεματική του το ότι μπαίνει στα γυναικεία παπούτσια;
Μπαίνει στα παπούτσια, αλλά δεν μπαίνει ταυτόχρονα όσο παράξενο κι αν ακούγεται. Κι αυτό γιατί η βία κατά των γυναικών για όποιον διέπεται από μια ευρύτητα αντίληψης έχει μια μεγαλύτερη προέκταση. Αφορά εκτός των γυναικών όσους βρίσκονται σε μειονεκτική θέση ή θεωρείται ευαίσθητη ομάδα, οπότε κι ο Θανάσης δεν μπαίνει στα παπούτσια κανενός, χρησιμοποιεί τα δικά του, κάτι που είναι πολύ τίμιο και πολύ ειλικρινές. Κι αυτό το εισπράττει ο θεατής.
Η παράσταση έρχεται να γκρεμίσει τον μύθο του Ιπποκράτη ως συμβόλου της επιστήμης μονοδιάστατα θετικού και θίγει ακριβώς το ζήτημα της πρόσληψης της γυναίκας ως ενός αναπαραγωγικού εργαλείου. Πώς αισθανθήκατε μπροστά σε αυτή την ανακάλυψη;
Ήταν μια ανακάλυψη που κι εμάς μας σόκαρε. Όταν πήραμε στα χέρια μας το κείμενο αυτό που το βρήκε η Νατάσα δεν πιστεύαμε ότι θα μπορούσε το κείμενο αυτό να υπάρχει, γιατί ο τρόπος του «πατέρα» της ιατρικής ήταν πολύ σκληρός και διαφορετικός από όσα πιστεύαμε από αυτόν. Στο σήμερα θα μπορούσε να είναι το πλέον παράλογο σύγχρονο κείμενο που υπάρχει κι η αποδόμηση που του γίνεται, γίνεται με απορία όχι με θέση ή διδακτισμό.
Από την άλλη δεν είναι ευκαιρία βλέποντας κανείς την παράσταση να αποκομίσει μια γνώση σχετικά με το πόσο εντός έμφυλων σχέσεων είναι η επιστήμη;
Πάντα η επιστήμη κι όλα τα πράγματα στη ζωή μας είναι εντός των πολιτικών και κοινωνικών συμφραζόμενων. Ο ίδιος πίστευε ότι θεραπεύει και εξυπηρετούσε τις ανάγκες της κοινωνίας της εποχής του βοηθώντας στο κομμάτι της αναπαραγωγής που είναι συνυφασμένο με τη γυναίκα. Οπότε στις ανάγκες της εποχής απαντούσε ιατρικά. Μέσα το έργο εκτός από το αναπαραγωγικό κομμάτι καλύπτει και την έννοια της υστερίας που τη βρίσκουμε αιώνες αργότερα στον Φρόιντ και έχει να κάνει με την εμμηνόρροια, αλλά και την ερωτική ζωή, με τον Ιπποκράτη να συνδέει αυθαίρετα πάντα ην υστερία με την αυξημένη ερωτική δραστηριότητα και να προτρέπει σε συνεύρεση δια γάμου σε όσο δυνατόν μικρότερη ηλικία. Βλέπουμε δηλαδή πως κάθε λειτουργία του γυναικείου ζητήματος συνδέεται με μια ιστορία υποταγής.
Θεωρείς πως μετά τις περιπτώσεις σεξουαλικής και εργασιακής βίας που είδαν το φως της δημοσιότητας σε ό,τι αφορά τον χώρο του θεάτρου έχουν βελτιωθεί ή όχι τα πράγματα για τους νέους ηθοποιούς και ειδικά τις γυναίκες;
Επειδή μιλάμε για πολύ πρόσφατα περιστατικά υπάρχει ένας φόβος για όσους θα έπρατταν έτσι. Υπάρχει ένας φόβος μην κατηγορηθούν. Οπότε η ελληνική εκδοχή του metoo στο θέατρο έχει βοηθήσει ώστε να μην εκδηλώνονται τέτοιες συμπεριφορές και να εμπεδωθεί η ανάγκη για μια προστασία στους συναδέλφους που αντιμετωπίζουν τέτοιες συμπεριφορές. Οπότε το ότι συζητιέται το όλο ζήτημα βελτιώνει τα πράγματα, είναι μια αρχή για να πάει παραπέρα η κουβέντα.
Δεν απαιτείται και θεσμική παρέμβαση μέσω των συλλογικών σας οργάνων;
Στα συλλογικά όργανα των ηθοποιών έχουν γίνει πολλές προτάσεις μεταξύ αυτών η ιδέα ενός πρωτοκόλλου συμπεριφοράς, που να ρυθμίζει τις σχέσεις όσων συμμετέχουν σε μια παράσταση και ελπίζω να γίνει θεσμικά περισσότερη δουλειά.
Πόσο έχει επηρεάσει η τηλεόραση, που βρίσκεται σε μια περίοδο άνθισης, και η αισθητική της το θέατρο; Πολλοί μιλάνε για τηλεοπτικοποίηση του θεάτρου.
Εγώ δεν το βάζω με όρους επιτυχίας, είναι λογικό ως ένα βαθμό να επιλέγεται ένας αναγνωρίσιμος ηθοποιός για μια παράσταση από μια παραγωγή που έχει πολύ συγκεκριμένα κριτήρια. Αλλά την τηλεοπτικοποίηση θα την έβαζα με τη λογική ότι το θέατρο επηρεάζεται από έναν τρόπο τηλεοπτικό, με λιγότερη εμπλοκή του δρώντα στη σωματική εμπειρία του θεάτρου. Δεν φταίνε οι ηθοποιοί, σκηνοθετικά υπάρχει αυτή η προσέγγιση, ίσως επειδή είναι πιο αναγνωρίσιμος για το κοινό αυτός ο τρόπος παιξίματος. Το αποτέλεσμα είναι μια παράσταση που θα μπορούσε να είναι πιο έντονη και βαθιά, να σκάβει πιο πολύ μέσα στην ψυχή του θεατή να γίνεται πιο επιδερμική. Το θέατρο εμπεριέχει μόχθο σωματικό και ψυχικό, δεν είναι σαν την τηλεόραση που έχει πλάνα και επαναληψιμότητα.
Βρίσκεις ευγενή τη φιλοδοξία που θεωρεί το θέατρο παράγοντα ικανό να αλλάξει το κόσμο;
Μπορώ να πω το εξής: Μέσα από την παράστασή μας μπορούμε να δείξουμε μια πτυχή της πραγματικότητας που θα επηρεάσει όποιον δει την παράσταση και θα βιώσει την απόγνωση και την ταλαιπωρία που είναι συνυφασμένη με τη φύση της γυναίκας. Κάποιος που είναι λίγο ανοικτός παίρνει αυτό που θα πούμε, ίσως μεταφράζοντάς το με τον δικό του τρόπο αλλά επιδιώκουμε να του κάνει κάτι το έργο, έστω μια μικρή διαφορά σε επίπεδο σκέψης.
Info:
«Μάγισσες – Μέρος 3ο: Επιδόρπιο», Βιομηχανικό Πάρκο ΠΛΥΦΑ
Ώρες και μέρες παραστάσεων:
Τετάρτη 14/21 Δεκέμβρη-21:00
Πέμπτη 15/22 Δεκέμβρη-21:00
Πρωτότυπα κείμενα, επιλογή κειμένων: Νατάσα Σίδερη
Σκηνοθεσία: Θανάσης Δόβρης
Ερμηνεία: Νικόλ Δημητρακοπούλου
Συμμετέχει ο Στέλιος Χατζηγεωργίου.
Μεσαιωνική βιέλα – Φωνή: Ειρήνη Μπιλίνη-Μωραΐτη
Διάρκεια: 50 λεπτά
Εισιτήρια:
Γενική είσοδος: 12€
Φοιτητικό, νέοι έως 18 ετών, ΑμεΑ, άνεργοι: 10€
Ατέλεια: 5€ (μόνο στο ταμείο του θεάτρου)
Προπώληση: https://www.ticketservices.gr/event/magisses-meros-3o-epidorpio/
