Μπορεί η «διπλωματία των σεισμών» να βγάλει από την απομόνωση την κυβέρνηση του Σύρου Προέδρου Μπασάρ Άσαντ; Μπορεί! Ωστόσο, η διάρκεια και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που ενδέχεται να δρομολογήσει μία τέτοια εξέλιξη θυμίζει περισσότερο πολυ-παραγοντική εξίσωση. Κυρίως γιατί, (όπως πολλά άλλα στην ευρύτερη Μέση Ανατολή), εξαρτώνται από ένα πλέγμα γεωπολιτικών συμφερόντων και επιδιώξεων.

Σε κάθε περίπτωση, οι διεθνείς αντιδράσεις σε σχέση με τον καταστροφικό σεισμό στη Συρία αποκτούν, ως τώρα, μία ιδιαίτερη διπλωματική δυναμική βάζοντας στη θέση μίας ιδιότυπης «απομόνωσης» τις ΗΠΑ: Την κατ’ εξοχήν υπερδύναμη που προσπαθεί εδώ και μία 12ετία (επί Προέδρων Τζ. Ου.Μπους, Μπ.Ομπάμα, Ντ. Τραμπ και Τζο Μπάιντεν) να ανατρέψει την κυβέρνηση του Σύρου Προέδρου Μπασάρ Άσαντ.

Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα στις πρώτες ώρες από τον καταστροφικό σεισμό που συγκλόνισε όχι μόνον τη Νοτιοανατολική Τουρκία αλλά και τη Βορειοδυτική Συρία, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου έσπευσε να δηλώσει «παρών» και να ανακοινώσει την έγκριση αποστολής ανθρωπιστικής βοήθειας στη Συρία μετά από επικοινωνία, όπως είπε, που είχε μέσω «διπλωματικών διαύλων» (όχι ασφαλώς μέσω Δαμασκού, αλλά μέσω Μόσχας).

Η κυβέρνηση Άσαντ διέψευσε πως απηύθυνε προς το Ισραήλ ένα τέτοιο αίτημα. Δεν αρνήθηκε εντούτοις την ισραηλινή προσφορά για βοήθεια που από ό,τι λέγεται θα απαρτίζεται κυρίως από σκηνές, κουβέρτες και φάρμακα.

Η Συρία είναι έτοιμη να συνεργαστεί

Ο Σύρος Πρέσβης στον ΟΗΕ, Μπασάμ Σαμπάγκ, που συναντήθηκε το βράδυ της Δευτέρας (6/2/23) με τον Γενικό Γραμματέα Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες στη Νέα Υόρκη του μετέφερε το μήνυμα του Σύρου υπουργού Εξωτερικών Φαϊσάλ Μικντάντ και το πλήρες σχέδιο της συριακής κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της έκτακτης κατάστασης που προκάλεσε ο σεισμός προκαλώντας την άμεση διαβεβαίωση του τελευταίου για αρωγή των σεισμόπληκτων στη Συρία. 

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του συριακού πρακτορείου ειδήσεων, SANA, ο Σύρος πρέσβης στον ΟΗΕ διευκρίνισε επίσης πως η χώρα του είναι έτοιμη να συντονίσει τις κινήσεις του ΟΗΕ για βοήθεια «σε όλους τους Σύρους στη χώρα» δίχως εξαιρέσεις και δίχως κριτήρια που αφορούν το στρατόπεδο κάθε πλευράς στη 12χρονη σύγκρουση.

«Η Συρία είναι έτοιμη να συνεργαστεί με κάθε έναν που επιθυμεί να παράσχει βοήθεια στη Συρία εντός της χώρας και να έχει πρόσβαση εκεί… Όποιος θέλει ας συντονίσει τις ενέργειές του με την συριακή κυβέρνηση» είχε πει τότε ο Σύρος διπλωμάτης μην κλείνοντας την πόρτα σε καμία χώρα πρόθυμη να δώσει χέρι βοήθειας. Ούτε καν στο Ισραήλ, που κατέχει εδώ και δεκαετίες τμήμα της συριακής εδαφικής επικράτειας (στρατηγικά Υψίπεδα του Γκολάν) και βομβαρδίζει κατά καιρούς περιοχές της χώρας εξαπολύοντας γεωπολιτικό κυνήγι μαγισσών κατά σιιτικών πολιτοφυλακών και του Ιράν, που το βλέπει συνεχώς μπροστά του.

Δεκάδες προσφορές βοήθειας

Μέσα στους πρώτους που έσπευσαν να επικοινωνήσουν άμεσα με τον Σύρο Πρόεδρο Άσαντ ήταν ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, σείχης Μοχάμεντ μπιν Ζαγέντ μπιν Σουλτάν Αλ Ναχαγιάν, ο οποίος εκτός από συμπάθεια, συλλυπητήρια και αλληλεγγύη υποσχέθηκε και ανθρωπιστική βοήθεια.

Βεβαίως, τα ΗΑΕ είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση χώρας του Κόλπου που ασκεί δική της εξωτερική, ενεργειακή πολιτική διαχωρίζοντας θέση από την κηδεμονία της δεσπόζουσας Σαουδικής Αραβίας.

Αυτό εξηγεί γιατί εδώ και λίγα χρόνια τα Εμιράτα ξανάνοιξαν την πρεσβεία τους τη Δαμασκό, παροτρύνοντας και άλλες αραβικές χώρες να το πράξουν και ενεργοποιώντας κανάλια με μεσοπρόθεσμο στόχο την ενεργή επιστροφή της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο.

Όμως στη συνέχεια ακολούθησαν και άλλες καταιγιστικές εκδηλώσεις αλληλεγγύης και προσφοράς για αρωγή στους σεισμόπληκτους της Συρίας που έβαλαν στην άκρη και σε απόσταση την κυβέρνηση του Προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν.

Το Ιράν (χώρα που έπαιξε μαζί με τη Ρωσία ρόλο κλειδί για την ήττα των τζιχαντιστών στη Συρία) ήταν το πρώτο που έσπευσε με φορτηγά και αεροπλάνα να παράσχει βοήθεια σε φάρμακα, τρόφιμα, σκηνές και άλλα είδη πρώτης ανάγκης.

Ακολούθησε το γειτονικό Ιράκ που και εκείνο έστειλε στο αεροδρόμιο της Δαμασκού τα δύο πρώτα αεροπλάνα γεμάτα φάρμακα και είδη πρώτης ανάγκης δηλώνοντας έτοιμο να λειτουργήσει ως «αερογέφυρα» για ευρύτερες αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας στους σεισμόπληκτους.

Η Αλγερία έστειλε δύο μεταγωγικά αεροσκάφη στο αεροδρόμιο της Δαμασκού με συνολικά 120 τόνους βοήθεια σε ιατροφαρμακευτικό υλικό και είδη πρώτης ανάγκης για τους σεισμόπληκτους.

Ο χρεοκοπημένος Λίβανος άνοιξε τα δύο μεγάλα του λιμάνια σε Βηρυτό και Τρίπολη και τα αεροδρόμιά του για να επιταχυνθούν οι αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας προς τις σεισμόπληκτες περιοχές της Συρίας.

Η μικρότερες και φτωχότερες χώρες όπως η Τυνησία και η Ιορδανία πρόσφεραν και εκείνες βοήθεια αρωγής με τις δικές τους, μικρές δυνάμεις.

Παρόντες δήλωσαν από τις πρώτες ώρες οι κυβερνήσεις Ρωσίας και Κίνας. Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν μετά από επικοινωνία με τον Σύρο ομόλογό του, Μπασάρ Άσαντ, έστειλε μεταξύ άλλων μερικές εκατοντάδες μηχανικούς του στρατού για να ελέγξουν την ασφάλεια και την κατάσταση κτιρίων στις σεισμόπληκτες περιοχές. Η Κίνα ανακοίνωσε την άμεση χρηματοδότηση της συριακής Ερυθράς Ημισελήνου με 200.000 δολάρια.

Η Αίγυπτος δήλωσε έτοιμη για την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Δαμασκό ενώ η Σαουδική Αραβία προτίμησε να περιορίσει την επικοινωνία της στο επίπεδο έκφρασης αλληλεγγύης, συλλυπητηρίων και συμπάθειας στα θύματα της καταστροφής, όπως έκανε στη συνέχεια και ο Σουλτάνος του Ομάν.

Αλληλέγγυο στον πόνο του συριακού λαού στάθηκε και ο στενός σύμμαχος της Σαουδικής Αραβίας, Μπαχρέιν.

Ωστόσο, η κυβέρνηση Άσαντ δεν είχε προσφορές για βοήθεια και έκφραση συλλυπητηρίων και αλληλεγγύης μόνον από τις περισσότερες χώρες της Μέσης Ανατολής αλλά και από χώρες της Ασίας (Πακιστάν, Ινδία), της Ευρώπης (Σερβία) και δη της Λατινικής Αμερικής.

Η Κούβα ήταν η πρώτη χώρα της Λατινικής Αμερικής που έσπευσε να εκφράσει συλλυπητήρια για τους χιλιάδες Σύρους που σκοτώθηκαν από τον καταστροφικό σεισμό αλλά και να εκφράσει έμπρακτα την αλληλεγγύη της εξετάζοντας το ενδεχόμενο αποστολής γιατρών και νοσηλευτών.

Η Αργεντινή εξέφρασε βαθιά λύπη για τα θύματα του σεισμού στη Συρία και αλληλεγγύη στον πολύπαθο συριακό λαό.

Έως και η μακρινή Νέα Ζηλανδία ανακοίνωσε την ισόποση χρηματοδότηση του συριακού Ερυθρού Σταυρού και της συριακής Ερυθράς Ημισελήνου δίνοντας συνολικά πάνω από 550.000 ευρώ.

Όλοι μαζί και ο ψωριάρης χώρια…

Στην απέναντι «όχθη» έμεναν οι ΗΠΑ και αρκετές από τις χώρες της ΕΕ που επέλεξαν την οδό της μιζέριας και της άκαμπτης στάσης αντί πιο ευέλικτων, και ενδεχομένως πιο αποτελεσματικών, τακτικών.

Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Νεντ Πράις, ξεκαθάρισε πως οι ΗΠΑ δεν σκοπεύουν ούτε να άρουν τις κυρώσεις (μέσω του λεγόμενου «Νόμου Καίσαρα») που έχουν επιβάλλει στη Συρία, ούτε να επικοινωνήσουν άμεσα με την κυβέρνηση Άσαντ επειδή «δεν την αναγνωρίζουν» θεωρώντας την «υπεύθυνη» για τα δεινά του συριακού λαού. Ποιες; Οι ΗΠΑ που (σύμφωνα με άφθονες δημοσιογραφικές μαρτυρίες) επιχείρησαν την ανατροπή του Άσαντ βάζοντας μπροστά και τακτικές «ορθόδοξου» αλλά και υβριδικού πολέμου, με πολυεργαλείο τους τζιχαντιστές του «Ισλαμικού Κράτους».

Ο Πράις σε μία προσπάθεια να μεταμφιέσει την άκαμπτη στάση των ΗΠΑ στη Συρία ακόμη και μπροστά στο ξεδίπλωμα της νέας ανθρωπιστικής τραγωδίας που προκαλεί ο ισχυρότατος σεισμός και οι εκατοντάδες μετασεισμοί πρόσθεσε στη συνέχεια πως η όποια «βοήθεια» διοχετευτεί από τις ΗΠΑ στη Συρία θα γίνει μέσω «Μη Κυβερνητικών» Οργανώσεων.

Σχετική ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρει:

Είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να καλύψουμε τις ανθρωπιστικές ανάγκες του συριακού λαού. Το κάναμε ήδη αυτό κατά τη διάρκεια 12 ετών εμφυλίου πολέμου και προσφέραμε δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά το κάνουμε μέσα από μια διαφορετική διαδικασία. Η τουρκική κυβέρνηση είναι ο εταίρος μας στην Τουρκία, αλλά οι εταίροι μας στη Συρία είναι οι μη κυβερνητικές οργανώσεις που εργάζονται σε επίπεδο πεδίου και παρέχουν ανθρωπιστική υποστήριξη.

Ο Πράις δεν κατονόμασε τις ΜΚΟ που θα μπορούσαν να αναλάβουν έναν τέτοιο ρόλο, αλλά κάτι μας λέει πως μία από αυτές δεν αποκλείεται να είναι οι τζιχαντιστές της δήθεν «ανθρωπιστικής» οργάνωσης «αρωγής», «Λευκά Κράνη». Οργάνωση που φτιάχτηκε από πρώην πράκτορα των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών και δρα, εδώ και χρόνια, στις περιοχές των τζιχαντιστών και άλλων αντικυβερνητικών ένοπλων οργανώσεων (συμπεριλαμβανομένου του φιλοτουρκικού «Ελεύθερου Συριακού Στρατού») και έχει στο παρελθόν καταγγελθεί για το στήσιμο δεκάδων προσπαθειών προβοκάτσιας σε βάρος του συριακού στρατού ακόμη και με τη χρήση χημικών, τοξικών όπλων.

Από την άλλη, η υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Αναλένα Μπέρμποκ, επιχείρησε να τηρήσει κάποια προσχήματα, δηλώνοντας πως η γερμανική αρωγή προς τους σεισμόπληκτους της Συρίας θα γίνει μέσω της οργάνωσης, «Μαλτέζικη Διεθνής Βοήθεια»  (Maltese International Aid»)…

Εν ολίγοις, αν επιχειρούσε κάποιος να μετρήσει τη διπλωματία των σεισμών στο ζύγι των διεθνών σχέσεων θα διαπίστωνε πως στο φόντο αυτής της τρομερής ανθρωπιστικής τραγωδίας που προκαλεί ο σεισμός της 6^ης Φεβρουαρίου στην επί 12 χρόνια εμπόλεμη Συρία γέρνει καταφανώς υπέρ της κυβέρνησης Άσαντ. Οι προσπάθειες των ΗΠΑ να διατηρήσουν την «απομόνωση» δεν ευδοκιμούν πλέον όπως στο παρελθόν. Και λόγω κόπωσης, και λόγω αχρείαστων αδιεξόδων.

Παράλληλα, αρχίζουν και δυναμώνουν σιγά-σιγά οι φωνές για άμεση κατάργηση των αμερικανικών και άλλων δυτικών κυρώσεων σε βάρος της Συρίας που (αν μη τι άλλο) ταλανίζουν τον πολύπαθο συριακό λαό.

Η Αμερικανο-αραβική Επιτροπή Κατά των Διακρίσεων (American-Arab Anti-Discrimination Committee ADC) ήταν από τις πρώτες που έθεσε ξανά επί τάπητος το αίτημα για άμεση άρση των δυτικών κυρώσεων σε βάρος της Συρίας για ανθρωπιστικούς (και όχι μόνο) λόγους.

Δεν ήταν η μόνη.

Σήμερα, το Συμβούλιο Εκκλησιών της Μέσης Ανατολής (MECC) ζήτησε την άμεση άρση των κυρώσεων που έχει επιβάλει η Δύση στη Συρία, καταγγέλλοντας πως περιορίζουν τις προσπάθειες παροχής βοήθειας στα θύματα του μεγάλου σεισμού που έπληξε χθες τη χώρα, όπως και τη γειτονική Τουρκία.

Αν κάτι λοιπόν μας έδειξε αυτός ο σεισμός στο επίπεδο της λεγόμενης «διπλωματίας των σεισμών» που λανσάρισαν πρώτες το 1999 Ελλάδα και Τουρκία, είναι πως ακόμη και μία μεγάλη καταστροφή μπορεί να αξιοποιηθεί για να ανοίξει ανθρωπιστικά και διπλωματικά δρόμους.

Γι’ αυτό και η αφορμή αυτή αξιοποιήθηκε στην παρούσα φάση όχι μόνον από τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου προς την κυβέρνηση Άσαντ αλλά και από την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη που έσπευσε το απόγευμα της 6ης Φεβρουαρίου 2023 να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εκφράζοντας συλλυπητήρια και έμπρακτη αλληλεγγύη με την αποστολή ομάδας διασωστών της ΕΜΑΚ.

Το θέμα βεβαίως είναι η μέγιστη διάρκεια που μπορεί να έχει η αξιοποίηση τέτοιων εργαλείων μάλλον περιορισμένης χρήσης. Αυτό θα εξαρτηθεί από άλλους, ισχυρότερους παράγοντες και δη από τα κατά τόπους αντιτιθέμενα (επιχειρηματικά και γεωπολιτικά) συμφέροντα.

Σε ό,τι αφορά τη Συρία, στην παρούσα φάση, διακρίνεται μάλλον καθαρότερα αυτό που αχνοφαίνεται εδώ και λίγα χρόνια: η Συρία (παρά τις λυσσαλέες προσπάθειες των ΗΠΑ και ορισμένων εκ των στενότερων συμμάχων τους) δεν είναι πλέον μόνη…