Ο γενικός γραμματέας του ΣΕΗ, Άρης Λάσκος, μιλά στο Κοσμοδρόμιο για την ουσία, το παρόν και το μέλλον του αγώνα των Ελλήνων καλλιτεχνών, με αφορμή το νέο Π.Δ και τις μαζικές κινητοποιήσεις απέναντι σε αυτό.

Η χώρα έχει να δει τέτοιο μαζικό και οργανωμένο κίνημα απέναντι σε κυβέρνηση, μάλλον από το «κίνημα των αγανακτισμένων» , μια ολόκληρη δεκαετία πίσω, και αυτό δεν είναι καθόλου υπερβολική άποψη. Την τελευταία μάλιστα εβδομάδα, ο αγώνας των καλλιτεχνών έχει «πυκνώσει» ακόμα περισσότερο, κάνοντας την υπόλοιπη κοινωνία, να στρέψει το βλέμμα θέλοντας και μη, σε αυτόν τον αγώνα, τον μοναδικό οργανωμένο, που ταράζει τα νερά, την τελευταία τριετία.

Μετά τη μεγαλειώδη, κατά γενική ομολογία, συναυλία αλληλεγγύης στο κτίριο Τσίλλερ του Εθνικού Θεάτρου την περασμένη Παρασκευή (10/2), ακολούθησε το Σάββατο (11/02) άλλη μια, στην κατάληψη του θεάτρου REX. Ο αγώνας των καλλιτεχνών ενάντια στο Προεδρικό Διάταγμα, που υποβαθμίζει τις καλλιτεχνικές σχολές, εξισώνοντας τα συγκεκριμένα πτυχία με απολυτήρια Λυκείου, υπομονεύοντας παράλληλα τα εργασιακά δικαιώματα αυτής της ομάδας πολιτών, βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην κορύφωσή του. Σήμερα Δευτέρα (13/2) το Δ.Σ. του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών πραγματοποιεί το απόγευμα από τις 19.00 έκτακτη γενική συνέλευση στο θέατρο ΒΕΑΚΗ (Στουρνάρη 32) με θέμα στην ημερήσια διάταξη: Τι κάνουμε από εδώ και πέρα.

Νεότερη είδηση σε αυτή την ατζέντα, είναι πως την Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου στις 12:00 ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα πραγματοποιήσει συνάντηση στο Μέγαρο Μαξίμου με εκπροσώπους των καλλιτεχνών για το ζήτημα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης. Παρόλα αυτά, η κυβέρνηση δεν δείχνει να υποχωρεί  για την ώρα, ως προς το Προεδρικό Διάταγμα.

Το Μαξίμου υποστηρίζει όπως υπάρχει σύγχυση ως προς το τι πραγματικά ισχύει με το ΠΔ, ενώ αφήνει να εννοηθεί ότι οι καλλιτέχνες έχουν άλλα ελατήρια ή χειραγωγούνται από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου υποστήριξε επίσης ότι δεν ισχύει πως υποβιβάζονται οι απόφοιτοι τριετών δραματικών σχολών με βάση το ΠΔ σε απόφοιτους Λυκείου. Ανέφερε μάλιστα ότι το ίδιο ισχύει και για τον κλάδο πληροφορικής ή ξεναγών και υποστήριξε πως «δεν μιλάμε για μία κίνηση που στοχοποιεί τους καλλιτέχνες». Σημείωσε επίσης πως η πολιτεία δεν θα μπορούσε να δεχθεί αναβάθμιση τριετών καλλιτεχνικών σπουδών σε δημόσια ή ιδιωτικά ΙΕΚ, σε πανεπιστημιακό επίπεδο.

Η «κίνηση ματ» πάντως ήρθε την περασμένη εβδομάδα, με την παραίτηση των καθηγητών στο Εθνικό Θέατρο. Ταυτόχρονα, εκδόθηκε ανακοίνωση -που υπογράφουν τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου και ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού, Γιάννης Μόσχος- η οποία κάλεσε την πολιτεία να εντατικοποιήσει τη διαβούλευση για το Π.Δ. 85/2022 καθώς και τη νομοθετική διαδικασία, που θα επιλύει ζητήματα, τα οποία έχουν προκύψει μετά την έκδοσή του.

Η διοίκηση του Εθνικού προτείνει την άμεση τροποποίηση του επίμαχου Π.Δ. ώστε η ανώτερη καλλιτεχνική εκπαίδευση να εμπίπτει σε κατηγορία υψηλότερη της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (λ.χ. με δημιουργία μιας νέας βαθμίδας «Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης», ισότιμης με την Τεχνολογική Εκπαίδευση, την οποία διεκδικούν οι καλλιτέχνες) και αφετέρου, τη μεσοπρόθεσμη νομοθέτηση πλαισίου για την ανωτατοποίηση των καλλιτεχνικών σπουδών, μέσα από ίδρυση επιπλέον πανεπιστημιακών τμημάτων παραστατικών τεχνών.

Εντωμεταξύ, το παράδειγμα των διδασκόντων της Δραματικής Σχολής του Εθνικού ακολούθησαν και οι συνάδελφοί τους στη σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, οι οποίοι επίσης παραιτήθηκαν. Όπως ανέφεραν σε ανακοίνωσή τους, «ζητούμε από κάθε αρμόδιο να συνδράμει, ώστε να αρθούν άμεσα οι όροι εκείνοι του Π.Δ. 85 που απαξιώνουν το πτυχίο των καλλιτεχνών, αλλά και της ρύθμισης που διαχωρίζει τους καλλιτέχνες σε ασκούντες καλλιτεχνικό και εκπαιδευτικό έργο και προσβάλλει τις συλλογικές συμβάσεις τους».

«Φυσικά το πρόβλημα ήταν άλυτο και σιγοέβραζε καιρό τώρα» σημειώνει μιλώντας στο «Κοσμοδρόμιο», ο γενικός γραμματέας του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, Άρης Λάσκος. Όπως προσθέτει: «Είναι ενδεικτικό, ότι υπάρχουν αυτή τη στιγμή τέσσερις δίκες που έχουν φτάσει στο ΣΤΕ, για ζητήματα που έχουν να κάνουν με την αναγνώριση των πτυχίων μας, την εργασία μας και την αμοιβή αυτής. Το θέμα είχε πέσει στο τραπέζι και σε συζήτηση με τον υφυπουργό Παιδείας, κ. Συρίγο, ήδη από τον περασμένο Νοέμβριο. Ξαφνικά όμως, χωρίς διαβούλευση και συζήτηση μάς αιφνιδίασαν με ένα Προεδρικό Διάταγμα μέσα από μια απολυταρχική κίνηση».

Συμπυκνώνοντας την ουσία του προβλήματος, o κ. Λάσκος λέει ότι: Οι καλλιτέχνες υποβιβάζονται μισθολογικά στον δημόσιο τομέα, όμως το ζήτημα είναι πιο πολύπλοκο, καθώς υπάρχει μια συνολική απαξίωση στην καλλιτεχνική επαγγελματική κατάρτιση. Και δεν είναι μόνο η ιδεολογική μας απόσταση με την παρούσα κυβέρνηση, την οποία βέβαια την βολεύει να χαρακτηρίζει όλους τους καλλιτέχνες συλλήβδην ‘Συριζαίους’.

Γιατί να θέλει όμως η κυβέρνηση, να προσβάλει συγκριμένα τα εργασιακά δικαιώματα των καλλιτεχνών;

Διότι στην κατηγορία Τ.Ε (Τεχνολογική Εκπαίδευση) συγκεντρωνόταν μάλλον πολύς κόσμος για τις θέσεις στον δημόσιο τομέα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται μισθολογικά. Θέλουν να υπάρχει μόνο η κατηγορία ΔΕ (σ.σ. μεταλυκειακή εκπαίδευση), γιατί είναι πιο… οικονομική. Μιλάμε άλλωστε για μια κυβέρνηση που έχει θεσπίσει το 10, ως ελάχιστη βάση εισόδου στα ιδρύματα. Όσοι δεν πιάνουν τον στόχο, διοχετεύονται στα ιδιωτικά κολέγια. Και είναι ενδεικτικό ότι πριν από λίγες ημέρες, είδαμε διαφήμιση κολεγίου που ιδρύει σχολή παραστατικών τεχνών και καλεί στην παρουσίαση του προγράμματος του στα τέλη Φεβρουαρίου! Μέχρι πρότινος οι καλλιτέχνες προσλαμβάνονταν στο Δημόσιο ως εργαζόμενοι Τ.Ε. (τεχνολογικής εκπαίδευσης) είτε με σύνθετους τρόπους (π.χ. προσμέτρηση προϋπηρεσίας) είτε απευθείας μέσω ειδικών νόμων, π.χ. 4325/15 για τους μουσικούς στους ΟΤΑ (κλάδος Μουσικών Τ.Ε.) και της ΚΥΑ του 2018, που έδινε ισοτιμία των διπλωμάτων μας με τα τριετούς φοίτησης ΤΕΙ (έως το 2003). Αντί αυτό το χάος να τελειώσει και να καταταγούμε όλοι στην κατηγορία Τ.Ε., όπως συνταγματικά προβλέπεται, από τις 17.12.2022, ήρθε το Π.Δ. για να μας κατατάξει κατατάσσει συλλήβδην όλους στη μισθολογική κατηγορία Δ.Ε. (δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης). Πέρα από τις μικρότερες απολαβές και την αποστέρηση δυνατότητας εξέλιξης στα κλιμάκια, μιλάμε για ευθεία ηθική υποβάθμιση.

Είναι όμως επί της ουσίας σωστά δομημένες και καλά διαπιστευμένες οι πολλές ιδιωτικές καλλιτεχνικές σχολές από τις οποίες αποφοιτά η πλειονότητα των καλλιτεχνών σήμερα;

Είναι σε ένα καθεστώς πολύ στενής και σωστής εποπτείας αυτές οι σχολές. Υπάρχει ένα καλά θωρακισμένο πλαίσιο. Για να περάσει ένας νέος καλλιτέχνης σε αυτές αλλά και για να εξέλθει, εξετάζεται από μια επιτροπή διορισμένη από το υπουργείο Πολιτισμού. Υπάρχει έλεγχος και σφραγίδα της Πολιτείας, δεκαετίες τώρα. Ας σκεφτούμε μόνο τη Σχολή του Θεάτρου Τέχνης του Καρόλου Κουν, η οποία ιδρύθηκε το 1940. Ή το Ωδείο Αθηνών. Αμφιβάλλει κανείς για αυτές και για την ποιότητα τους μισό αιώνα και βάλε, μετά την ίδρυση τους, όταν μάλιστα κάλυψαν στο έπακρο τη διαχρονική κρατική ανεπάρκεια απέναντι στις καλλιτεχνικές σπουδές;

Γιατί οι καλλιτέχνες συγκεκριμένα; Γιατί τώρα;

Οι καλλιτέχνες έχουμε φωνάξει πολύ την τελευταία τριετία. Με το #Metoo, με τη δίκη Λιγνάδη και με το κίνημα Suppoρt Art Workers στην πανδημία. Αυτή τη φορά, είμαστε επί 60 ημέρες στον δρόμο, με όλων των ειδών τις κινητοποιήσεις- καταλήψεις, συναυλίες, παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο.  Συναντηθήκαμε με την πρόεδρο της Δημοκρατίας και με τους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων. Βλέπουμε ότι παρόλα αυτά, η κυβέρνηση διατηρεί άκαμπτη στάση. Και αυτό είναι μια προεκλογική επίδειξη δύναμης. Ξέρουν ότι δεν υποτασσόμαστε και ξέρουν ότι δεν είμαστε και ψηφοφόροι τους και αυτό τους ενοχλεί πολύ.

Γιατί πιστεύετε ότι είναι το κοινό τόσο αμήχανο και μουδιασμένο απέναντι στους κοινωνικούς αγώνες τα τελευταία χρόνια;

Κάθε χρονιά, δυσκολεύουν περαιτέρω τα δεδομένα για τους εργαζόμενους. O κόσμος φοβάται ολοένα και περισσότερο να μη χάσει τη δουλειά του και το ημερομίσθιο του. Ο μήνας δεν βγαίνει για ολοένα και περισσότερους πολίτες. Υπάρχει φόβος. Τα χτυπήματα είναι πολλά και από παντού. Υπάρχει ένα πυκνό πλέγμα επίθεσης σε όλων των ειδών τα δικαιώματα. Όμως ας μην είμαστε απαισιόδοξοι. Ο αγώνας δεν έρχεται μόνο από τους καλλιτέχνες. Έρχεται και από άλλα μέτωπα όπως από τις αποκαλύψεις για τις παρακολουθήσεις πολιτικών και δημοσιογράφων. Υπάρχει ακόμα ο μεγάλος αγώνας των γιατρών και των υγειονομικών. Το ηλεκτρονικό μητρώο όπου τα σωματεία θα δήλωναν στο υπουργείο Εργασίας τα μέλη τους ονομαστικά και με ΑΦΜ, επίσης δεν πέρασε. Η πανεπιστημιακή αστυνομία, δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί. Υπάρχουν θύλακες αντίστασης.

Γιατί είναι αλήθεια τόσο μουδιασμένος ο κόσμος;

Η αλήθεια είναι ότι από το δημοψήφισμα και μετά, το «κίνημα» με την πολύ ευρύτερη έννοια του όρου, έχει καμφθεί, έχει λυγίσει. Και φυσικά, η πανδημία, άλλαξε πολύ τη συνολική εικόνα, τα ίδια τα κοινωνικά αντανακλαστικά. Παρόλα αυτά, η κοινωνική δυσαρέσκεια βράζει. Και αυτό διατρέχει φυσικά ολόκληρο τον κοινωνικό ιστό. Το βλέπω από τις αντιδράσεις των παιδιών στα σχολεία όπου επισκέπτομαι με το επιμορφωτικό πρόγραμμα του Εθνικού Θεάτρου. Τα παιδιά είναι ακόμα ταραγμένα από τη σκληρή περίοδο της πανδημίας. Θεωρώ ότι κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τους ενήλικους. Έχουμε μείνει δύο χρόνια πίσω και τώρα ξυπνάμε ξανά.

Ποια είναι όμως η ταυτότητα, η υπόσταση του καλλιτεχνικού κινήματος;

Είναι ένα ευρύ κίνημα και γι’ αυτό πιστεύω και επιτυχημένο. Εντός του βρίσκονται από τους φοιτητές μέχρι οι εργαζόμενοι και οι καθηγητές του Εθνικού Θεάτρου. Είναι οι εικαστικοί, οι χορευτές, οι μουσικοί, οι ηθοποιοί, οι σκηνογράφοι, σύσσωμος ο καλλιτεχνικός κόσμος. Είναι ένα πολυμορφικό κίνημα το οποίο μάλιστα δε στηρίζεται στη συνήθη μορφή της απεργίας-  πορείας. Έχουμε ταυτόχρονα συναυλίες, πορείες, δημόσιες παρεμβάσεις, καταλήψεις, διαμαρτυρία στα εγκαίνια της πολυδιαφημισμένης από την κυβέρνηση, πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ελευσίνας. Την περασμένη Τετάρτη,  βγήκαν στους δρόμους 6.000 καλλιτέχνες. Η ΓΣΕΕ δεν μπορεί να πετύχει τέτοια νούμερα από έναν και μόνο κλάδο. Είναι πια υπέρ κομματική η αντίδραση των καλλιτεχνών.

Πώς θα κλιμακώσετε; Τι να περιμένουμε εφεξής;

Συναισθηματικά είμαστε υπέρ μιας απεργίας διαρκείας. Πρακτικά, γνωρίζουμε πως αυτό είναι δύσκολο. Οι καλλιτέχνες είναι το ίδιο οικονομικά στριμωγμένοι, όπως η υπόλοιπη κοινωνία. Και ακόμα περισσότερο, μιας και η πανδημία, έδωσε ένα πολύ ισχυρό χτύπημα στον καλλιτεχνικό χώρο, από το οποίο ακόμα δεν έχουμε συνέλθει. Και επίσης πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας ότι βρισκόμαστε στον σκληρό πυρήνα της προεκλογικής περιόδου, πράγμα που σημαίνει, πως όσο και αν κλιμακώσουμε, η κυβέρνηση δύσκολα θα θελήσει να δείξει ότι κάμπτεται ή ότι δέχεται όσα ζητάμε. Οι διορθώσεις Γιατρομομανωλάκη στο Π.Δ δείχνουν ότι γνωρίζουν ότι έχουν κάνει λάθος, αλλά δεν θέλουν να το παραδεχτούν. Βρισκόμαστε άλλωστε σε μια στιγμή κορύφωσης της κυβερνητικής προπαγάνδας. Ο σκληρός πυρήνας των κυβερνητικών media μίλησε για ‘καθηγητές όπου είχε λήξει η σύμβασή τους’ όταν παραιτήθηκαν οι καθηγητές από το Εθνικό. Η οποία παραίτηση, ήταν μια στιγμή ιστορική, κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί. Και μπορεί αυτή τη στιγμή να παρουσιάζονται ως άτεγκτοι, όμως ξέρουμε ότι ο συνεχιζόμενος αγώνας μάς, τούς έχει δυσκολέψει πάρα πολύ.