Μετά τις μαζικές φθινοπωρινές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στο Ιράν με αφορμή το θάνατο της 22χρονης Κούρδισσας Μαχσά Αμινί στις 16 Σεπτέμβρη 2022 στη διάρκεια κράτησής της από την αστυνομία ήθους, ήρθαν το τελευταίο τρίμηνο οι περίεργες, μαζικές δηλητηριάσεις κοριτσιών σε σχολεία και πανεπιστήμια για να ταράξουν ξανά την ιρανική κοινωνία.
Το πρώτο περιστατικό μαζικής δηλητηρίασης 18 μαθητριών σε γυμνάσιο της επαρχίας Κομ καταγράφηκε στις 30 Νοέμβρη. Δύο βδομάδες μετά, στις 13 Δεκέμβρη 2022 ακολούθησε νέο παρόμοιο περιστατικό με θύματα δηλητηρίασης άλλες 51 μαθήτριες σε γυμνάσιο της ίδιας επαρχίας με τα περισσότερα κορίτσια να εκδηλώνουν συμπτώματα όπως ναυτία, εμετός, δύσπνοια. Μερικές μέρες μετά σημειώθηκαν άλλα τρία ανάλογα κρούσματα μαζικών δηλητηριάσεων.
Ως τις αρχές του 2023 κρούσματα μαζικής δηλητηρίασης πιθανώς από τοξικά χημικά, όπως τα οργανοφωσφορικά (που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή φυτοφαρμάκων και παρασιτοκτόνων με συμπτώματα δύσπνοια, ζάλη, ναυτία κ.α.) εκδηλώθηκαν και σε άλλες επαρχίες της χώρας όπως οι επαρχίες Τεχεράνης, Κομ, Ζαντζάν, Χουζεστάν, Μαμεδάν, Φαρς, Γκιλάν, Δυτικό Αζερμπαϊτζάν, Ανατολικό Αζερμπαϊτζάν, Κορδεστάν και Χορασάν Ρατζαβί.
Σύμφωνα με δηλώσεις του Ιρανού βουλευτή Μοχάμεντ Χασάν Ασεφαρί που συμμετέχει σε κοινοβουλευτική επιτροπή παρακολούθησης του φαινομένου, μέσα σε αυτούς τους περίπου 3,5 μήνες, οι συντριπτικές περιπτώσεις μαζικής δηλητηρίασης καταγράφηκαν σε πάνω από 250 σχολεία θηλέων επηρεάζοντας με τον έναν ή τον άλλο τρόπο περίπου 5.000 μαθήτριες, πολλές εκ των οποίων παραπονέθηκαν για μία πολύ δυσάρεστη μυρωδιά που θύμιζε σάπια φρούτα ή κλούβια αυγά εκδηλώνοντας στη συνέχεια συμπτώματα όπως: ναυτία, πονοκέφαλος, πόνο στο στήθος. Σε μερικές περιπτώσεις καταγράφηκαν και λιποθυμικά επεισόδια, λήθαργος, αδυναμία κίνησης ή μερικής παράλυσης. Αξίζει να σημειωθεί πως αυτά τα συμπτώματα τα εκδήλωσαν ως επί το πλείστον μαθήτριες, και όχι εκπαιδευτικοί…
Προς τα τέλη Φεβρουαρίου αναφέρθηκαν λίγα κρούσματα και σε δημοτικά σχολεία αρρένων, σε μία πιθανή προσπάθεια των δραστών είτε να ρίξουν στάχτη στα μάτια για την ταυτότητά τους, είτε για να προκαλέσουν ακόμη μεγαλύτερη αβεβαιότητα, πανικό και ανησυχία σε ένα μεγάλο μέρος της ιρανικής κοινωνίας που ήδη εδώ και χρόνια δοκιμάζεται από τις προκλήσεις που προκαλούν στην καθημερινότητα οι σκληρές δυτικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν προσχηματικά με σκοπό την ανατροπή του ιρανικού, ισλαμικού καθεστώτος και την αντικατάστασή του με άλλο φιλικότερο προς τα συμφέροντα χωρών όπως οι ΗΠΑ, το Ισραήλ κ.α.
Ποιοι είναι από πίσω;
Ως το Σάββατο, 11 Μαρτίου 2023, οι ιρανικές αρχές είχαν επιβεβαιώσει τις συλλήψεις τουλάχιστον 100 υπόπτων αποφεύγοντας να τους προσδιορίσουν επαρκώς ή να αναφερθούν με σαφήνεια όχι μόνον στην ταυτότητα αλλά και στους σκοπούς της εγκληματικής δράσης τους κατά κυρίως των κοριτσιών στο Ιράν.
Αξιωματούχοι του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών στην τέταρτη ανακοίνωση που εξέδωσαν για το θέμα αυτό στις 11/3/23 άφησαν σαφείς νύξεις πως πίσω από τις μαζικές δηλητηριάσεις ενδεχομένως να κρύβονται μέλη και υποστηρικτές της ιρανικής αντικαθεστωτικής οργάνωσης ΜΕΚ (People’s Mujahedin of Iran) που έχουν βρει κατά αρκετές χιλιάδες καταφύγιο κυρίως στην Αλβανία (με μεθόδευση του Αμερικανού πρώην Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα το 2016 και δρουν συστηματικά υπονομεύοντας τις σχέσεις Τιράνων-Τεχεράνης).
«Οι πρώτες ανακρίσεις δείχνουν πως ένας αριθμός αυτών των ανθρώπων είτε είναι ταραξίες, είτε αριβίστες, είτε επιδιώκουν να κλείσουν τα σχολεία και να δημιουργήσουν ένα ψυχολογικό κλίμα κατά της κυβέρνησης» ανέφερε το Σάββατο η ανακοίνωση του ιρανικού υπουργείου Εσωτερικών που τονίζει επίσης πως μεταξύ των συλληφθέντων υπάρχουν άτομα που είχαν «εχθρικά κίνητρα» επιδιώκοντας να δημιουργήσουν φόβο και τρόμο μεταξύ των ανθρώπων και δη των μαθητών, να κλείσουν σχολεία και να δημιουργήσουν γενική απαισιοδοξία έναντι του ισλαμικού καθεστώτος.
Σε σχετικό ρεπορτάζ του ιρανικού πρακτορείου IRNA αναφέρεται πως οι ανακρίσεις των υπόπτων συνεχίζονται προκειμένου να εξακριβωθούν πιθανοί δεσμοί με οργανώσεις όπως ο «Οργανισμός Μουτζαχεντίν αλ Χαλκ» (ΜΕΚ) ενώ τονίζεται πως μετά το κύμα συλλήψεων τις τελευταίες βδομάδες έχει καταγραφεί σαφής μείωση των περιστατικών μαζικών δηλητηριάσεων.
ΜΕΚ ή και Mossad;
Η οργάνωση ΜΕΚ που αρχικά (κατά τη δεκαετία του 1970) μαχόταν κατά του διεφθαρμένου βασιλικού καθεστώτος του Σάχη έχει συχνά καταγγελθεί κυρίως από τις ιρανικές αρχές για στενή συνεργασία με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ καθώς επιδιώκουν να το παρουσιάσουν σαν «εναλλακτική» πολιτική «λύση εξουσίας» σε περίπτωση ανατροπής του σημερινού ιρανικού σιιτικού ισλαμικού καθεστώτος. Αυτό ενώ μερικές δεκαετίες πριν η οργάνωση ΜΕΚ βρισκόταν στη μαύρη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων ΗΠΑ και ΕΕ, ώσπου τα πράγματα άλλαξαν όταν διαφάνηκε η πιθανή αξιοποίησή της κατά των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης. Εάν λοιπόν πίσω από αυτές τις μαζικές δηλητηριάσεις είναι η οργάνωση ΜΕΚ δεν αποκλείεται να αυτή να διοργανώνει αυτή την εκστρατεία επιθέσεων σε συνεργασία με δίκτυα πρακτόρων ή συνεργατών των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών της MOSSAD, που εμφανίζονται ιδιαίτερα δραστήριες τα τελευταία χρόνια σε δολιοφθορές κυρίως ιρανικών «ευαίσθητων» πυρηνικών εγκαταστάσεων…
Ας μην ξεχνάμε πως το Ισραήλ σε συνεργασία με τις ΗΠΑ επεξεργάζεται εδώ και μερικά χρόνια σχέδια επίθεσης προχωρώντας ενίοτε και σε στοχευμένες δολιοφθορές σε νευραλγικές πυρηνικές (και όχι μόνον) εγκαταστάσεις του Ιράν. Παράλληλα, τροφοδοτεί και αξιοποιεί σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, με την παραμικρή αφορμή, ομάδες και οργανώσεις που μπορεί να αυξήσουν τη λαϊκή δυσαρέσκεια κατά της κυβέρνησης του Ιρανού Προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί και του Σιίτη ανώτατου ιερωμένου Αλί Χαμενεί ή να εντείνουν την κόπωση ενός μεγάλου μέρους του ιρανικού λαού από τις σκληρές δυτικές κυρώσεις και τη φτώχεια που αυτές επιφέρουν στα πιο αδύναμα τμήματα της ιρανικής κοινωνίας. Πόσο μάλλον όταν τα ισραηλινά σχέδια κλιμάκωσης της επιθετικότητας κατά του Ιράν «στραπατσάρονται» αυτή την περίοδο, άσχημα, από την σημαντική συμφωνία αποκατάστασης των διμερω΄ν σχέσεων που ανακοίνωσαν την Παρασκευή 10 Μαρτίου 2023 στο Πεκίνο οι σύμβουλοι Εθνικής Ασφάλειας αμφοτέρων χωρών…
Βεβαίως αυτό είναι μία πιθανή θεωρία πίσω από το μαζικό κύμα δηλητηριάσεων. Υπάρχουν και άλλες, πιο «αδύναμες» που καταρρέουν μπροστά σε ελάχιστα λεπτά λογικής σκέψης.
Για παράδειγμα μία «σχολή» αναλυτών θεωρούν πως τις επιθέσεις μαζικής δηλητηρίασης εξαπολύει η ίδια η ιρανική κυβέρνηση και κάποιοι παρακρατικοί μηχανισμοί για να «τιμωρήσουν» τις μαθήτριες που συμμετείχαν το περασμένο φθινόπωρο στις μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις με αφορμή τον άδικο θάνατο της 22χρονης Μαχσά Αμινί.
Όπως αναφέρει σχετικό ενδιαφέρον άρθρο στο αγγλόφωνο thecradle.co οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας συγκρίνουν ατυχώς την ισλαμική κυβέρνηση του Προέδρου Εμπραχίμ Ραϊσί με το ισλαμικό αυταρχικό σεξιστικό καθεστώς των Αφγανών Ταλιμπάν διαδίδοντας τον ισχυρισμό πως ομάδες «ενορχηστρωμένες από το καθεστώς» επιτίθεται σε γυμνάσια με χημικά ώστε να σταματήσουν την εκπαίδευση των κοριτσιών και να μείνουν στο σπίτι.
Έτσι, στελέχη, π.χ. της «Εθνικής Ένωσης για την Δημοκρατία στο Ιράν» (National Union for Democracy in Iran,NUFDI) που έχει την έδρα της στις ΗΠΑ διαδίδουν τέτοια σενάρια σε Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, όπως το Τουίτερ, τονίζοντας: «Δηλητηριάζοντας γυναίκες: η Ισλαμική Δημοκρατία στο Ιράν δεν διαφέρει από τους Ταλιμπάν, την αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος», χρησιμοποιώντας το χάσνταγκ #IranRevolution2023.
Εντούτοις, το σενάριο αυτό είναι εξόχως αδύναμο. Θα ήταν βλακώδες να πεις πως δηλητηριάζει τα κορίτσια για να μείνουν αμόρφωτα ένα καθεστώς που επί δεκαετίες ενθαρρύνει την μόρφωσή τους με έμφαση στην πανεπιστημιακή τους μόρφωση (μεταξύ άλλων, και εξ ανάγκης, μετά από τον καταστροφικό πόλεμο Ιράν-Ιράκ που αποδεκάτισε τον νεανικό ανδρικό πληθυσμό την δεκαετία του 1980). Σήμερα οι γυναίκες είναι πιο μορφωμένες από τους άνδρες και αριθμητικά, και ποιοτικά. Οι μορφωμένες Ιρανές πριν την Ιρανική Επανάσταση του 1979 ήταν το 23% του πληθυσμού και το 2022 ήταν το 93% του πληθυσμού. Το 2021 οι γυναίκες ήταν το 60% των αποφοίτων πανεπιστημίων, και το 28% των ακαδημαϊκών.
Στο ίδιο αφήγημα υπάρχει και ένα «υποκεφάλαιο»: Οι θιασώτες της θεωρίας εξαπόλυσης των επιθέσεων δηλητηρίασης σαν μία μορφή εκδίκησης του ισλαμικού καθεστώτος κατά των κοριτσιών που συμμετείχαν στις λαϊκές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του 2021 κατηγορούν το ιρανικό κράτος πως απέτυχε να συλλάβει τους δράστες που ευθύνονται για τις «χημικές επιθέσεις» ενθαρρύνοντας τους γονείς να βγουν στους δρόμους για να διαδηλώσουν.
Παράλληλα άλλοι προτείνουν σε μέρος της σχολικής κοινότητας να χρησιμοποιήσουν «απλά» υλικά όπως π.χ. ναφθαλίνη την οποία προτείνουν να κονιορτοποιήσουν σε σχετικά μεγάλη ποσότητα και να τη σκορπίσουν σε σχολικές αίθουσες ή γυμναστήρια ώστε να προκαλέσουν μαζική δηλητηρίαση και να κλείσουν τα σχολεία «για τουλάχιστον μία βδομάδα». Αξίζει να σημειωθεί πως μία τέτοια ανάρτηση είχε γίνει στο Τουίτερ τρεις μέρες πριν την καταγραφή του πρώτου κρούσματος δηλητηρίασης σε σχολείο της επαρχίας Κομ…
Οι έρευνες συνεχίζονται…
Πάντως, μεταξύ των πιθανών εξηγήσεων που εξετάζουν οι ιρανικές αρχές είναι το (όχι και τόσο ισχυρό) ενδεχόμενο κρουσμάτων «μαζικής υστερίας». Ένας από τους λόγους που τους οδηγεί σε αυτή την υπόθεση είναι οι περιπτώσεις σχολείων με κρούσματα συμπτωμάτων δηλητηρίασης στα οποία δε βρέθηκαν ίχνη χημικών ή φυτοφαρμάκων.
Παρόλα αυτά, σε μία από τις πρώτες ανακοινώσεις του ιρανικού υπουργείου Εσωτερικών καταγραφόταν το γεγονός πως «πάνω από το 90% των κοριτσιών – μαθητριών παραπονέθηκε για συμπτώματα –ενδείξεις αυξημένου άγχους». Προειδοποίησε δε πως «θα αντιμετωπιστούν αυτές οι ενέργειες που έχουν προκαλέσει κλίμα ρευστότητας στα σχολεία».
Σε κάθε περίπτωση οι ανακρίσεις και οι έρευνες συνεχίζονται, δεδομένης της πρόσφατης αντίδρασης του Σιίτη ανώτατου ιερωμένου Αλί Χαμενεΐ που κάλεσε τις αρχές «να ασχοληθούν σοβαρά με το ζήτημα της δηλητηρίασης μαθητριών» χαρακτηρίζοντας το θέμα «ασυγχώρητο έγκλημα» που επιτάσσει την αυστηρή τιμωρία των δραστών.
