Κομμάτι της ευρύτερης αντιπαράθεσης διεθνών και περιφερειακών δυνάμεων στην Αφρική για το ξαναμοίρασμα ορυκτού πλούτου, εμπορικών δρόμων και ζωνών γεωπολιτικής επιρροής σε στρατηγικές περιοχές, που προκάλεσαν τα τελευταία χρόνια και το ενδιαφέρον της Ρωσίας, παραμένει για μία ακόμη φορά, από το πρωί του περασμένου Σαββάτου, 15 Απριλίου, το Σουδάν.

Αυτό είναι και το υπόβαθρο πίσω από τις αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ των δυνάμεων του επίσημου σουδανικού στρατού που τελεί υπό τις διαταγές του «μεταβατικού» Προέδρου και αρχηγού του πραξικοπήματος του Οκτώβρη του 2021, στρατηγού Αμπντέλ Φατάχ Μπουρχάν, (που είχε συνεργαστεί ως στρατιωτικός με το προηγούμενο ισλαμικό καθεστώς του Ομάρ αλ Μπασίρ και σε ό,τι αφορά την καταστολή λαϊκών διαδηλώσεων ακόμη και μετά την ανατροπή του δικτάτορα τον Απρίλιο του 2019) και του έως πρότινος στενού συνεργάτη του, στρατηγού Μοχάμεντ Χαμντάν Ντάγκαλο ή Χεμεντί που από  έμπορος καμήλων και εντολοδόχος φονιάς του (επί δεκαετίες) πρώην δικτάτορα Ομάρ αλ Μπασίρ στο Νταφούρ εξελίχθηκε σε έναν από τους πλουσιότερους Σουδανούς και σε αρχηγό των παραστρατιωτικών «Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης» (RSF) με στρατιά 100.000 ανδρών.

Απόψε αναμένεται να τεθεί σε ισχύ, με σχετική καθυστέρηση, μία εύθραυστη συμφωνία για κατάπαυση πυρός 24 ωρών έπειτα από πιέσεις διαφόρων πλευρών με πρώτη την ανατολικο-αφρικανική «Διακυβερνητική Αρχή για την Ανάπτυξη» (IGAD), ηγέτες της οποίας είχαν αναλάβει ρόλο εκτόνωσης της σύγκρουσης.

Οι σφοδρές μάχες στην πρωτεύουσα Χαρτούμ και άλλες παρακείμενες πόλεις από το Σάββατο, 15 Απριλίου ως σήμερα το μεσημέρι είχαν προκαλέσει πάνω από 180 νεκρούς και περίπου 2000 τραυματίες, δίχως να λείπει η ρίψη απειλητικών πυρών σε βάρος Αμερικανών και Ευρωπαίων διπλωματών.

Ωστόσο, λίγες ώρες μετά την υποτιθέμενη εφαρμογή της, οι δυνάμεις RSF κατηγορούσαν τον στρατό του στρατηγού Μπουρχάν για παραβίαση της συμφωνίας παύσης πυρός, προετοιμάζοντας το έδαφος είτε για πιθανή κλιμάκωση μαχών, είτε για πιο άγριο παζάρι…

Κίνδυνος ευρύτερης ανάφλεξης

Το μόνο βέβαιο είναι πως εάν η κρίση δεν τεθεί άμεσα υπό έλεγχο θα αποσταθεροποιήσει περαιτέρω την περιοχή της Ανατολικής Αφρικής που υποφέρει από σειρά κρίσεων, μεταξύ των οποίων:

• Η κρίση ξηρασίας και επιθέσεων τζιχαντιστών της οργάνωσης Αλ Σαμπάμπ στη Σομαλία.
• Οι εσωτερικές συγκρούσεις στην Κένυα μεταξύ διαφορετικών τμημάτων της αστικής τάξης για τον διαμοιρασμό της εξουσίας (που καθρεπτίζεται εδώ και χρόνια σχεδόν σε κάθε εκλογική αναμέτρηση).
• Η μετατροπή του Τζιμπουτί σε στρατιωτική βάση Κινέζων, Αμερικανών, Ιταλών, Ιαπώνων κ.α. καθώς βλέπει σε νευραλγικά εμπορικά περάσματα που ακουμπούν μεταξύ άλλων και στους σύγχρονους «κινέζικους δρόμους του μεταξιού».
• Οι πολυετείς διαμάχες για το διαμοιρασμό των νερών του ποταμού Νείλου μεταξύ Αιγύπτου, Σουδάν, Αιθιοπίας ιδιαίτερα μετά την κατασκευή (με κινέζικα κεφάλαια και εταιρίες) του «Μεγάλου Φράγματος Αιθιοπικής Αναγέννησης», (GERD).

Σε αυτό το τεταμένο τοπίο σχέσεων σφοδρών ανταγωνισμών, μπορεί κανείς να προσθέσει:

• Τις προσπάθειες της Ρωσίας για αύξηση της γεωπολιτικής της επιρροής στην Αφρική έπειτα και από τη συμφωνία που σύναψε με τον στρατηγό Μπουρχάν το Δεκέμβρη του 2021 για τη δημιουργία μίας ρωσικής ναυτικής βάσης στην Ερυθρά Θάλασσα η οποία ωστόσο ακόμη δεν έχει νομική ισχύ γιατί πρέπει να επικυρωθεί από βουλή (που δεν συγκροτηθεί ακόμη στο Σουδάν μετά την ανατροπή του δικτάτορα Ομάρ αλ Μπασίρ έπειτα από λαϊκές, μαζικές πολύμηνες διαδηλώσεις).
• Τη δράση της ρωσικής μισθοφορικής εταιρίας Wagner Group έως και πριν δύο χρόνια στο Σουδάν και τη στενή συνεργασία της κατά το παρελθόν και με τους δύο στρατηγούς που σήμερα βρίσκονται σε τροχιά σύγκρουσης (δίχως, προς το παρόν, να αποκλείεται ακόμη και το ενδεχόμενο να τα ξαναβρούν στο μέλλον στο πλαίσιο παζαριού που θα επιχειρηθεί από πιο ισχυρούς παίχτες).
• Το λαθρεμπόριο χρυσού από το οποίο επωφελήθηκαν και οι δύο στρατηγοί που σήμερα συγκρούονται στο Χαρτούμ μολονότι η πλάστιγγα του πλούτου γέρνει σαφώς υπέρ του στρατηγού Ντάγκαλο που αφού έβαλε (επί δικτάτορα Μπασίρ) στο χέρι τα χρυσωρυχεία του Νταρφούρ και ξεπούλησε δημόσια περιουσία, πλέον θεωρείται ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στη χώρα.
• Την προσπάθεια των ΗΠΑ να σαμποτάρουν, σήμερα, κάθε ενδεχόμενο ρωσικής ναυτικής βάσης σε μία χώρα που ήρθε πιο κοντά «στα νερά τους» το Δεκέμβρη του 2020 όταν συναίνεσε (επί του τότε Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ) σε μία συμφωνία του Αβραάμ ώστε να τα βρει με το Ισραήλ και να βγει από τη μαύρη λίστα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ με τις οργανώσεις κρατικών χορηγών τρομοκρατίας.
• Τα παιχνίδια των στρατηγών όχι μόνον με ΗΠΑ και Ρωσία αλλά και με ισχυρές (και ενίοτε ανταγωνιστικές) δυνάμεις και γεωπολιτικές ατζέντες στην περιοχή του Περσικού Κόλπου όπως είναι η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
• Τον σημαντικό ορυκτό πλούτου του Σουδάν που παρά την απόσχιση του Νότιου Τμήματος την περασμένη δεκαετία (με την ανεξαρτησία του Νότιου Σουδάν που είχε και τις περισσότερες πετρελαιοπηγές) διατηρεί σημαντικά κοιτάσματα σε χαλκό, χρυσό, ουράνιο, νικέλιο. χρώμιο, αλλά και σταθμούς παραγωγής ενέργειας λόγω του ποταμού Νείλου.

Το ελληνικό στοιχείο στο Σουδάν

Σε αυτή την κρίση δεν λείπει βεβαίως και το ελληνικό στοιχείο που πριν από αρκετές δεκαετίες είχε δημιουργήσει μία ανθηρή ελληνική επιχειρηματική (μεταξύ άλλων) παρουσία.

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών ενεργοποίησε ήδη τη Μονάδα Διαχείρισης Κρίσεων μετά τον τραυματισμό δύο Ελλήνων και τον εγκλωβισμό περίπου 150 άλλων κυρίως στην πρωτεύουσα του Σουδάν, Χαρτούμ.