Ακόμη ένα ηχηρό «χαστούκι» επεφύλαξε στον Κυριάκο Μητσοτάκη το Politico μετά το πρόσφατο ράπισμα για το σκάνδαλο των υποκλοπών, φωτίζοντας την ζοφερή κατάσταση που επικρατεί στον τομέα του ελέγχου των αστυνομικών δυνάμεων από τα αρμόδια κυβερνητικά όργανα και το δόγμα του νόμου και της τάξης που ο πρωθυπουργός επέλεξε να υιοθετήσει από την πρώτη στιγμή της εκλογής του.
«Οι καταγγελίες για υπερβολική βία, κτηνωδία και διαφθορά από την αστυνομία αυξάνονται» υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, η Νεκταρία Σταμούλη στο άρθρο της με τίτλο «Ποιοι είναι οι κακοί; Η αστυνομική βία διαμορφώνει τις ελληνικές εκλογές», προχωρώντας στη συνέχεια σε μία συνολική απαρρίθμηση των περιστατικών βίας και αυθαιρεσίας με πρωτοστάτες την ΕΛ.ΑΣ. και τις δυνάμεις ασφαλείας της από το 2019.
Το κείμενο μεταφράστηκε αυτούσιο από τον ιστότοπο του Politico, όπου δημοσιεύτηκε αρχικά:
Το μεγαλύτερο έγκλημα στην Ελλάδα; Το καθεστώς των δυνάμεων ασφαλείας.
Αυτό υποστηρίζει η αντιπολίτευση, η οποία θέτει την ασφάλεια και την επιβολή του νόμου στο επίκεντρο ενόψει των εθνικών εκλογών αυτού του μήνα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, το αριστερό κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κατηγορεί τη συντηρητική Νέα Δημοκρατία, η οποία ελπίζει σε μια ακόμη θητεία στην εξουσία μετά τις εκλογές της 21ης Μαΐου, ότι επέτρεψε στην αστυνομία να διοικείται από συμμορίες του οργανωμένου εγκλήματος. Η συντηρητική κυβέρνηση διατηρεί προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις, αν και πιθανότατα θα χρειαστεί δεύτερος γύρος, ο οποίος έχει προγραμματιστεί για τις 2 Ιουλίου.
«Η ελληνική αστυνομία συνεργάζεται με το έγκλημα αντί να καταπολεμά το έγκλημα», δήλωσε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας, προσθέτοντας ότι «η ελληνική μαφία βρίσκεται στην αστυνομία».
Σίγουρα, η ελληνική αστυνομία έχει βρεθεί στα πρωτοσέλιδα για όλους τους λάθος λόγους τελευταία, χάρη στη φερόμενη εμπλοκή αστυνομικών αξιωματούχων σε συμμορίες μαφιόζων που επωφελούνται από παράνομους οίκους ανοχής και καζίνο, τη δολοφονία ενός 16χρονου Ρομά κατά τη διάρκεια αστυνομικής καταδίωξης, έναν φερόμενο βιασμό σε κεντρικό αστυνομικό τμήμα της Αθήνας και καταγγελίες για αστυνομική βία.
Η ελληνική αστυνομία έχει μακρά ιστορία διαφθοράς και υπερβολικής χρήσης βίας, αλλά μετά την εκλογή της Νέας Δημοκρατίας το 2019 – τουλάχιστον εν μέρει με μια πλατφόρμα για τον νόμο και την τάξη – οι καταγγελίες έχουν αυξηθεί κατακόρυφα.
Στις πρόσφατες διαμαρτυρίες που ακολούθησαν ένα θανατηφόρο σιδηροδρομικό δυστύχημα, η αστυνομία κατηγορήθηκε για χρήση αδικαιολόγητης βίας κατά τη διάρκεια ειρηνικών συγκεντρώσεων, με αρκετά βίντεο να αποκαλύπτουν τη βιαιότητα. Σε μια περίπτωση, αστυνομικοί κατευθύνθηκαν με ταχύτητα προς μια ομάδα ειρηνικών διαδηλωτών που επέβαιναν σε μοτοσικλέτες και πέταξαν βόμβες κρότου λάμψης στα πόδια τους. Οι εισαγγελείς διέταξαν έρευνα αφού ένας γερανός της αστυνομίας έπεσε με μεγάλη ταχύτητα πάνω σε κάδους απορριμμάτων που μεταφέρονταν στη μέση ενός δρόμου από διαδηλωτές.
Ο αρχηγός της αστυνομίας, Κωνσταντίνος Σκούμας, αντικαταστάθηκε τον Μάρτιο. Σε ανοιχτή επιστολή του, ο Σκούμας υπερασπίστηκε το ιστορικό του και κατηγόρησε τους πολιτικούς που τον ανάγκασαν να φύγει, λέγοντας ότι δεν θα γινόταν «ο αποδιοπομπαίος τράγος κανενός» και υποστηρίζοντας ότι οι ενέργειές του «προκάλεσαν έντονη δυσαρέσκεια σε ορισμένα κέντρα εξουσίας, η οποία, ως αποτέλεσμα, οδήγησε στη βίαιη λήξη της θητείας μου».
Η αντιπολίτευση κατηγορεί τόσο την αστυνομία όσο και το υπουργείο Εσωτερικών που την εποπτεύει. «Η ατιμωρησία, η καλλιέργεια μιας νοοτροπίας ομερτά, η έλλειψη λογοδοσίας, είναι δυστυχώς χαρακτηριστικά του τρόπου λειτουργίας της ελληνικής αστυνομίας, με την ανοχή, αν όχι τη συνενοχή, του υπουργείου», δήλωσε ο Γιώργος Καμίνης του σοσιαλιστικού κόμματος ΠΑΣΟΚ.
Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Τάκης Θεοδωρικάκος πέρασε στην αντεπίθεση, χαρακτηρίζοντας τις κατηγορίες του ΣΥΡΙΖΑ «συκοφαντικές» και «εθνικά επιζήμιες», καθώς θα μπορούσαν ενδεχομένως να τρομάξουν τους τουρίστες.
«Το καθημερινό μας μέλημα στην πράξη είναι η ασφάλεια των πολιτών, γι’ αυτό και βάζουμε τέλος στην ανομία και την παραβατικότητα», δήλωσε σε πρόσφατη επίσκεψή του σε αστυνομικό τμήμα. «Γι’ αυτό το λόγο το 2022 η ελληνική αστυνομία συνέλαβε 7.000 παράνομους μετανάστες στην Αττική και τώρα τοποθετούμε 600 νέους ειδικούς φρουρούς στα αστυνομικά τμήματα της Αττικής», είπε ο κ. Θεοδωρικάκος, προσθέτοντας ότι η Ελλάδα είναι μια ασφαλής χώρα.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Άκης Σκέρτσος δήλωσε τη Δευτέρα ότι υπήρξε μείωση όλων των ποσοστών μέσης και χαμηλής εγκληματικότητας κατά τη διάρκεια της θητείας της κυβέρνησης. Συγκρίνοντας τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του 2019 με την ίδια περίοδο του 2022 υπήρξε μείωση κατά 15% στις κλοπές και 35% στις ληστείες.
Αύξηση καταγγελιών
Το 2022, τα προκαταρκτικά στοιχεία του Συνηγόρου του Πολίτη έδειξαν αύξηση κατά 50% των καταγγελιών των πολιτών κατά της αστυνομίας σε σύγκριση με το 2019, το τελευταίο έτος πριν από την πανδημία, και αύξηση κατά 14% των περιστατικών αστυνομικής δράσης με ρατσιστικά κίνητρα.
«Ο τόνος που δίνει η πολιτική, αλλά και η φυσική, επιχειρησιακή ηγεσία των δυνάμεων ασφαλείας παίζει αναμφίβολα ζωτικό ρόλο σε αυτές τις αυξήσεις», δήλωσε ο Έλληνας Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης στο POLITICO. Ο Α. Ποττάκης δήλωσε ότι η στάση της κυβέρνησης απέναντι στην αστυνομία ήταν «υπερβολικά υποστηρικτική» και θα μπορούσε να «παρερμηνευτεί» από τους αστυνομικούς, κάνοντάς τους να πιστεύουν ότι έχουν «λευκή επιταγή» για να κάνουν ό,τι θέλουν.
Ένα από τα πρώτα καθήκοντα της κυβέρνησης μετά την ανάληψη των καθηκόντων της πριν από τέσσερα χρόνια ήταν η επαναφορά μιας μονάδας μοτοσικλετών της αστυνομίας που είχε διαλυθεί υπό την προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ λόγω παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πολλοί από τους 1.500 νεοσύλλεκτους επιστρατεύτηκαν από τις τάξεις των ειδικών στρατιωτικών δυνάμεων, παρακάμπτοντας την αστυνομική ακαδημία.
Οι προσπάθειες της Νέας Δημοκρατίας να δημιουργήσει την πρώτη πανεπιστημιακή αστυνομία στην Ευρώπη απέτυχαν επίσης. Μια ειδική μονάδα με 1.000 αστυνομικούς συγκροτήθηκε τον Σεπτέμβριο, αλλά ακόμη δεν έχει πατήσει το πόδι της στις πανεπιστημιουπόλεις. Η ιδέα είναι τόσο αντιδημοφιλής που στις σπάνιες περιπτώσεις που αξιωματικοί της μονάδας επιχείρησαν να πλησιάσουν τα πανεπιστήμια, συνοδεύονταν από δυνάμεις των ΜΑΤ. Περίπου 600 αστυνομικοί που προορίζονταν για την πανεπιστημιακή αστυνομία έχουν ήδη μετατεθεί σε άλλες υπηρεσίες, επιβεβαίωσε η αστυνομία.
Τον περασμένο μήνα, ένας αστυνομικός πυροβόλησε με το όπλο του στον αέρα έξω από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο κέντρο της πρωτεύουσας κατά τη διάρκεια συγκρούσεων με κουκουλοφόρους, μασκοφόρους νεαρούς.
Ο κ. Θεοδωρικάκος, υπουργός Εσωτερικών, δήλωσε ότι τέτοια περιστατικά συμβαίνουν επειδή, στην προεκλογική περίοδο, κάποιοι θέλουν να «ανατινάξουν το πολιτικό κλίμα». Πρόσθεσε ότι κάποιοι «τον θέλουν ακόμη και νεκρό», ένα σχόλιο που επικρίθηκε έντονα από την αντιπολίτευση.
«Ας σταματήσουμε να παίζουμε παιχνίδια εις βάρος της σοβαρότητας των ζητημάτων, όπως έκανε Κυριάκος Μητσοτάκης με την πανεπιστημιακή αστυνομία», δήλωσε ο επικεφαλής του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Ανδρουλάκης. «Έφτιαξε ένα σώμα το οποίο πλήρωσαν οι Έλληνες φορολογούμενοι, δεν έκανε τίποτα ουσιαστικό και αντί να ζητήσει συγγνώμη συνεχίζει να κάνει τα ίδια».
Κατάχρηση εξουσίας
Η αστυνομία έχει επίσης κατηγορηθεί ότι καταφεύγει στη βία και τον εκφοβισμό προκειμένου να παρεμποδίσει τους δημοσιογράφους που καλύπτουν τις διαδηλώσεις και την προσφυγική κρίση στα νησιά της χώρας.
«Έχουμε περιπτώσεις αστυνομικών που συλλαμβάνουν, ακόμη και γδύνουν δικηγόρους και δημοσιογράφους ή τους εξευτελίζουν, παρόλο που η επαγγελματική τους ταυτότητα γίνεται γνωστή» δήλωσε ο Συνήγορος του Πολίτη κ. Ποττάκης. «Στο στόχαστρο μπαίνουν κυρίως νέοι άνθρωποι. Το ηλικιακό στοιχείο φαίνεται να λειτουργεί ως ενθάρρυνση».
Τον περασμένο Δεκέμβριο ένας 16χρονος Ρομά έχασε τη ζωή του αφού πυροβολήθηκε στο κεφάλι από αστυνομικούς που τον καταδίωκαν αφού έφυγε από ένα πρατήριο καυσίμων, δήθεν χωρίς να πληρώσει για καύσιμα αξίας 20 ευρώ.
Μια 19χρονη κατήγγειλε ότι βιάστηκε σε ένα τμήμα από δύο αστυνομικούς που βιντεοσκόπησαν τις πράξεις τους στο κεντρικό κεντρικό αστυνομικό τμήμα πέρυσι. Οι εμπλεκόμενοι αστυνομικοί δήλωσαν ότι το σεξ ήταν συναινετικό. Τέθηκαν σε διαθεσιμότητα εν αναμονή έρευνας.
«Οδεύουμε από το ένα φιάσκο στο άλλο» δήλωσε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Χρήστος Σπίρτζης. «Πού είναι οι εσωτερικές έρευνες που έχουν διεξαχθεί; Δεν υπάρχει καμία ενημέρωση, κανείς δεν έχει τιμωρηθεί».
Τέτοιες έρευνες έχουν, ωστόσο, δρομολογηθεί. Τον Ιανουάριο, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος και ο υπουργός Εσωτερικών Θεοδωρικάκος διέταξαν έρευνα για τη σχέση μεταξύ ανώτερων αστυνομικών αξιωματικών και μελών της μαφίας, αφού οι συνομιλίες που διέρρευσαν έδειχναν αρχηγούς συμμοριών να διαπραγματεύονται με αξιωματικούς για τη συνέχιση των δραστηριοτήτων τους ανενόχλητοι.
Αυτή δεν ήταν η πρώτη αναφορά που συνδέει την αστυνομία με το οργανωμένο έγκλημα.
Εν ενεργεία και συνταξιούχοι αστυνομικοί κατηγορούνται, μαζί με μέλη της μαφίας, για εκτεταμένη διαφθορά, με την εγκληματική οργάνωση να φέρεται να διευθύνει ένα κύκλωμα προστασίας που περιλαμβάνει 900 επιχειρήσεις – από κλαμπ μέχρι οίκους ανοχής και καζίνο – με τζίρο τουλάχιστον 1 εκατ. ευρώ μηνιαίως.
Ο ερευνητικός ιστότοπος Reporters United αποκάλυψε ότι ένας υπάλληλος που εμπλέκεται στο κύκλωμα προήχθη σε διευθυντή της Διεύθυνσης Ασφάλειας Αττικής, μια από τις σημαντικότερες θέσεις για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Η αστυνομία δήλωσε αργότερα ότι δεν γνώριζε για τις καταγγελίες σε βάρος του αξιωματικού.
«Η σχέση εμπιστοσύνης των πολιτών με την αστυνομία διαρρηγνύεται όταν δεν τιμωρούνται όσοι παραβιάζουν τον όρκο τους», δήλωσε ο Συνήγορος του Πολίτη.
*Επιμέλεια κειμένου: Ροζαλία
