Τον περασμένο Νοέμβριο, λίγες ώρες πριν από μια κοινωνική συγκέντρωση για μετανάστες από την Αϊτή στην πόλη Itajai στη νότια πολιτεία Σάντα Καταρίνα της Βραζιλίας, ο διοργανωτής της εκδήλωσης Αντρέα Μιούλερ έλαβε ένα ανατριχιαστικό μήνυμα.
«Ακυρώστε την εκδήλωση της Αϊτής ή θα διαπράξουμε σφαγή», έγραφε το θέμα του email.
«Η Σάντα Καταρίνα είναι μια περιοχή ΛΕΥΚΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΕΥΚΟΥΣ», έγραψε ο ανώνυμος αποστολέας, υπογράφοντας τον ναζιστικό χαιρετισμό «SIEG HEIL».
Τελικά, η εκδήλωση διεξήχθη χωρίς προβλήματα και με την παρουσία της αστυνομίας. Ωστόσο, το email, το οποίο ερευνά ακόμη η αστυνομία στη Σάντα Καταρίνα, είναι ενδεικτικό ενός μικρού αλλά αυξανόμενου αριθμού περιπτώσεων νεοναζισμού στη Βραζιλία που έχουν αυξηθεί καθώς η ακροδεξιά πολιτική άκμασε κατά τη διάρκεια της θητείας του πρώην προέδρου Ζαΐχ Μπολσονάρου μεταξύ 2018-2023.
Ο Μπολσονάρου, πρώην λοχαγός του στρατού, επικρίθηκε ευρέως για τη μακροχρόνια υπεράσπιση της στρατιωτικής δικτατορίας της Βραζιλίας από το 1964 έως το 1985, τις αντιδημοκρατικές επιθέσεις του στο εκλογικό σύστημα της χώρας στις περσινές εκλογές και τις πολιτικές που οι επικριτές λένε ότι έθεσαν σε κίνδυνο τους αυτόχθονες πληθυσμούς της χώρας.
Η Ομοσπονδιακή Αστυνομία της Βραζιλίας δήλωσε ότι ο αριθμός των ερευνών που ξεκίνησαν για υποτιθέμενη υποκίνηση του νεοναζισμού αυξήθηκε από το 2019, με «σημαντική αύξηση» φέτος.
Ο νόμος του 1989 για τον ρατσισμό της Βραζιλίας τιμωρεί τη χρήση συμβόλων που συνδέονται με τον ναζισμό και η ομιλία που θεωρείται «απολογητική για το καθεστώς του Αδόλφου Χίτλερ» δεν προστατεύεται από τους νόμους περί ελευθερίας της έκφρασης στη Βραζιλία.
Η αστυνομική δύναμη είπε ότι 21 έρευνες για την υποτιθέμενη κατασκευή, πώληση, διανομή ή χρήση της σβάστικας «με σκοπό τη διάδοση του ναζισμού» έχουν ανοίξει μέχρι στιγμής φέτος, από τη μόλις μία έρευνα που έγινε το 2018, τη χρονιά που εξελέγη ο Μπολσονάρου.
Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι αυτοί οι αριθμοί αποτυγχάνουν να συλλάβουν την εθνική κλίμακα του προβλήματος. Τον Απρίλιο, μια μέρα αφότου ένας 25χρονος άνδρας με τσεκούρι σκότωσε τέσσερα παιδιά σε ένα νηπιαγωγείο της Σάντα Καταρίνα, ο υπουργός Δικαιοσύνης Φλάβιο Ντίνο διέταξε την αστυνομία να ερευνήσει νεοναζιστικές οργανώσεις που πιθανόν να λειτουργούσαν πέρα από τις κρατικές γραμμές. Οι δράστες φορούσαν περιβραχιονία με ναζιστικές σβάστικες σε δύο προηγούμενες επιθέσεις σε σχολείο φέτος στη Βραζιλία.
Η Εθνική Εβραϊκή Ένωση της Βραζιλίας CONIB είπε ότι είχε σημειώσει «μια άνευ προηγουμένου αύξηση του αριθμού των εξτρεμιστικών ομάδων, η πλειονότητα των οποίων είναι ανοιχτά νεοναζί».
Ερευνητές στο πανεπιστήμιο Unicamp της πολιτείας του Σάο Πάολο παρακολούθησαν μια πάνω από 10πλάσια αύξηση του αριθμού των νεοναζιστικών πυρήνων στη Βραζιλία από το 2015. Σε ένα βίντεο στο YouTube που παρουσίαζε τα ευρήματά τους, οι ερευνητές του Unicamp είπαν ότι ο Μπολσονάρου είχε «τροφοδοτήσει» την άνοδο τέτοιων ομάδες με τις «εμπρηστικές» ομιλίες του.
Αν και άλλοι αμφισβητούν την κλίμακα αυτών των ευρημάτων, κανείς δεν αμφιβάλλει ότι οι αριθμοί αυξάνονται.
Ο Γκιγιέρμε Φράνκο ντε Αντράντε, ειδικός στην ακροδεξιά στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Mato Grosso do Sul στην κεντροδυτική Βραζιλία, είπε ότι ο νεοναζισμός ήταν σαφώς ένα αυξανόμενο πρόβλημα.
Όμως ήταν επιφυλακτικός στο να μεταφέρει όλες τις ευθύνες στον πρώην πρόεδρο. Αντίθετα, είπε ότι η ανάπτυξή του νεοναζισμού ήταν πιο πιθανό να συνδεθεί με τον αυξανόμενο συντηρητισμό μετά από χρόνια καταχρηστικών αριστερών διοικήσεων, παρά με τον Μπολσονάρου.
«Το να πιστώσεις απευθείας στον Μπολσονάρου οποιαδήποτε ηγεσία…είναι λάθος», είπε.
Το πρόβλημα του νεοναζισμού είναι ιδιαίτερα έντονο στη Σάντα Καταρίνα, μια πολιτεία όπου πολλοί έχουν γερμανική και ιταλική καταγωγή. Η πολιτεία έχει το μεγαλύτερο ποσοστό λευκών κατοίκων στη Βραζιλία, με το 84% να δηλώνει λευκός στην τελευταία απογραφή.
