Νωρίς το πρωί της Κυριακής 11 Ιουνίου 2023, στην Κωνσταντινούπολη, οι παίκτες της Μάντσεστερ Σίτι χάρισαν στον προπονητή τους Πεπ Γκουαρδιόλα το κύπελλο του ευρωπαϊκού Τσάμπιονς Λιγκ, με νίκη 1-0 επί της Ίντερ Μιλάνου. Είναι η τέταρτη φορά που ο Γκουαρδιόλα κρατά το τρόπαιο. Οι προηγούμενες τρεις φορές ήταν με τη Μπαρτσελόνα: ως παίκτης το 1992 και ως προπονητής το 2009 και το 2011.
Ερωτήσεις
Τα τελευταία 12 χρόνια, από το 2011 έως σήμερα, ο Γκουαρδιόλα ως προπονητής κέρδισε το Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων, το Ευρωπαϊκό Σούπερ Καπ, τρία πρωταθλήματα και δύο κύπελλα Γερμανίας με την Μπάγερν Μονάχου, πέντε πρωταθλήματα Πρέμιερ Λιγκ, τέσσερα Λιγκ Καπ και δύο Κύπελλα Αγγλίας με τη Μάντσεστερ Σίτι. Αλλά και πάλι ο κόσμος τον αμφισβητεί. Είναι πολύ εύκολο να κερδίσεις αν έχεις σπουδαίους παίκτες, μεγάλη ομάδα και πολλά χρήματα, σωστά;
Η Μπαρτσελόνα του Γκουαρδιόλα μεταξύ 2008-11, περιλάμβανε τους Ντάνι Άλβες, Σέρχιο Μπουσκέτς, Τσάβι Ερνάντεθ, Αντρές Ινιέστα, Τιερί Ανρί και έναν νεαρό Αργεντινό, τoν Λιονέλ Μέσι. Αυτή η ομάδα κέρδισε δύο φορές το Τσάμπιονς Λιγκ, το Ευρωπαϊκό Σούπερ Καπ, το Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων, τρία πρωταθλήματα, δύο κύπελλα και τρία Σούπερ Καπ Ισπανίας. Αλλά με τόσο καλούς παίκτες, η Μπαρτσελόνα δεν θα μπορούσε να κερδίσει και με τη γιαγιά μου ως μάνατζερ;
Στην Μπάγερν Μονάχου, ο Γκουαρδιόλα ως επικεφαλής κέρδιζε το πρωτάθλημα κάθε σεζόν, την περίοδο 2013-16. Δεν ήταν όμως αναμενόμενο να κατακτά το πρωτάθλημα κάθε χρόνο η Μπάγερν Μονάχου; Άλλωστε η νίκη της Μπάγερν το 2023 ήταν το 11ο συνεχόμενο πρωτάθλημα γι’ αυτούς. Επιπλέον, δεν απέτυχε ως ομάδα η Μπάγερν Μονάχου όταν έχασε τρεις ημιτελικούς Τσάμπιονς Λιγκ;
Από το 2016 που ανέλαβε τη Μάντσεστερ Σίτι, ο Γκουαρδιόλα έχει ξοδέψει περισσότερα από 1,2 δις. ευρώ σε 47 παίκτες, με χρηματοδότηση από τον πετρελαϊκό πλούτο του Άμπου Ντάμπι. Με αυτά τα χρήματα, δεν θα μπορούσε οποιοσδήποτε να κερδίσει το Τσάμπιονς Λιγκ;
Απαντήσεις
Τα χρήματα μπορούν να αγοράσουν παίκτες, αλλά δεν μπορούν να χτίσουν μια ομάδα. Το 2008, όταν ο Γκουαρδιόλα ανέλαβε την Μπαρτσελόνα, παρέλαβε μία ομάδα σε κρίση. Ο προπονητής Φρανκ Ράικαρντ είχε απολυθεί και η ομάδα ταπεινώθηκε όταν τερμάτισε τρίτη στη Λα Λίγκα, 18 βαθμούς πίσω από την πρωταθλήτρια Ρεάλ Μαδρίτης. Η μεγάλη ομάδα της Μπαρτσελόνα που κατέκτησε το Τσάμπιονς Λιγκ το 2009 χτίστηκε από τον Γκουαρδιόλα. Όσο για την Μπάγερν Μονάχου, αν και κατέκτησε το Τσάμπιονς Λιγκ το 2020, έχει χάσει στα προημιτελικά τα τελευταία τρία χρόνια.
Τα χρήματα μπορούν να αγοράσουν παίκτες, αλλά δεν μπορούν να τους βελτιώσουν. Ο Γκουαρδιόλα έχει κάνει λάθη. Η μετακόμιση του Ζλάταν Ιμπραΐμοβιτς στη Μπαρτσελόνα ήταν ανεπιτυχής, αλλά η μεταφορά του Ρόμπερτ Λεβαντόφσκι στην Μπάγερν Μονάχου από την Ντόρτμουντ το 2014 ήταν ένας γάμος που κράτησε πολύ μετά την αποχώρηση του Γκουαρδιόλα.
Ο Γκουαρδιόλα μετέτρεψε τον Χαβιέ Μασκεράνο από αμυντικό χαφ της Λίβερπουλ σε σέντερ μπακ στη Μπαρτσελόνα. Στη Μάντσεστερ Σίτι, μετέτρεψε επίσης τον Τζον Στόουνς από σέντερ μπακ σε περιπλανώμενο αμυντικό χαφ. Ο Γκουαρδιόλα πλήρωσε 117 εκατομμύρια ευρώ για τον Τζακ Γκρίλις, ο οποίος μετά από μια δύσκολη πρώτη χρονιά, έγινε κεντρικός στην ομάδα της Μάντσεστερ Σίτι. Αφού πήρε το μετάλλιο του νικητή του Τσάμπιονς Λιγκ, ο Γκρίλις αποκάλεσε τον Γκουαρδιόλα «ιδιοφυΐα» και τον ευχαρίστησε που «είχε τόση εμπιστοσύνη σε μένα». Μπορεί η Σίτι να κατέχει τον παίκτη, αλλά η καρδιά και το μυαλό του ανήκουν στον Γκουαρδιόλα.
Η επιρροή του στο σύγχρονο ποδόσφαιρο είναι αναμφισβήτητη. Ο προπονητής Γκουαρδιόλα διαμορφώθηκε από τον παίκτη Γκουαρδιόλα. Φέρνοντας μια τακτική από τον Άγιαξ, ο σπουδαίος Ολλανδός παίκτης Γιόχαν Κρόιφ μετακίνησε τον Γκουαρδιόλα, τότε νεαρό παίκτη της ακαδημίας της Μπαρτσελόνα, στο «pivot» του αμυντικού χαφ, τη θέση που ελέγχει το παιχνίδι, συνδέοντας την άμυνα και την υπόλοιπη ομάδα.
Ως προπονητής, ο Γκουαρδιόλα εξέλιξε αυτή την τακτική ελέγχου σε προσωπικό στυλ. Οι επιδέξιοι, ευέλικτοι παίκτες κρατούν την μπάλα, τη χρησιμοποιούν προσεκτικά, δημιουργούν χώρο με συνεχή κίνηση και πιέζουν δυνατά όταν η μπάλα χάνεται για να την ξανακερδίσουν. Το 2008, το νέο στυλ του Γκουαρδιόλα ήρθε να αμφισβητήσει το πιο προσεκτικό, αμυντικό ποδόσφαιρο επιτυχημένων προπονητών, όπως ο Ζοσέ Μουρίνιο και ο Ράφα Μπενίτεθ, των οποίων οι τακτικές ήταν πιο εύκολο να αντιγραφούν από το φαρδύ επιθετικό παιχνίδι της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ του Άλεξ Φέργκιουσον.
Οι αλλαγές τακτικής του Γκουαρδιόλα ενισχύθηκαναπό καλύτερα γήπεδα, αλλαγές στον νόμο για οφσάιντ και καλύτερη προστασία των επιτιθέμενων παικτών από τους διαιτητές, αλλά ο ίδιος επίσης τελειοποίησε το σύστημά του. Η νίκη της Μπαρτσελόνα επί της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ στον τελικό του Τσάμπιονς Λιγκ το 2011 ήταν τόσο ολοκληρωμένη, ώστε ο Άλεξ Φέργκιουσον παρατήρησε: «Στην καριέρα μου ως προπονητής [της Γιουνάιτεντ] θα έλεγα ότι είναι η καλύτερη ομάδα που έχουμε αντιμετωπίσει».
Το τίμημα της επιτυχίας
Από άποψη τακτικής, ο Γκουαρδιόλα έχει κάνει σοβαρά λάθη. Η Μπάγερν Μονάχου έχασε 0-4 από τη Ρεάλ Μαδρίτης του Κάρλο Αντσελότι στον ημιτελικό του Τσάμπιονς Λιγκ το 2014, επειδή ο Γκουαρδιόλα άλλαξε τη συνήθη προσέγγισή του και έδωσε προτεραιότητα στην επίθεση έναντι του ελέγχου της μεσαίας γραμμής. Έκανε παρόμοια λάθη όταν η Μάντσεστερ Σίτι έχασε στο Τσάμπιονς Λιγκ από τη Λίβερπουλ το 2019, τη Λυών το 2020 και την Τσέλσι το 2021.
Οι επικριτές του τον κατηγόρησαν ότι σκέφτεται υπερβολικά τις τακτικές του, ότι έχει εμμονή με την κατοχή, ότι παίζει πάρα πολύ στη μεσαία γραμμή και ότι αντιστέκεται στο να χρησιμοποιεί αναγνωρισμένους επιθετικούς. Ανάμεσα σε άλλα, εξέφρασαν αμφιβολίες για το αν ο Γκουαρδιόλα θα κέρδιζε ξανά το Τσάμπιονς Λιγκ, αφού χωρίς τα χρήματα, ο Γκουαρδιόλα είναι «συνηθισμένος».
Σε απάντηση των παραπάνω, ο Γκουαρδιόλα συνέχισε να βελτιώνει το σύστημά του. Οι επικριτές του παρέβλεψαν ότι παρά τα χρήματα, ο Γκουαρδιόλα δεν ήθελε οποιονδήποτε επιθετικό, ήθελε τον σωστό. Όταν ο Έρλινγκ Χάαλαντ έγινε διαθέσιμος, ο Γκουαρδιόλα τον αγόρασε χωρίς καθυστέρηση. Ο Χάαλαντ έχει πετύχει 52 γκολ για τη Σίτι αυτή τη σεζόν, σε όλες τις διοργανώσεις. Είναι ένα ακατέργαστο ταλέντο, περισσότερο μια ωμή δύναμη της φύσης παρά ένα έργο τέχνης, αλλά όλες οι άλλες ομάδες τώρα φοβούνται την εξέλιξή του υπό τον Γκουαρδιόλα.
Με τον τρίτο τίτλο στο Τσάμπιονς Λιγκ ως προπονητής, ο Γκουαρδιόλα συναγωνίζεται τις επιτυχίες του Μπομπ Πέισλι της Λίβερπουλ και του Ζινεντίν Ζιντάν της Ρεάλ Μαδρίτης. Ο Κάρλο Αντσελότι έχει τέσσερις νίκες, αλλά ο Γκουαρδιόλα μπορεί να τον ξεπεράσει (ως οπαδός της Λίβερπουλ θα πρέπει να επισημάνω ότι ο Αντσελότι είναι επίσης ο μόνος προπονητής που έχασε το Τσάμπιονς Λιγκ όταν η ομάδα του προηγήθηκε 3-0 στο ημίχρονο στον τελικό).
