Νέα στοιχεία που βρέθηκαν από το BBC News αμφισβητούν ξανά την εκδοχή της ελληνικής ακτοφυλακής για τα γεγονότα σχετικά με το τραγικό ναυάγιο στην Πύλο, κατά το οποίο μπορεί να έχασαν τη ζωή τους και πάνω από 600 μετανάστες και πρόσφυγες.
Δύο επιζώντες περιέγραψαν πώς η ακτοφυλακή τους πίεσε να αναγνωρίσουν εννέα Αιγύπτιους που επέβαιναν στο πλοίο ως διακινητές.
Νέο βίντεο με το κατάμεστο σκάφος να βυθίζεται στη θάλασσα προκαλεί επίσης τεράστια ερωτήματα εις βάρος της ελληνικής ακτοφυλακής. Το βίντεο τραβήχτηκε όταν υποτίθεται πως το σκάφος βρισκόταν σε «σταθερή πορεία».
Το BBC Verify επιβεβαίωσε ότι το βίντεο μαγνητοσκοπήθηκε όταν η ακτοφυλακή ισχυρίστηκε ότι το σκάφος δεν χρειαζόταν διάσωση – και στην πραγματικότητα κινηματογραφήθηκε από την ίδια την ακτοφυλακή.
Επιβεβαιώθηκε, επίσης, ότι το μεγαλύτερο σκάφος που φαίνεται στο βάθος είναι το πετρελαιοφόρο Faithful Warrior, από το οποίο είχε ζητηθεί να δώσει προμήθειες στο σκάφος μεταναστών.
Η επίσημη αναφορά της ελληνικής ακτοφυλακής είχε ήδη αμφισβητηθεί σε ρεπορτάζ του BBC Verify – αλλά τώρα το διεθνές δημοσιογραφικό μέσο φέρνει στο φως δικαστικά έγγραφα που δείχνουν σοβαρές αποκλίσεις μεταξύ των καταθέσεων μαρτύρων των επιζώντων που ελήφθησαν από τους λιμενικούς και των αποδεικτικών στοιχείων που παρουσιάστηκαν αργότερα σε δικαστή.
Ένας μεταφραστής έχει επίσης παρουσιάσει την αναφορά του για έρευνα λαθρεμπορίας ανθρώπων πέρυσι, μετά τη διάσωση μιας άλλης ομάδας μεταναστών από την ακτοφυλακή. Περιγράφει πώς μάρτυρες από εκείνο το περιστατικό εκφοβίστηκαν από την ακτοφυλακή. Η νομική υπόθεση κατέρρευσε πριν φτάσει στη δίκη.
Οι αποκαλύψεις εγείρουν νέα ερωτήματα για το πώς οι ελληνικές αρχές χειρίζονται τέτοιες καταστροφές.
Τόσο η ελληνική ακτοφυλακή όσο και η ελληνική κυβέρνηση δεν σχολίασαν και απέρριψαν τα αιτήματά του BBC για συνέντευξη.
Greek coastguard ‘pressured’ disaster survivors to blame Egyptian men, BBC investigation finds https://t.co/J3PouBZFkz
— BBC News (World) (@BBCWorld) July 13, 2023
Οι επιζώντες «φιμώθηκαν και εκφοβίστηκαν»
Λίγο μετά το ναυάγιο της 14ης Ιουνίου, εννέα Αιγύπτιοι άνδρες συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για ανθρωποκτονία και λαθρεμπόριο ανθρώπων.
Το βρετανικό μέσο μίλησε με δύο επιζώντες του ναυαγίου, οι οποίοι ανέφεραν όπως και άλλοι ότι λίγο πριν τη βύθιση του σκάφους το Λιμενικό είχε δέσει με σχοινί το αλιευτικό, γεγονός που προκάλεσε πρόβλημα στην ευστάθειά του.
Ωστόσο, οι δύο επιζώντες του ναυαγίου λένε ότι οι μετανάστες «φιμώθηκαν και εκφοβίστηκαν» από τις ελληνικές αρχές, αφού υποστήριξαν ότι η ακτοφυλακή μπορεί να ευθύνεται για την τραγωδία.
«Μείναμε για δύο ώρες στο νερό πριν μας περισυλλέξει η ακτοφυλακή» λένε, ενώ καταγγέλλουν ότι όταν έφτασαν στην Καλαμάτα τους είπαν να μη μιλήσουν για τις ενέργειες του Λιμενικού και να ευχαριστούν την τύχη τους που είναι ζωντανοί.
«Έδεσαν ένα σχοινί από τα αριστερά. Όλοι κινήθηκαν στη δεξιά πλευρά του σκάφους μας για να το ισορροπήσουν», λέει Musaab, ο ένας εκ των δύο επιζώντων. «Το ελληνικό σκάφος αποχώρησε γρήγορα προκαλώντας την ανατροπή του σκάφους μας. Συνέχισαν να το σέρνουν για αρκετή απόσταση» πρόσθεσε.
«Όταν οι άνθρωποι έλεγαν ότι η ελληνική ακτοφυλακή ήταν η αιτία (σ.σ. της βύθισης), ο αξιωματούχος που ήταν υπεύθυνος για την ανάκριση ζήτησε από τον διερμηνέα να πει στον ερωτώμενο να σταματήσει να μιλάει», λέει ο Ahmad.
«Επιζήσατε από τον θάνατο! Σταματήστε να μιλάτε για το περιστατικό! Μην κάνετε άλλες ερωτήσεις γι’ αυτό!», φέρεται ότι τους είπαν, σύμφωνα με την μαρτυρία του επιζώντα.
Οι δύο πρόσφυγες που μίλησαν στο BBC λένε ότι φοβούνται να τα πουν αυτά με το όνομά τους γιατί πιστεύουν ότι θα κατηγορηθούν και αυτοί όπως οι Αιγύπτιοι.
«Αν υπήρχε ένα δίκαιο σύστημα, θα συνεισφέραμε σε αυτή την υπόθεση», λέει ο Ahmad.
Το κατηγορητήριο καταρρέει
Εκτός από αυτή τη μαρτυρία που δόθηκε από επιζώντες, δημοσιογράφοι του BBC έχουν δει δικαστικά έγγραφα που εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο συγκεντρώνονται αποδεικτικά στοιχεία για να παρουσιαστούν στο δικαστήριο.
Στις αρχικές δηλώσεις πέντε επιζώντων, κανένας δεν ανέφερε ότι η ακτοφυλακή προσπάθησε να ρυμουλκήσει το σκάφος μεταναστών με σχοινί. Αλλά μέρες αργότερα, μπροστά σε έναν δικαστή, όλοι εξήγησαν ότι είχε γίνει μια αποτυχημένη προσπάθεια να το ρυμουλκήσουν.
Η ελληνική ακτοφυλακή αρχικά αρνήθηκε ότι χρησιμοποίησε σχοινί – αλλά αργότερα οπισθοχώρησε, παραδεχόμενη ότι είχε χρησιμοποιηθεί. Αλλά είπε ότι ήταν μόνο για να προσπαθήσει να επιβιβαστεί στο πλοίο και να αξιολογήσει την κατάσταση. Είπε ότι αυτό ήταν τουλάχιστον δύο ώρες πριν ανατραπεί το αλιευτικό σκάφος.
Οι ελληνικές αρχές λένε ότι οι κατηγορούμενοι Αιγύπτιοι ανήκουν σε κύκλωμα λαθρεμπορίου και εντοπίστηκαν από συνεπιβάτες. Αντιμετωπίζουν ισόβια κάθειρξη εάν κριθούν ένοχοι.
Αλλά οι δύο επιζώντες, ο Ahmad και ο Musaab, υποστηρίζουν ότι η ακτοφυλακή είχε δώσει εντολή σε όλους τους επιζώντες να πουν ότι οι εννέα Αιγύπτιοι έφταιγαν για τη διακίνηση τους.
«Φυλακίστηκαν και κατηγορήθηκαν άδικα από τις ελληνικές αρχές ως απόπειρα να καλύψουν το έγκλημά τους», λέει ο Musaab.
Έλληνας αναπληρωτής εισαγγελέας του Ανωτάτου Ποινικού Δικαστηρίου διεξάγει έρευνα, αλλά οι εκκλήσεις -συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Εθνών– για διεθνή, ανεξάρτητη έρευνα έχουν μέχρι στιγμής αγνοηθεί. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δηλώσει ότι πιστεύει στην ελληνική έρευνα.
Όμως ο Ahmad και ο Musaab δεν είναι μόνοι στις ανησυχίες τους για την ελληνική ακτοφυλακή.
Η είδηση ότι συνελήφθησαν εννέα άτομα ως διακινητές προβλήθηκε ως επιτυχία των ελληνικών αρχών, αναφέρει το BBC, ωστόσο «χτύπησε καμπανάκι» για τον Farzin Khavand, που φοβήθηκε ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται.
Παρόμοιες περιπτώσεις
Ο Farzin Khavand, βρετανός πολίτης που μιλάει φαρσί, ζει στην Καλαμάτα εδώ και 20 χρόνια και έχει προσφέρει τις υπηρεσίες του ως διερμηνέας στις ελληνικές αρχές σε ναυάγιο που έγινε πέρσι και από το οποίο διασώθηκαν 32 άνθρωποι, 28 Αφγανοί και 4 Ιρανοί.
Σε εκείνη την περίπτωση λέει ότι οι Ιρανοί είχαν κατηγορηθεί ως διακινητές, χωρίς αυτό να προκύπτει από τα όσα του είχαν δηλώσει οι διασωθέντες οι οποίοι είπαν ότι ο οδηγός του σκάφους τους είχε εγκαταλείψει και ότι προσπαθούσαν όλοι να χειριστούν τη βάρκα προκειμένου να μην βυθιστούν.
Τα όσα του είπαν οι διασωθέντες τα μετέφερε στις λιμενικές αρχές αλλά λέει ότι όταν είδε τα πρακτικά η μαρτυρία των Αφγανών είχε αλλάξει και κατονόμαζαν τους Ιρανούς ως διακινητές.
Λέει ακόμα ότι οι Ιρανοί του είπαν ότι κάποιοι από τους Αφγανούς συνεπιβάτες τους είχαν πιεστεί από την ακτοφυλακή να τους κατονομάσουν ως τους διακινητές ανθρώπων – για να αποφύγουν να τους αντιμετωπίσουν «δυσάρεστα», να τους απειλήσουν με φυλάκιση και να τους «επιστρέψουν στους Ταλιμπάν».
Το κατηγορητήριο τελικά κατέρρευσε. Ο κ. Khavand λέει ότι δεν ήταν πρόθυμος να βοηθήσει ξανά την ελληνική ακτοφυλακή.
Το BBC αναφέρει ότι δεν πήρε απάντηση από τις ελληνικές αρχές στα αιτήματα για σχολιασμό που έθεσε, ενώ ζήτησε συνέντευξη από τον υπουργό Ναυτιλίας αλλά προς το παρόν δεν έχει πάρει απάντηση.
Οι εγγυήσεις της Δικαιοσύνης
Στο βρετανικό μέσο μιλάει και η δικηγόρος από την Καλαμάτα Χρυσάνθη Καούνη που εκφράζει την ανησυχία της για τον τρόπο που αποδίδεται δικαιοσύνη. Η ίδια έχει συμμετάσχει σε περίπου 10 παρόμοιες υποθέσεις.
«Οι ανησυχίες μου αφορούν τις μεταφράσεις, τον τρόπο συλλογής των αποδεικτικών στοιχείων και – αργότερα – τη δυνατότητα των κατηγορουμένων να αμφισβητήσουν αυτά τα στοιχεία», δήλωσε.
«Εξαιτίας αυτών των τριών σημείων, δεν νομίζω ότι υπάρχουν επαρκείς εγγυήσεις σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και τελικά δεν πιστεύω ότι αποδίδεται δικαιοσύνη», αναφέρει.
Μια νέα μελέτη διαπίστωσε ότι η μέση δίκη στην Ελλάδα για μετανάστες που κατηγορούνται για διακίνηση διαρκεί μόλις 37 λεπτά και η μέση ποινή φυλάκισης που επιβάλλεται είναι τα 46 χρόνια.
Η μελέτη ισχυρίζεται ότι οι ετυμηγορίες – που εξέτασε- συχνά προέκυπταν με βάση τη μαρτυρία ενός και μόνο αστυνομικού ή αξιωματικού του λιμενικού και, σε περισσότερα από τα τρία τέταρτα των περιπτώσεων, δεν εμφανίστηκαν στο δικαστήριο για να υποστηρίξουν τους ισχυρισμούς τους και να φέρουν στοιχεία.
Το σκάφος σε κίνδυνο ώρες πριν το ναυάγιο
Στο δημοσίευμα γίνεται ακόμα αναφορά στο βίντεο ντοκουμέντο που δείχνει το αλιευτικό να γέρνει επικίνδυνα ώρες πριν τη βύθισή του τη στιγμή που άλλο πλοίο προσπαθεί να του δώσει τρόφιμα.
Το βίντεο που δείχνει τον κίνδυνο που διέτρεχαν οι εκατοντάδες επιβάτες στο συγκεκριμένο σαπιοκάραβο, τραβήχτηκε σε χρόνο που το Λιμενικό είχε αναφέρει ότι βρισκόταν σε σταθερή πορεία, λέει το βρετανικό μέσο.
Το BBC Verify επιβεβαίωσε ότι το υλικό τραβήχτηκε όταν το λιμενικό ισχυρίστηκε ότι το σκάφος δεν χρειαζόταν διάσωση. Έχει επίσης επιβεβαιώσει ότι το μεγαλύτερο πλοίο στο βάθος είναι το πετρελαιοφόρο Faithful Warrior, από το οποίο είχε ζητηθεί να δώσει προμήθειες στο σκάφος των μεταναστών.
Να ανασυρθεί το σκάφος
Ο Ahmad λέει ότι ο ίδιος και οι άλλοι επιζώντες θέλουν τώρα οι αρχές να ανασύρουν το ναυάγιο και τους ανθρώπους που βυθίστηκαν μαζί του, αλλά τους είπαν ότι είναι πολύ δύσκολο και ότι τα νερά είναι πολύ βαθιά.
Το συγκρίνει με τα τεράστια χρηματικά ποσά και τους πόρους που δαπανήθηκαν για την αναζήτηση πέντε ατόμων στο υποβρύχιο Titan στο Βόρειο Ατλαντικό τον Ιούνιο.
«Αλλά ήμασταν εκατοντάδες», λέει. «Δεν είναι μόνο ένα πλοίο. Είναι οι φίλοι και η οικογένειά μας».
