Περίπου 3,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι –σχεδόν η μισή ανθρωπότητα– ζουν τώρα σε χώρες που ξοδεύουν περισσότερα χρήματα πληρώνοντας τόκους για τα χρέη τους παρά για την εκπαίδευση ή την υγεία, σύμφωνα με μια νέα έκθεση των Ηνωμένων Εθνών.
«Ο μισός κόσμος μας βυθίζεται σε μια αναπτυξιακή καταστροφή, που τροφοδοτείται από μια συντριπτική κρίση χρέους», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες σε συνέντευξη Τύπου που παρουσίασε έκθεση την Τετάρτη για την κατάσταση του παγκόσμιου χρέους.
«Το 2022, το παγκόσμιο δημόσιο χρέος έφτασε το ρεκόρ των 92 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και οι αναπτυσσόμενες χώρες επωμίζονται ένα δυσανάλογο ποσό», δήλωσε ο επικεφαλής του ΟΗΕ.
Επειδή μια τέτοια «συντριπτική κρίση χρέους» επικεντρώνεται κυρίως σε φτωχές αναπτυσσόμενες χώρες, «δεν κρίνεται ότι αποτελεί συστημικό κίνδυνο για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα», είπε ο Γκουτέρες.
«Αυτό είναι ένας αντικατοπτρισμός», είπε.
3.3 billion people live in countries that spend more on debt interest payments than on education or health.
— António Guterres (@antonioguterres) July 12, 2023
This is more than a systemic risk – it’s a systemic failure.
Action will not be easy. But it is essential, and urgent.
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές μπορεί να φαίνεται ότι δεν υποφέρουν ακόμα – αλλά δισεκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν και τα επίπεδα του δημόσιου χρέους «είναι συγκλονιστικά και αυξάνονται», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με την έκθεση, ο αριθμός των χωρών που αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα χρέους έχει αυξηθεί απότομα από 22 έθνη το 2011 σε 59 το 2022. Και συνολικά 52 χώρες, σχεδόν το 40 τοις εκατό του αναπτυσσόμενου κόσμου, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα χρέους, σημείωσε ο Γκουτέρες.
«Στην Αφρική, το ποσό που δαπανάται για πληρωμές τόκων είναι υψηλότερο από τις δαπάνες για εκπαίδευση ή υγεία. Οι αναπτυσσόμενες χώρες στην Ασία και την Ωκεανία [εκτός της Κίνας] διαθέτουν περισσότερα κεφάλαια για πληρωμές τόκων παρά για υγεία», αναφέρει η έκθεση.
«Ομοίως, στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, οι αναπτυσσόμενες χώρες αφιερώνουν περισσότερα χρήματα σε πληρωμές τόκων παρά σε επενδύσεις. Σε όλο τον κόσμο, τα αυξανόμενα βάρη χρέους εμποδίζουν τις χώρες να επενδύσουν στη βιώσιμη ανάπτυξη», προσθέτει.
Ο Γκουτέρες είπε ότι ένα αυξανόμενο μερίδιο του χρέους κατέχεται από ιδιώτες πιστωτές που χρεώνουν υψηλά επιτόκια στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Ως παράδειγμα, ανέφερε τις αφρικανικές χώρες που πληρώνουν κατά μέσο όρο τέσσερις φορές περισσότερο για δανεισμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες και οκτώ φορές περισσότερο από τις πιο πλούσιες ευρωπαϊκές χώρες.
Nations where 3.3bn live spend more on debt than health, schools https://t.co/ej7OJ9IQsN
— Al Jazeera English (@AJEnglish) July 13, 2023
Η έκθεση αναφέρει ότι το δημόσιο χρέος έχει φτάσει σε «κολοσσιαία επίπεδα» σε μεγάλο βαθμό λόγω δύο παραγόντων:
Πρώτον, οι οικονομικές ανάγκες των χωρών εκτινάχθηκαν στα ύψη καθώς προσπάθησαν να αποκρούσουν τον αντίκτυπο των διαδοχικών κρίσεων, συμπεριλαμβανομένης της πανδημίας COVID-19, του αυξανόμενου κόστους ζωής και της κλιματικής αλλαγής. Δεύτερον, η παγκόσμια χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική «καθιστά την πρόσβαση των αναπτυσσόμενων χωρών στη χρηματοδότηση ανεπαρκή και δαπανηρή».
Ο Γκουτέρες είπε στους δημοσιογράφους ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο λέει ότι 36 χώρες βρίσκονται στη λεγόμενη «διαμάχη χρέους» – είτε εντός είτε σε υψηλό κίνδυνο δυσχέρειας χρέους».
«Άλλες 16 πληρώνουν μη βιώσιμα επιτόκια σε ιδιώτες πιστωτές [και] συνολικά 52 χώρες – σχεδόν το 40 τοις εκατό του αναπτυσσόμενου κόσμου – αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα χρέους».
Η επικεφαλής του εμπορίου του ΟΗΕ Ρεμπέκα Γκρίνσπαν τόνισε την Τετάρτη «το τεράστιο μέγεθος και την ταχύτητα με την οποία έχει αυξηθεί το δημόσιο χρέος», επισημαίνοντας μια υπερπενταπλάσια αύξηση από το 2000, «ξεπερνώντας σημαντικά την αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ [ακαθάριστο εγχώριο προϊόν] που έχει μόλις τριπλασιαστεί στο ίδιο διάστημα».
“3.3 billion people – almost half of humanity – live in countries that spend more on debt interest payments than on education or health.”
— United Nations (@UN) July 13, 2023
– @antonioguterres calls for urgent action to tackle global debt crisis. https://t.co/FkiGZTVEIJ pic.twitter.com/z6FiVKpZ4W
Περιφερειακά, μεταξύ 2010 και 2022, το ύψος του δημόσιου χρέους αυξήθηκε σχεδόν τέσσερις φορές στην Ασία και τον Ειρηνικό, τρεις φορές στην Αφρική, 2,5 φορές στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία και 1,6 φορές στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, είπε στους δημοσιογράφους ο γραμματέας της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Ασία και τον Ειρηνικό.
