Του Κώστα Ράπτη, το παρών κείμενο αποτελεί αναδημοσίευση από τον ιστότοπο capital.gr
Την προηγούμενη εβδομάδα ο Πάπας Φραγκίσκος μετέβη στην Πορτογαλία, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας, την γιγαντιαία συνάθροιση Ρωμαιοκαθολικών νέων που καθιερώθηκε από τη δεκαετία του ’80 να πραγματοποιείται ανά τριετία σε διαφορετικό μέρος του κόσμου. Η πορτογαλική του “έξοδος” έδωσε και πάλι στον 86χρονο ποντίφηκα την ευκαιρία να βρεθεί στο επίκεντρο της δημοσιότητας και να τοποθετηθεί για σειρά επίκαιρων ζητημάτων.
Όμως σχεδόν ταυτόχρονα, με συνέντευξη που έδωσε στο ισπανικό περιοδικό Vita Nueva για τα 65 χρόνια κυκλοφορίας του, ο κατά κόσμον Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο εξήγγειλε μια σειρά πρωτοβουλιών στη διεθνή σκηνή.
Καταρχήν έκανε γνωστό ότι ο αρχιεπίσκοπος της Μπολόνια και πρόεδρος της Ιταλικής Συνέλευσης Επισκόπων, καρδινάλιος Ματέο Τζούπι, ο οποίος έχει ήδη επισκεφθεί το Κίεβο και τη Μόσχα, ως ειδικός παπικός απεσταλμένος για την ειρήνευση της Ουκρανίας, πρόκειται μετά την προγραμματισμένη για τις 18 Ιουλίου συνάντησή του με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν να επιδιώξει συνάντηση με τους Κινέζους ιθύνοντες, εκτιμώντας ότι τόσο η Ουάσιγκτον όσο και η Μόσχα “κρατούν τα κλειδιά της μείωσης της έντασης σε αυτή τη σύγκρουση”.
Υπενθυμίζεται ότι ο καρδινάλιος Τζούπι, εκ των εμπίστων του Αργεντινού ποντίφηκα και φερόμενος ως papabile ο ίδιος, αποτελεί στέλεχος της κληρικολαϊκής οργάνωσης Sant’ Egidio, η οποία έχει αναλάβει πολλές αποστολές επίλυσης συγκρούσεων ανά τον κόσμο και έχει πιστωθεί την ειρήνευση της Μοζαμβίκης. Ο δε συνιδρυτής της, Αντρέα Ρικάρντι υπήρξε υπουργός Διεθνούς Συνεργασίας στην κυβέρνηση Μόντι.
Ο πάπας χαρακτήρισε τις κινήσεις του περί το ουκρανικό ζήτημα ως “επίθεση ειρήνης” και άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο διορισμού μονίμου εκπροσώπου του επί του θέματος, με πρώτο στόχο την ανάληψη ανθρωπιστικής δράσης λ.χ. για τον επαναπατρισμό των παιδιών της Ουκρανίας τα οποία έχουν μεταφερθεί για την ασφάλειά τους (ή κατ’ άλλους: απαχθεί) στη Ρωσία. Πρόκειται, ως γνωστόν, για την υπόθεση που στήριξε την άσκηση δίωξης κατά του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Είναι ενδιαφέρον ότι ο πάπας ανέφερε στη συνέντευξή του πως ο καρδινάλιος Τζούπι συνάντησε στη Μόσχα “μία στάση που μπορούμε να ονομάσουμε διπλωματική”, ενώ στο Κίεβο “διατηρούν την ιδέα της νίκης, χωρίς να επιλέγουν διαμεσολάβηση”.
Όλα αυτά παραπέμπουν συμβολικά στην τολμηρή επιλογή του προκατόχου του, Ιωάννη Παύλου Β’ να αποστείλει το 2003 τους καρδιναλίους Λάγκι και Ετσεγκαράι στη Ουάσιγκτον και τη Βαγδάτη αντιστοίχως, σε μια προσπάθεια της τελευταίας στιγμής να αποτραπεί η εισβολή των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στο Ιράκ. Αλλά τότε ακόμη η Αγία Έδρα νοούνταν ως ένας κατεξοχήν “ευρωπαϊκός” θεσμός, ενώ επί των ημερών του πρώτου Λατινοαμερικανού ποντίφηκα, το κέντρο βάρους (δημογραφικό και όχι μόνο) της Καθολικής Εκκλησίας βρίσκεται στον πλανητικό Νότο και εκδηλώνει τις αντίστοιχες πολιτικές ευαισθησίες. Εξ ού και η ανάδειξη της Κίνας σε ισότιμο συνομιλητή της Αγίας Έδρας για το ουκρανικό ζήτημα ή η εικόνα “ίσων αποστάσεων” που λίγο πολύ εμφανίζεται να κρατά η Ρώμη μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, προς μεγάλη δυσφορία των ίδιων της των πιστών στην δυτική Ουκρανία.
Η (άκαρπη) διεθνής συνάντηση για το ουκρανικό ζήτημα, την οποία μόλις φιλοξένησε στη Τζέντα η Σαουδική Αραβία, χωρίς παρουσία ρωσικής αντιπροσωπείας, αλλά με πρωταγωνιστικό ρόλο της Κίνας και της Ινδίας, δείχνει εκ παραλλήλου πού στέκονται όλοι αυτοί οι πολυάριθμοι “τρίτοι” του πλανήτη, που δεν συμμερίζονται την φιλοπόλεμη και “στρατοπεδική” λογική των ημερών.
Διόλου τυχαία, κατά την δική του επίσκεψή του στο προσκήνυμα της Φάτιμα στην Πορτογαλία αυτές τις μέρες ο Πάπας Φραγκίσκος απέφυγε να αναφεθεί στο ουκρανικό ζήτημα, εξηγώντας εκ των υστέρων ότι προσευχήθηκε για αυτό και δεν χρειάσθηκε να αναφερθεί δημοσίως. Αλλά η Φάτιμα είναι ακριβώς ο τόπος όπου το 1917, χρονιά της Οκτωβριανής Επανάστασης, η Παρθένος Μαρία ζήτησε, σύμφωνα με το όραμα που είχαν τρία βοσκόπουλα, να αφιερωθεί στην Άμωμο Καρδία Της η Ρωσία, ώστε “να μεταστραφεί στην πίστη”. Και σε αυτή την πράξη αφιέρωσης Ρωσίας και Ουκρανίας στην Άμωμο Καρδία προχώρησε πέρσι ο Πάπας Φραγκίσκος, έναν μήνα μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής, σε μία τελετή υψηλού συμβολισμού.
Αλλά η βατικάνεια διπλωματία έχει και άλλους στόχους. Τον Σεπτέμβριο ο Επίσκοπος της Ρώμης θα μεταβεί στη Μασσαλία (χωρίς να πραγματοποιήσει επίσημη επίσκεψη στη Γαλλία) για να συμμετάσχει σε ένα συνέδριο για την Μεσόγειο, προκειμένου να αναδείξει τα όσα “εγκληματικά” διαπράττονται σε βάρος των προσφύγων και μεταναστών.
Τον Νοέμβριο, όπως έκανε γνωστό, ο πάπας θα διοργανώσει στο Άμπου Ντάμπι συνάντηση ηγετών διαφορετικών ηγετών, αμέσως πριν από τη σύνοδο του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP28) στο Ντουμπάι. Διαθρησκειακές συναντήσεις αυτού του είδους είχαν διοργανώσει και οι δύο προηγούμενοι πάπες στην Ασίζη, όμως ο συνονόματος του Αγίου Φραγκίσκου προτίμησε ένα “ουδέτερο” (δηλ. όχι ταυτισμένο με την καθολική πίστη) μέρος, καθώς στο Άμπου Ντάμπι πραγματοποιήθηκε ήδη το 2019 η συνάντησή του με τον ιμάμη του τεμένους Αλ Αζχάρ, του μεγαλύτερου θρησκευτικού καθιδρύματος του ισλαμικού κόσμου, και η συνυπογραφή του ντοκουμέντου “Για την Ανθρώπινη Αδελφοσύνη”.
Στο ίδιο πνεύμα προγραμματίζεται παπική επίσκεψη (άγνωστο πότε) στο Κόσοβο, μετά από πρόσκληση του Κοσοβάρου πρωθυπουργού Άμπιν Κούρτι, τον οποίο δέχθηκε ο ποντίφηκας στο Βατικανό στις 22 Ιουλίου. Οι γνωστές εντάσεις μεταξύ του αλβανικού στοιχείου και της σερβικής μειονότητας στο Κόσοβο αποτελούν το φόντο αυτής της προγραμματιζόμενης επίσκεψης.
Τέλος, ο πάπας Μπεργκόλιο γνωστοποίησε ότι έχει ζητήσει τη μεσολάβηση του αριστερού προέδρου της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα προς το καθεστώς του Ντανιέλ Ορτέγα, προκειμένου να επιτύχει την αποφαλάκιση του καταδικασμένου σε 26ετή κάθειρξη αντιφρονούντος Καθολικού επισκόπου Ρολάντο Άλβαρες.
Συνολικά, όλες αυτές οι εξαγγελίες εικονογραφούν χαρακτηριστικά το τι σημαίνει το να σκέφτεται και ενεργεί η Αγία Έδρα με “ψυχολογία πλανητικού Νότου”.
