Ο Γολιάθ, λέει η Παλαιά Διαθήκη (Βας. Α´, 17-4) ήταν ἀνὴρ δυνατὸς, ο οποίος ἐξῆλθεν ἐκ τῆς παρατάξεως των Φιλισταίων και προκάλεσε έναν πολεμιστή από την εβραϊκή πλευρά για να μονομαχήσουν· ο νικητής θα έδινε τη νίκη στην παράταξή του. Η πρόκληση δεν εύρισκε απάντηση, επειδή μάλλον ο Σαούλ, ο βασιλιάς των Ιουδαίων, δεν ήταν διατεθειμένος να αντιμετωπίσει τον γίγαντα Γολιάθ που ήταν το ὕψος αὐτοῦ τεσσάρων πήχεων καὶ σπιθαμῆς, δηλαδή 2 μέτρα και 9 εκατοστά, σχεδόν σαν τον Αντετοκούνμπο, και επιπλέον σιδερόφρακτος. Τέλος πάντων, μετά από σαράντα μέρες που γινόταν το ίδιο βιολί, βγήκε ο πιτσιρικάς ο Δαβίδ με τη σφεντόνα και τα υπόλοιπα είναι, όπως λένε, ιστορία.
Στο παραπάνω απόσπασμα όμως υπάρχουν κάποια δυσερμήνευτα σημεία, με κυριότερο αυτό το ἐξῆλθεν ἐκ τῆς παρατάξεως, το οποίο όμως στο πρωτότυπο είναι איש הביניים, «ο άντρας από την μέση, ανάμεσα», κάτι δύσκολο στην ερμηνεία. Η κυρίαρχη άποψη είναι ότι ο όρος είναι μεταφορά στα εβραϊκά του ελληνικού «μεταίχμιο». Γενικά η εποχή εκείνη ήταν γεμάτη ελληνικές αναφορές: για παράδειγμα η περιγραφή της πανοπλίας του Γολιάθ παραπέμπει περισσότερο σε πανοπλία από τον αρχαϊκό ελληνικό κόσμο του 6ου π.Χ. αιώνα, παρά από την Χαναάν του 10ου π.Χ. Οι Παλαιστίνιοι πάντως, ψάχνοντας τον δικό τους καταγωγικό μύθο, πιστεύουν ότι είναι οι απόγονοι των Φιλισταίων, αφού εξάλλου η ίδια η λέξη Παλαιστίνη αυτό σημαίνει: χώρα των Φιλισταίων. Δεν ήταν δύσκολο να ταυτιστούν με τους βιβλικούς φανταστικούς τους πρόγονους: η επιμονή με την οποία οι Ισραηλινοί εξακολουθούν και σήμερα να προσπαθούν να τους διώξουν από την Γάζα και η επιμονή των Παλαιστινίων να αρνούνται να φύγουν είναι τουλάχιστον βγαλμένη από τις σελίδες της Βίβλου.
Ας ξαναγυρίσουμε όμως στο «μεταίχμιο»: αυτό είναι η περιοχή μεταξύ δύο αντίπαλων ομηρικών στρατευμάτων, η περιοχή δηλαδή «ανάμεσα» στις αιχμές ακοντίων. Σε αυτόν τον κενό χώρο συναντιόνταν και μονομαχούσαν οι ήρωες της Ιλιάδας. Σε έναν τέτοιο χώρο έβγαινε ο «άντρας από την μέση» ο Γολιάθ και καυχιόταν για σαράντα μέρες ότι δεν τολμούσε ο Εβραίος αρχηγός πολεμιστής να αναμετρηθεί μαζί του, ένας προς έναν, κάτι που δεν ήταν σημιτικός τρόπος διεξαγωγής πολέμου, αλλά προσιδίαζε μάλλον στις ομηρικές μάχες – άλλη μια ελληνική αναφορά. Υπάρχει εξάλλου και στην Ιλιάδα μια απολύτως ίδια περιγραφή μιας μάχης. Ο γιγαντόσωμος Ερευθαλίων, μας λέει ο ποιητής, προκαλίζετο [προκαλούσε] πάντας ἀρίστους, το οποίο είναι προφανής αναφορά στην κυβέρνηση Μητσοτάκη και τους υπουργούς της, αναφορά που γίνεται ακόμα πιο καθαρή δεδομένου ότι [αυτοί] δὲ μάλ’ ἐτρόμεον καὶ ἐδείδισαν, οὐδέ τις ἔτλη, ήτοι έτρεμαν φοβισμένοι και κανένας τους δεν τολμούσε (Η 150), αντίδραση που, εικοτολογούμε, έχουν και οι υπουργοί μας όποτε βρίσκονται σε αντίστοιχη θέση, όποτε λ.χ. αντιμετωπίζουν τους γιγαντόσωμους και φωνακλάδες φίλους και συμμάχους μας (Αμερικανούς, Ευρωπαίους κλπ.) και αυτοί τους λένε τι να κάνουν. Τέλος πάντων, αφού συνεχιζόταν το ίδιο βιολί για καιρό, βγήκε ο πιτσιρικάς (νεώτατος ἁπάντων) ο Νέστωρ και τα υπόλοιπα είναι, όπως λένε, ιστορία. Πάρτον τον Ερευθαλίωνα φαρδύ πλατύ (μήκιστον καὶ κάρτιστον) στο μαύρο χώμα…
Ανεξάρτητα τώρα από το αν ο Δαβίδ έκλεψε τα κατορθώματά του από τον Όμηρο ή όχι, πάντως χρόνια αργότερα, λέει η Βίβλος, όντας πλέον βασιλιάς τρανός, έγραφε στον ελεύθερό του χρόνο και τραγούδια που έγιναν μεγάλες επιτυχίες στην Ιερουσαλήμ και μετά εκδόθηκαν κιόλας, αφού έγιναν το βιβλίο των Ψαλμών της Παλαιάς Διαθήκης. Μερικοί από αυτούς τους ψαλμούς είναι πολεμικά τραγούδια, όπως ο Ψαλ. 34, που ξεκινάει με την επίκληση του Θεού του Ισραήλ:
Δίκασον, Κύριε, τοὺς ἀδικοῦντάς με, πολέμησον τοὺς πολεμοῦντάς με
ἐπιλαβοῦ ὅπλου καὶ θυρεοῦ καὶ ἀνάστηθι εἰς τὴν βοήθειάν μου.
(Τιμώρησε Κύριε τους εχθρούς μου, πιάσε όπλο και σκουτάρι και σήκω βόηθα με).
Η Παγίς και ο Λάκκος
Ο ισραηλινός στρατός, η Τσαχάλ, τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές βρίσκεται (όπως και το Ισραήλ εξάλλου) στο μεταίχμιο. Σε μια αντιστροφή των ρόλων, ετοιμάζει τον σιδερόφρακτο γιγάντιο Γολιάθ του να πολεμήσει με τον Φιλισταίο Δαβίδ. Αυτή τη στιγμή λοιπόν, η Τσαχάλ κάνει ό,τι λέει ο κανονισμός για τέτοιες περιπτώσεις, «ασφαλίζει την περίμετρο» (σφραγίζει δηλαδή τα σύνορα της Γάζας ώστε να μην είναι δυνατό να περάσουν άλλοι μαχητές της Χαμάς) και «μαλακώνει» τους στόχους (βομβαρδίζει συνεχώς την πόλη της Γάζας, ώστε να αδυνατίσει τις άμυνες της Χαμάς όταν έρθει η ώρα της χερσαίας εισβολής).
Μπορούμε να προβλέψουμε την κατάληξη της εισβολής;
Προφανώς, στην ιστορία δεν κερδίζουν συνήθως οι Δαβίδ, αλλά οι Γολιάθ. Επίσης, δεν έχουμε εικόνα από κοντά, επομένως οι όποιες προβλέψεις δεν είναι και πολύ ασφαλείς. Παρ’ όλα αυτά, αν μείνουμε μόνο στα ως τώρα γνωστά δημοσίως στοιχεία και υποθέσουμε ότι αυτά είναι αληθινά (κάτι που αποκλείεται να ισχύει πλήρως), το συμπέρασμα μπορεί να είναι μόνο ένα: η ισραηλινή επιχείρηση θα αποτύχει οικτρά και θα έχει μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες για το Ισραήλ.
Τα σημάδια που έχουμε για αυτό το συμπέρασμα είναι γνωστά εδώ και καιρό:
- Η Τσαχάλ και οι μυστικές υπηρεσίες δεν είναι προετοιμασμένες για χερσαίο πόλεμο με έναν ικανό, εκπαιδευμένο και κυρίως αποφασισμένο μέχρι θανάτου αντίπαλο. Ο ρόλος που παίζουν εδώ και χρόνια στρατός και υπηρεσίες, αυτό που έχουν εκπαιδευτεί να επιυελούν, είναι η αστυνόμευση και τρομοκράτηση του γενικού πληθυσμού.
- Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι νέοι και νέες του Ισραήλ αποφεύγουν την θητεία, κάτι το πρωτοφανές στην ιστορία της χώρας. Αυτό, όχι επειδή διαφωνούν με την καταπίεση των Παλαιστινίων (οι έρευνες κοινής γνώμης δυστυχώς λένε ότι συμφωνούν), αλλά επειδή δεν θέλουν να είναι τα κορόιδα που θα πάνε στον στρατό και θα κινδυνέψουν. Προτιμούν να μείνουν πίσω και να αφήσουν άλλους και άλλες να βγάλουν το φίδι από την τρύπα. Οι κύριοι στρατεύσιμοι είναι οι κάτοικοι των παράνομων εποικισμών.
- Η ντροπιαστική ήττα το 2006 από την Χεζμπολάχ στο Λίβανο, εκτός από την εκτόξευση του ηθικού των Αράβων, απέδειξε και τις σοβαρές τακτικές και στρατηγικές αδυναμίες της Τσαχάλ που δεν κατάφερε να εκτελέσει λ.χ. στοιχειώδεις μανούβρες τεθωρακισμένων, χάνοντας, ως μη όφειλε, πολλά από τα (εξαιρετικής τεχνολογίας) άρματα μάχης Merkava. Προφανώς δεν ήταν αυτή η μόνη αδυναμία.
Δεδομένου ότι η στρατιωτική ιεραρχία δεν αποτελείται από ηλίθιους, καταβλήθηκαν προσπάθειες να αντιστραφεί η τάση αυτή με την εφαρμογή ενός μεγάλου πενταετούς πλάνου αναδιοργάνωσης, του Σχεδίου Γεδεών (2016-2021). Στα πλαίσια αυτού, για παράδειγμα, εκσυγχρονίστηκε η αεροπορία με μαχητικά F-35, και πολλά άλλα. Η δοκιμή αυτού του εκσυγχρονισμού ήταν η μεγάλη διακλαδική άσκηση Firm Hand που διεξήχθη νωρίτερα φέτος. Το επιτελείο έκρινε ότι η άσκηση είχε απόλυτη επιτυχία.
Ήταν όμως έτσι; Το σενάριο της άσκησης αφορούσε την καταστροφή στόχων στο Ιράν και τον Λίβανο με χρήση των F-35 (που είναι ικανά για βαθιές διεισδύσεις σε εχθρικό εναέριο χώρο) και την αντιμετώπιση των αντιδράσεων από την Χεζμπολάχ και την Χαμάς. Επομένως η άσκηση δεν είχε καμία σχέση με την εμφανώς ψύχραιμα σχεδιασμένη επιχείρηση της Χαμάς, ούτε πρόβλεπε επιχειρήσεις κατά της Λωρίδας της Γάζας. Ο στρατός, ακόμα και αν έχει όντως εκσυγχρονιστεί, πάντως δεν ήταν έτοιμος για την επιχείρηση που θα ξεκινήσει. Και αυτό όχι για «τεχνικούς» λόγους, αλλά για πολιτικούς: η ίδια η κοινωνία του Ισραήλ δεν είναι έτοιμη για έναν τέτοιο ρόλο.
Η εισβολή θα ανοίξει πιθανότατα και δεύτερο μέτωπο στον Βορρά της χώρας, στα σύνορα με τον Λίβανο, ενώ θα πρέπει να αναμένονται και σοβαρά επεισόδια στην Δυτική Όχθη. Κάτι τέτοιο θα φέρει την Τσαχάλ στα όριά της, ή και πέρα από αυτά. Αυτό μάλιστα τη στιγμή που, όπως διαπιστώσαμε ήδη, οι επιχειρησιακές δυνατότητες της Χαμάς είναι ιδιαίτερα αναβαθμισμένες. Θα ήταν παράλογο η Χαμάς να έκανε την επιχείρηση αυτή με κάτι περισσότερο από μια μικρή εμπροσθοφυλακή της. Πιθανολογούμε ότι έχει κρατήσει τον κύριο όγκο των δυνάμεών της και των όπλων του κρυμμένο στα τούνελ κάτω από τη Γάζα.
Το κυριότερο σημείο: στην ιστορία του πολέμου, ένα είδος μάχης που όλοι προσπαθούν να αποφύγουν λόγω των υπερβολικών απωλειών του επιτιθέμενου είναι η κατάκτηση και εκκαθάριση εχθρικής πόλης. Σε μια βομβαρδισμένη πόλη, κάθε ερείπιο είναι ένα μικρό οχυρό που δίνει άπειρες ευκαιρίες κάλυψης απόκρυψης για ενέδρες, για ελεύθερους σκοπευτές κλπ. Σε αστικό ιστό δεν είναι δυνατή η χρήση τεθωρακισμένων και βαρέος οπλισμού, αφού αυτά δεν χωράνε στα στενά, ενώ απομονωμένα από συνοδευτικές μονάδες αποτελούν ιδανικούς στόχους για αντιαρματικά. Οι αμυνόμενοι, έχοντας μεγαλώσει στην πόλη, γνωρίζουν κάθε σπιθαμή, κάθε οδό διαφυγής, κάθε δυνατότητα παγίδευσης και υπερφαλάγγισης των εισβολέων, κάθε δυνατότητα να κρυφτούν από τα drone παρακολούθησης του αντιπάλου. Οι επιτιθέμενοι βρίσκονται σε έναν άγνωστο λαβύρινθο, όπου μάλιστα είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε επιθέσεις αυτοκτονίας, λόγω της άμεσης γειτνίασης των δύο πλευρών. Γενικά η εισβολή σε πόλη είναι μια κόλαση που μόνο αποφασισμένοι και καλά εκπαιδευμένοι στρατιώτες μπορούν να την περπατήσουν, ακόμα και αν έχουν τον κορυφαίο εξοπλισμό που διαθέτει η Τσαχάλ (ο οποίος εξοπλισμός όμως μάλλον δεν είναι ειδικός για τέτοια μάχη). Ρωτήστε τους Γερμανούς στο Στάλινγκραντ, τους Ρώσους και τους Ουκρανούς στην Μαριούπολη και στο Μπαχμούτ (όπου μάλιστα τις επιχειρήσεις σε μεγάλο βαθμό τις έφεραν σε πέρας μισθοφόροι, όχι έφεδροι) κλπ. κλπ. Εξαιρώντας τη πιθανότητα χρήσης πυρηνικών, η κατάκτηση της Γάζας θα έχει τεράστιες απώλειες και για τις δύο πλευρές.
Αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται πιθανό οι μεγάλες απώλειες που απαιτούνται για την κατάληψη και εκκαθάριση της Γάζας να γίνουν αποδεκτές από έναν επιτιθέμενο στρατό εφέδρων, όπως του Ισραήλ. Ακόμα χειρότερα, η Τσαχάλ είναι προετοιμασμένη για άλλον τύπο πολέμου, όχι για αυτόν τον πόλεμο. Οι στρατιώτες της (με την εξαίρεση πιθανώς ειδικών δυνάμεων κλπ.) δεν είναι έτοιμοι για αυτό που θα αντιμετωπίσουν. Αντίθετα, η Χαμάς ετοιμάζεται για αυτόν τον πόλεμο από τότε που υπάρχει. Οι απώλειες θα γίνουν ασμένως δεκτές από έναν στρατό που υπερασπίζεται τα χώματά του και θα θεωρεί περίπου εισιτήριο για τον παράδεισο κάθε θάνατο.
Συντομα θα δείξει βέβαια. Αλλά αν ισχύουν τα παραπάνω, τότε η επίθεση της Χαμάς είχε ακριβώς ως στόχο την πρόκληση της εισβολής στη Γάζα, στόχο που τον πέτυχε μέχρι κεραίας, αφού το Ισραήλ θα ρίξει σε αυτήν τη μάχη και τις εφεδρείες του. Ο στόχος δηλαδή είναι η διεξαγωγή του πολέμου στο «γήπεδο» της Χαμάς, όπου στην καλύτερη περίπτωση περιμένει την ήττα και υποχώρηση των Ισραηλινών από την Γάζα και στην χειρότερη η επικράτησή τους μεν, αλλά με ένα τέτοιο κόστος που θα μετατρέψει τη νίκη τους σε πύρρεια.
Ο Δαβίδ στον Ψαλ. 34 που αναφέραμε πιο πριν συνεχίζει, λέγοντας για τους εχθρούς του:
γενηθήτω ἡ ὁδὸς αὐτῶν σκότος καὶ ὀλίσθημα, καὶ ἄγγελος Κυρίου καταδιώκων αὐτούς·
(που να τρέχουν στα τυφλά σε γλιστερό δρόμο όταν τους κυνηγά ο άγγελός Σου)
ὅτι δωρεὰν ἔκρυψάν μοι διαφθορὰν παγίδος αὐτῶν, μάτην ὠνείδισαν τὴν ψυχήν μου.
(γιατί χωρίς να τους βλάψω έστησαν δίχτυ κρυφό και λάκκο έσκαψαν βαθύ να πέσω να χαθώ)
ἐλθέτω αὐτῷ παγίς, ἣν οὐ γιγνώσκει, καὶ ἡ θήρα, ἣν ἔκρυψε, συλλαβέτω αὐτόν, καὶ ἐν τῇ παγίδι πεσεῖται ἐν αὐτῇ.
(Ας τού ’ρθει [του αρχηγού τους] από κει που δεν το περιμένει, στα δίχτυα που μού ’στεινε να πιαστεί, στο λάκκο που μου σκάψε να τσακιστεί).
ἡ δὲ ψυχή μου ἀγαλλιάσεται ἐπὶ τῷ Κυρίῳ, τερφθήσεται ἐπὶ τῷ σωτηρίῳ αὐτοῦ.
Υπάρχει στον ψαλμό αυτό ένα μάθημα, ίσως: μερικές φορές πέφτουμε στην παγίδα που σκάβουμε στον άλλον. Στην περίπτωση της Γάζας, η ψυχραιμία με την οποία σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε η επίθεση της Χαμάς, σε αντίθεση με τις ως τώρα άτακτες, αντανακλαστικές και συναισθηματικές αντιδράσεις της συλλογικής Δύσης, δείχνουν ότι ίσως (τονίζουμε το «ίσως») δεν θα πρέπει να αποκλειστεί τόσο εύκολα η πιθανότητα στην παγίδα να πέσει όχι ο Δαβίδ ο Φιλισταίος, αλλά ο Γολιάθ ο Ισραηλίτης. Ας περιμένουμε και θα δούμε.
Αλλά αν όντως πέσει, θα πέσει μήκιστος καὶ κάρτιστος, φαρδύς πλατύς. Οι συνέπειες θα είναι, όπως και αυτός ο ίδιος, γιγαντιαίες…
