Η εκδήλωση της δημοσιονομικής κρίσης και η παράλληλη πολιτική κρίση στη μεγαλύτερη χώρα και ισχυρότερη οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Αντίθετα, είναι το φυσικό απότοκο μιας πορείας τόσο οικονομικής όσο και πολιτικής που ενώ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως λογική είναι στην πραγματικότητα κοντόφθαλμη και παράλογη. Η γερμανική οικονομία, το πολιτικό σύστημα και η κοινωνία πέφτουν θύματα ενός ιδεολογικού δόγματος, του νεοφιλελευθερισμού. Οι συνέπειες είναι απρόβλεπτες και θα αφορούν ολόκληρη την Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας. Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά και ας ξεκινήσουμε με ένα παράδειγμα.
Η κρίση των σιδηροδρόμων
Το καλοκαίρι το κρατικό ειδησεογραφικό δίκτυο του Βερολίνου και του Βρανδεμβούργου rbb παρουσίαζε τη διαρκή κρίση των σιδηροδρόμων. Ο αρθρογράφος Γιόνας Βίντερμάντελ απαριθμούσε δέκα λόγους για την κρίση στο σύστημα σιδηροδρομικών μεταφορών και χαρακτήριζε τη σχετική πολιτική αποτυχημένη. Υπουργός είναι ο φιλελεύθερος Φόλκερ Βίσινγκ ενώ την τελευταία δεκαετία, στις δύο τελευταίες κυβερνήσεις Μέρκελ το υπουργείο είχαν οι συντηρητικοί κοινωνικά και φιλελεύθεροι οικονομικά χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας. Όλοι φίλοι της αυτοκίνησης και δογματικοί εκφραστές της άποψης που θέλει το κράτος να περικόπτει όπου και όσο μπορεί, ακόμα κι αν πλήττεται η λειτουργικότητα των υποδομών. Ο Βίντερμάντελ συμπυκνώνει το πρόβλημα στο τρίπτυχο «πεπαλαιωμένο δίκτυο, έλλειψη προσωπικού, ανεπαρκείς επενδύσεις».
Τα σημαντικά προβλήματα στις μετακινήσεις με τρένα τα χρεώνεται όμως στην κοινωνία ολόκληρη η κυβέρνηση. Και αυτή η κυβέρνηση, η τωρινή, που δεν προχωρά σε επενδύσεις, που δεν προσλαμβάνει κατά χιλιάδες νέο προσωπικό, που δε βελτιώνει το δίκτυο, που κινείται όπως και οι προηγούμενες, είναι κυβέρνηση των κατεξοχήν εκφραστών μιας πολιτικής μεταφορών που θα ήθελε να ενισχύσει το τρένο εις βάρος του ΙΧ. Μια κυβέρνηση σοσιαλδημοκρατών και Πρασίνων, μαζί με τους φιλελεύθερους, οι οποίοι δεν είναι παρά το μικρότερο κόμμα του τρικομματικού συνασπισμού. Η πολιτική ενίσχυσης του σιδηροδρόμου φαίνεται στην κοινωνία να μένει στα λόγια. Και τα τρένα καθυστερούν ή δεν έρχονται καν. Κι ο κόσμος δυσκολεύεται να πάει στη δουλειά του, στην εκδρομή του και αν μπορεί καταφεύγει στο ΙΧ και επιβαρύνει το πορτοφόλι του, το περιβάλλον, την υγεία του, ενώ μποτιλιαρίζεται τα πρωινά και τα μεσημέρια στους δρόμους των μεγάλων αστικών κέντρων.
Πανδημία, πληθωρισμός, ενέργεια, Ουκρανία
Οι σιδηρόδρομοι είναι ένα μόνο παράδειγμα από την αποτυχημένη πολιτική όλων των κυβερνήσεων της τελευταίας τουλάχιστον δεκαετίας. Η αποτυχία της πολιτικής δεν περιορίζεται όμως μόνο στα στενά πλαίσια των αιθουσών συνεδριάσεων και των διαδρόμων που κινούνται οι πολιτικοί. Πάει πιο πέρα και εντοπίζεται στα γραφεία των διευθυντών των επιχειρήσεων έχοντας πάρει τη μορφή μιας οικονομικής ύφεσης, πρώτα και κύρια στη βιομηχανία, που διαρκεί πλέον πάνω από ένα χρόνο, χωρίς να φαίνεται με ποιο τρόπο θα ξεπεραστεί. Ποιες είναι, επιπρόσθετα, συγκεκριμένα οι γερμανικές καινοτομίες στη βιομηχανία τα τελευταία χρόνια; Υγιείς βιομηχανίες δεν έχουν αυτήν την όψη. Η οικοδομή είναι επίσης σε ύφεση και μάλιστα σημαντικότατη.
Η πανδημία ανέδειξε τις δομικές ελλείψεις του γερμανικού παραγωγικού μοντέλου. Αν η Γερμανία κατόρθωσε να είναι μία από τις χώρες που στο έδαφός της τάχιστα δύο επιστήμονες – τουρκικής, να σημειώσουμε, καταγωγής – έφτιαξαν ένα από τα εμβόλια, αποκάλυψε πως δεν είναι σε θέση να παράγει ατομικές μάσκες για παράδειγμα. Η πανδημία έφερε στην επιφάνεια το ζήτημα της βιομηχανικής παραγωγής στη χώρα, καθώς πολύ μεγάλο μέρος αυτής της παραγωγής πραγματοποιείται αλλού, σε άλλες ηπείρους, και όχι μόνο στην Κίνα.
Η αιτία για αυτό είναι βέβαια η θέληση για μεγιστοποίηση του κέρδους, άρα η καταβολή μικρών μισθών. Δεν μπορείς όμως να έχεις και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. Αφενός η παραγωγή σε μακρινές χώρες συνδέεται με δυσκολίες σε μια έκτακτη περίσταση (πόλεμοι, αναταραχές ή, απλά, αν κλείσει για λίγο η Διώρυγα του Σουέζ), και ενώ οι εργάτες και εργάτριες σε αυτές τις μακρινές χώρες διεκδικούν και πετυχαίνουν υψηλότερους μισθούς οι βιομήχανοι και οι επιχειρηματίες γενικώς έχουν αποστερήσει το ντόπιο εργατικό δυναμικό από θέσεις εργασίας στη βιομηχανία, το έχουν οδηγήσει να δουλεύει στις υπηρεσίες με πιο χαμηλό μισθό, ενώ όλο το σύστημα έχει οδηγήσει σε απαξίωση της εργασίας στην παραγωγή αγαθών. Αποτέλεσμα, ψάχνει η Γερμανία να βρει ειδικευμένο προσωπικό και δε βρίσκει. Κι εκεί οι νέοι θέλουν να γίνουν… ινφλουένσερ και όχι βιομηχανικοί εργάτες και τεχνίτες!
Η πανδημία έδωσε τη θέση της στον πληθωρισμό και στην ενεργειακή κρίση που εκδηλώθηκε αφενός από την ανάταση στην παγκόσμια βιομηχανική παραγωγή και τις μεταφορές μετά το άνοιγμα της οικονομίας ανεβάζοντας τις τιμές των καυσίμων, αφετέρου από την τυχοδιωκτική πολιτική της Δύσης γενικά και της Γερμανίας ειδικά απέναντι στη Ρωσία. Ένας έγκριτος δημοσιογράφος ειρωνευόταν χτες σχετικά με τον θάνατο του Κίσινγκερ, ότι πέθανε και μας άφησε μόνους μας με τους ερασιτέχνες: πόση ευρύτητα πολιτικής σκέψης έχει κάποιος ο οποίος πιστεύει στ’ αλήθεια πως θα κατορθώσει να πάρει την Ουκρανία από τη Ρωσία ή έστω ότι θα την ελέγξει ακυρώνοντας τον ουδέτερο χαρακτήρα της στο παγκόσμιο πολιτικό και οικονομικό γίγνεσθαι; Η Γερμανία ειδικά προσπάθησε δύο φορές να θέσει την Ουκρανία υπό τον έλεγχό της, το 1917-18 και το 1941-44. Το αποτέλεσμα ήταν την πρώτη φορά τουλάχιστον δραματικό για τη Γερμανία και τη δεύτερη στα σίγουρα καταστροφικό. Και τώρα, που οι Ουκρανοί χάνουν τον πόλεμο, η Γερμανία εκδηλώνει κρίση.
Κρίση της κυβέρνησης
Ήταν θέμα χρόνου να εκδηλωθεί η κυβερνητική κρίση. Ο πληθωρισμός τρώει το εισόδημα των απλών ανθρώπων, καταναλώνουν λιγότερο, οι πωλήσεις στο λιανικό εμπόριο κρατιούνται ίσα ίσα. Μια μικρή αύξηση στις πωλήσεις γιορτάζεται ως σημαντικό γεγονός από τα ΜΜΕ. Και η κρίση εκδηλώθηκε ακριβώς εκεί, στο κέντρο της κυβερνητικής ευθύνης, στο θέμα του προϋπολογισμού. 60 δισεκατομμύρια ευρώ που θα ήθελε να χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση δεν μπορεί να τα έχει διαθέσιμα. Μεγάλο ποσό. Κι ο καγκελάριος Σολτς βγήκε και μίλησε την Τρίτη και είπε πως έρχονται δύσκολοι καιροί για τους πολίτες, αλλά δεν είπε σε τι ακριβώς θα συνίσταται η δυσκολία. Θα αργούν κι άλλο τα τρένα; Θα θες γιατρό και δε θα βρίσκεις ραντεβού νωρίτερα από δυο μήνες μετά; Δε θα βρίσκεις θέση στον παιδικό σταθμό να στείλεις το παιδί σου για να πας να δουλέψεις; Δε θα βρίσκουν δασκάλους να δουλέψουν; Ή θα αυξηθεί η φορολογία στα χαμηλά και μεσαία στρώματα; Ή θα περικοπούν συντάξεις και επιδόματα σπρώχνοντας τους φτωχούς σε ακόμα μεγαλύτερη φτώχια; Για φορολόγηση των ανωτέρων τάξεων, των κερδών των βαθύπλουτων λίγων που κρατούν το μεγάλο μέρος του πλούτου όμως δε γίνεται λόγος. Το δόγμα δεν το επιτρέπει αυτό.
Κλείνοντας, οφείλει κανείς να επισημάνει πως η ελληνική οικονομία είναι πολύ στενά συνδεδεμένη με τη γερμανική. Γερμανικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται εδώ, ελληνικές εκεί, τα ελληνικά αεροδρόμια αποκρατικοποιήθηκαν και πουλήθηκαν στο γερμανικό κράτος(!), αγροτικές και βιομηχανικές εισαγωγές και εξαγωγές πραγματοποιούνται σε μεγάλα μεγέθη, οι γερμανικές τράπεζες είναι εδώ με χίλιους τρόπους. Εκατομμύρια Γερμανοί τουρίστες επισκέπτονται τη χώρα μας. Η είσοδος της Γερμανίας σε κατάσταση δημοσιονομικής και πολιτικής κρίσης θα οδηγήσει σε αναταράξεις που θα απειλήσουν και τη δική μας οικονομία. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να έχουν κατά νου τόσο το πολιτικό προσωπικό και οι οικονομικοί παράγοντες, όσο και οι εργαζόμενοι και απλοί πολίτες.
