Ο Δημήτρης Αποστολάκης είναι πολλά πράγματα. Γεννήθηκε χαΐνης, δηλαδή «κρητικό punkιό», γεγονός που επιβεβαιώνεται και απ’ την πρώτη του μνήμη. Μιλήσαμε για τη ζωή, τον θάνατο, την τέχνη, τον πόλεμο, τη δημιουργία και την καταστροφή.
Το πρώτο πράγμα που θυμάται απ’ τη ζωή του είναι να προσπαθεί να αποδράσει. «Η μάνα μου είχε χάσει δυο παιδιά. Μετά από χρόνια έκανε εμένα. Μοναχοπαίδι είμαι. Και φοβότανε μην αποθάνω και εγώ. Με έβαλαν σε ένα ξύλινο πάρκο. Και θυμούμαι πως έσπασα με το κεφάλι μου το πάρκο και με πιάσανε στην πλατεία. Δεν περπατούσα. Το πρώτο μου βήμα δηλαδή ήταν η απόδραση. Από τότε δεν έχω σταματήσει να αποδρώ».
Άπατρις
Έχει από καιρό απαρνηθεί τη χώρα, μπορεί επειδή τον απαρνήθηκε πρώτη εκείνη, μπορεί επειδή του έμεινε το χούι των αποδράσεων. «Δεν έχω σχέση με τη χώρα. Εμείς οι Κρητικοί δεν είμαστε Έλληνες, αλλά δεν είμαι ούτε Κρητικός», αναφέρει.
Κατοικεί στο αιώνιο παρόν. Χώρα του είναι οι κοινότητες στις οποίες είναι μέλος και οι δάσκαλοί του.
Χώρα μου είναι ο Κάφκα και ο Νίτσε που αγάπησα. Είναι η Ιαπωνία του Κουροσάβα. Είναι η Ισπανία του Λουίς Μπουνιουέλ, η Ιταλία του Πιερ Πάολο Παζολίνι. Χώρα μου είναι οι κοινότητες στις οποίες είμαι μέλος. Είμαστε μια κουρελού, μια υπέροχη, μοναδική κουρελού. Ιερές κουρελούδες απ’ ό,τι θαυμάσαμε και αγαπήσαμε στη ζωή μας, που συνταιριάσανε αρμονικά, τα διαλεκτικά αντίθετα, που μπολιαστήκανε απ’ το μεράκι πολλών δασκάλων, π’ αφήσανε χρωματιστές γραμμές στο πέρασμά τους απ’ αυτόν τον κόσμο μας. Η ζωή είναι σύνθεση», συμπληρώνει. Λογαριάζει για συμπατριώτη του «κάθε αληθινό άνθρωπο, ή κάθε άνθρωπο που με τη διάδρασή μας μπορεί να γίνει αληθινότερος.
Πιστεύει πως πατρίδα των μουσικών είναι τα πάλκα. «Το πάλκο δεν είναι υλική κατασκευή. Είναι συνθήκη. Εκεί που στην ιδανική περίπτωση ξεδιπλώνεται συνειδητά και ασυνείδητα ό, τι έχει περάσει μέσα σου δια μέσω των αιώνων. Είναι δηλαδή όλη η ιστορική μνήμη κι όλος ο οραματικός χώρος. Αυτή είναι μια κατάσταση μυσταγωγική. Αυτή είναι η συνθήκη του πάλκου», μιας πατρίδας δηλαδή που χάθηκε εξαιτίας της εμπορευματοποίησης της μουσικής. Με τη μια του τη χώρα, την κυριολεκτική, δε θέλει νταραβέρια, τη δεύτερη (το πάλκο) φαίνεται να του τη στέρησε η πρώτη.
Αναρχικός
Όσο για την πολιτική; «Πολιτική σημαίνει ιερή λειτουργία των κοινωνικών συστημάτων. Δεν ασκείται κατά τη γνώμη μου, η πολιτική, κατά τον αφελή τρόπο της ανά τετραετίας προσφυγής στις κάλπες. Η πολιτική είναι η απάντηση του ανθρώπου στο υπαρξιακό ερώτημα: ποιος είμαι; Οι σημερινοί πολιτικοί δεν είναι πολιτικοί. Είναι αμόρφωτες μαριονέτες, τροχονόμοι πολυεθνικών κεφαλαίων».
Ο Δημήτρης Αποστολάκης πιστεύει πως «η μοίρα μας είναι η μοίρα των θεών και των ηρώων μας». Όταν τον ρώτησα τι πιστεύει πως σημαίνει για τη γενιά των ’30 το γεγονός πως οι ήρωές της (Ζακ Κωστόπουλος, Παύλος Φύσσας, Ελένη Τοπαλούδη, Αλέξης Γρηγορόπουλος) είναι θύματα κοινωνικής βίας μού απάντησε: «Πάντα ήταν. Ο Προμηθέας δεν ήταν; Ο Χριστός δεν ήταν; Ο Άδωνις δεν ήταν; Ο Όσιρις δεν ήταν; Ο Σπάρτακος δεν ήταν;».
Ποια είναι όμως η σχέση του με το ελληνικό κράτος; «Δεν θέλω τίποτα από κανένα κράτος. Κάθε κράτος δεν είναι παρά μια απαρχαιωμένη δομή. Ούτε την ασυλία του θέλω, ούτε την σύνταξη του θέλω, ούτε να με προσέξει θέλω. Ο καλλιτέχνης δεν είναι επαγγελματίας. Είναι λειτουργός. Λειτουργεί όπου υπάρχει εκκλησία, σύναξη ανθρώπων. Την τέχνη μου δεν την κάνω για να με αναγνωρίσει το κράτος. Τίποτα δεν θέλω απ’ αυτό. Δεν έχω καμία σχέση με αυτό. Παρά μόνο όταν μου μπει στα ρουθούνια που θα συγκρουστούμε. Τέρμα».
Ο λόγος για τον οποίον θα μπορούσε το κράτος να μπει στα ρουθούνια των καλλιτεχνών για τον Δημήτρη εντοπίζεται στο πεδίο της αισθητικής: «Θα συγκρουστούμε για παράδειγμα αν μου χαλάσει την ομορφιά». Την ομορφιά δε, την εντοπίζει στη συνδημιουργία.
Flaneur
Στα δοκίμιά του για τον Μπωντλαίρ ο Γουόλτερ Μπέντζαμιν μας συστήνει τη φιγούρα του flaneur, προκειμένου να τονίσει τη σημασία της παρατήρησής ως εργαλείο για την κοινωνιολογική έρευνα. Ο flaneur είναι ο πλάνητας, ο αστικός περιπλανητής , εκείνος που εκείνος που δεν έχει καμία πατρίδα και που με την αρχέγονη σοφία του μετατρέπει όσα οι αστοί θεωρούν ασήμαντα, σε νέα γνώση. Παρατηρώντας την ελληνική κοινωνία ο Δημήτρης Αποστολάκης τη βρίσκει «καρακίτς». Θεωρεί πως «αν χάριζες στο 90% την Ακρόπολη θα την έκανε την άλλη μέρα σουβλατζίδικο».
Του λείπουν τα πανηγύρια. Παρατηρεί πως εκλείπουν και εντοπίζει πολιτικές αιτίες πίσω απ’ αυτήν την εξέλιξη. «Δεν υπάρχουν πια, είναι ξεφτιλισμένα. Στην επαρχία τα πανηγύρια είναι πλέον για newage Αθηναίους που ετοιμάζουν τις διακοπές τους και είναι κυνηγοί εμπειριών. Κατάπτυστο. Πανηγύρι σημαίνει έγερση του παντός. Το ‘χω ζήσει στην αυθεντική του μορφή. Υπήρχε μια διαδικασία μέχρι να έρθει το πανηγύρι. Ακολουθούσε την σπορά. Αποσκοπούσε στην ανάσταση. Οι άνθρωποι βγάζαν τα κρασιά τους, μαζεύανε τις ελιές τους, νηστεύανε. Οι γιορτές ήταν έκρυθμες, γιατί έρχονταν και οι νεκροί, η ζωή συναντούσε τον θάνατο, συνόδευε δηλαδή την εξέγερση τους (πανηγύρι) μια βαθιά κατάδυση (επίγνωση του θανάτου). Και όλο αυτό ήτανε ένα βαθύ μυσταγωγικό και εκστατικό συναίσθημα που μαγειρευότανε όλο το χρόνο. Οπότε λοιπόν, σήμερα αφού δεν υπάρχει κοινωνική συμπάγια, δεν υπάρχει ομορρυθμία, κυκλικότητα, δεν μπορεί άνθρωπος να πανηγυρίσει, δεν μπορεί να έχει έθιμα λειτουργικά. Ο Μπρεχτ λέει ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο επικίνδυνο σε μία κοινωνία από τα μη λειτουργικά έθιμα. Ούτε η (συλλογική) μνήμη είναι λειτουργική. Για να υπάρχει μνήμη, πρέπει να υπάρχει τελετουργία. Αν δεν υπάρχει τελετουργία, τότε η μνήμη είναι αποσπασματική. Κι έτσι σημερινός άνθρωπος δεν μπορεί να πανηγυρίσει. Δεν μπορεί να ερωτευτεί. Κι όποιος δεν μπορεί να ερωτευτεί είναι εν δυνάμει ψυχικά και σωματικά άρρωστος», σημειώνει στην προσπάθειά του να προσφέρει απ’ το μεδούλι των προσωπικών του παρατηρήσεων.
Το τρίπτυχο: ιερέας-πολεμιστής-ποιητής
Στη συλλογή «Μικρά Ποιήματα σε Πρόζα» ο Μπωντλαίρ αναφέρει πως υπάρχουν μόνο τρεις φιγούρες άξιες σεβασμού: ο ιερέας, ο πολεμιστής και ο ποιητής, δηλαδή εκείνος που γνωρίζει, εκείνος που σκοτώνει και κείνος που δημιουργεί. Ο Δημήτρης Αποστολάκης έχει στοιχεία και των τριών αυτών αρχέτυπων. Είναι μουσικός, πολεμιστής και αστικός σαμάνος.
Φαίνεται να χρησιμοποιεί της πολεμικές τέχνες προκειμένου να σκοτώσει τον (παλιό) εαυτό του, έτσι ώστε να τον επανεφεύρει μέσα απ’ την τέχνη του.
Διδάσκω, αεί διδασκώμενος, πολεμικές τέχνες. Ήμουν και μπόξερ πολλά χρόνια. Οι πολεμικές τέχνες είναι η μεγαλύτερη παγκόσμια επινόηση γιατί πληρώνεται αμέσως, το λάθος, η φοβικότητα, ο εγωισμός. Άμα κάνει μουσικός ένα φάλτσο δεν τρέχει και τίποτα. Εάν όμως στο ρινγκ της πυγμαχίας καταληφθώ μια στιγμή απ’ το εγώ μου, δε θα προλάβω να μετρήσω τις μπουνιές. Εάν κάποια στιγμή λοιπόν σκεφτώ το παρελθόν ή το μέλλον -τάση που κατατρώει τις ανθρώπινες ζωές σαν φάντασμα- το πληρώνω κατευθείαν. Νοκ άουτ και βλέπω τον αστερισμό της Κασσιόπης.
Πιστεύει πως η τέχνη και συγκεκριμένα η μουσική μπορεί να σώσει τον κόσμο. «Ο θεός δραπέτευσέ από τα κοινοβούλια, εκδιώχθηκε από τις εκκλησίες ανά τον πλανήτη, και κατέφυγε μόνο στις χορδές, στο πινέλο, στην κίνηση κάποιων αφιερωμένων ανθρώπων. Δεν υπάρχει ανεξάρτητη φωνή πουθενά, παρά μόνο η φωνή των αφιερωμένων καλλιτεχνών. Αυτοί οι ελάχιστοι βέβαια. Είναι είδος προς εξαφάνιση», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ο Δημήτρης Αποστολάκης που διατηρεί την ικανότητά του να πιστεύει αδογμάτιστα εν έτει 2023, μας ενημερώνει πως «ο έρωτας και η επανάσταση ανθίζουν στην απρόσκοπτή επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο».
*Θα τον βρούμε στις 22, 23, 29 και 30 Δεκεμβρίου και στις 5,6, 12 και 13 Ιανουαρίου, στις 21.30 στο Θέατρο Ροές με τους Χαΐνηδες.
